W ostatnich latach znacznie wzrosła świadomość tego, jak ważne jest zdrowe odżywianie oraz aktywny styl życia. Jednak zamiast szczupłych sylwetek, możemy zaobserwować wzrost częstotliwości występowania otyłości wśród różnych grup wiekowych. Coraz więcej osób ma BMI powyżej normy, podwyższony cholesterol, cukrzycę, nadciśnienie tętnicze, osteoporozę, alergie czy też choroby tarczycy i przewodu pokarmowego.
Katarzyna Białasiewicz / 123RF
Dieta przeciętnego Polaka zawiera wiele błędów, które z czasem mogą nieść za sobą poważne konsekwencje. Sposób żywienia jest uzależniony od bardzo wielu czynników, m.in. od wieku, płci, tradycji rodzinnych, sytuacji materialnej czy też współistniejących chorób. Pomocna w wychwyceniu błędów oraz określeniu nawyków żywieniowych może okazać się ocena stanu odżywienia, która pokazuje nam stopień wysycenia tkanek w organizmie przez substancje odżywcze. Należy tutaj zwrócić uwagę na cechy biochemiczne (stężenie składników chemicznych i substancji odżywczych, a także aktywność enzymów), morfologiczne (wysokość i masa ciała, masa mięśniowa oraz tkanka tłuszczowa), czynnościowe (aktywność i wydolność fizyczna organizmu).
Styl życia a parametry biochemiczne krwi
Nieodpowiednio zbilansowana dieta, mała aktywność fizyczna czy też chroniczny stres, mają ogromny wpływ na parametry biochemiczne krwi. Jednymi z ważnych parametrów, na które należy zwrócić uwagę w przypadku osób powyżej 45 roku życia, jest IL-6 oraz CRP. Są to markery zapalne, których stężenie wzrasta w przypadku występowania stanu zapalnego w organizmie, co z kolei może prowadzić lub też przyspieszać rozwój wielu chorób cywilizacyjnych.
Wykonane badania
W ramach pracy magisterskiej przeprowadzono badania na grupie 30 osób powyżej 45 roku życia, mieszkających w Poznaniu, nie cierpiących na choroby o podłożu autoimmunologicznym, nowotworowe, genetyczne oraz choroby nerek.
Badani musieli przez tydzień wypełniać dzienniczek żywieniowy, używać krokomierza oraz mierzyć ciśnienie, następnie wypełnić ankiety dotyczące warunków socjalno-bytowych i częstotliwości spożycia poszczególnych produktów żywieniowych.
Wykonano podstawowe badania antropometryczne – analizę składu ciała, która określała masę ciała pacjenta, BMI, % zawartość tkanki tłuszczowej, % ilość wody w organizmie, masę mięśniową i masę kości (w kg), wiek metaboliczny. Obliczono wskaźnik WHR, dzięki któremu można określić, czy pacjent cierpi na otyłość genoidalną czy androidalną, zmierzono fałdy tłuszczowe za pomocą cyrkla Harpendena, wykonano badania biochemiczne krwi: morfologie z rozmazem, enzymy wątrobowe, profil lipidowy, przeciwciała, markery zapalne oraz glukozę.
Wyniki przeprowadzonych badań
Wszystkie wyniki zostały wprowadzone do specjalnego arkusza, następnie przeprowadzono analizę danych. Do oceny współzależności pomiędzy zmiennymi zastosowano analizę regresji prostoliniowej, która została wykonana w programie Microsoft Excel. Badano zależności cechy Y (cecha zależna – CRP i IL-6), od cechy X (niezależna – parametry krwi).
Tabela 1. Wybrane parametry krwi a poziom markerów zapalnych
| CRP
|
IL-6 | |
| Hemoglobina | R = 0,19
p = 0,35 |
R = 0,06
p = 0,78 |
| Hematokryt | R = 0,25
p = 0,22 |
R = 0,09
p = 0,65 |
| Cholesterol ogółem | R = 0,05
p = 0,79 |
R = 0,32
p = 0,10 |
| LDL | R = 0,47
p = 0,02 |
R = 0,37
p = 0,04 |
| HDL | R = 0,03
p = 0,86 |
R = 0,07
p = 0,74 |
| Trójglicerydy | R = 0,41
p = 0,03 |
R = 0,03
p = 0,05 |
| Glukoza | R = 0,41
p = 0,04 |
R = 0,39
p = 0,05 |
| Leukocyty | R = 0,04
p = 0,84 |
R = 0,03
p = 0,88 |
Zauważalne jest występowanie zależności w przypadku korelacji pomiędzy badaniami profilu lipidowego a markerami zapalnymi. Najbardziej widoczne jest to na przykładzie korelacji wykonanej pomiędzy cholesterolem LDL a markerami zapalnymi, przy założeniu p>0,05.
Poziom „złego cholesterolu” ma duży wpływ na poziom IL-6 i CRP – im wyższy poziom cholesterolu we krwi, tym wyższe stężenie markerów zapalnych. Na ich poziom wpływa również stężenie trójglicerydów oraz glukozy, choć tutaj zależność jest mniej zauważalna niż w przypadku cholesterolu.
Podsumowanie wyników
Wykonane badania pokazują, że sposób żywienia wpływa na stan odżywienia. Źle zbilansowana dieta, bogata w tłuszcze nasycone, prowadzi do podwyższonego stężenia cholesterolu całkowitego, LDL i TG, a to z kolei do wzrostu IL-6 oraz CRP i powstawania stanu zapalnego. W takim przypadku konsekwencją może być rozwój kolejnych chorób cywilizacyjnych, np. cukrzycy, nadciśnienia tętniczego czy też miażdżycy.
Coraz więcej dowodów wskazuje na to, że żywienie jest główna determinantą chorób przewlekłych, dlatego zmiana nawyków żywieniowych może mieć istotny wpływ na poprawę zdrowia oraz zmniejszenie ryzyka zachorowalności na niektóre choroby cywilizacyjne, spowodowane wystąpieniem stanu zapalnego, nawet tego o nieznanym pochodzeniu. Nie ustalono jednak jednego, konkretnego modelu żywienia, który byłby odpowiedni w każdym przypadku. Istnieją badania potwierdzające korzystny wpływ diety śródziemnomorskiej, jednak aby dokładnie ocenić wpływ sposobu żywienia i stanu odżywienia na poziom interleukiny-6 i białka C-reaktywnego, potrzebne są dalsze, szczegółowe badania
Bibliografia:
1. Boncler M., Luzak B., Watała C., 2006. Znaczenia białka C-reaktywnego w patofizjologii miażdżycy. Postepy Hig Med Dosw. (online), 2006; 60: 538-546
2. Bassuk SS, Rifai N, Ridker PM. High sensitivity C-reactive protein: clinical importance. Curr Probl Cardiol 2004;29:439–93
3. Ershler WB, Keller ET. Age-associated increased interleukin-6 gene expression, late-life diseases, and frailty. Annu Rev Med 2000
4. Oliveira C., et al., 2012. Influence of periodontal therapy on C-reactive protein level: a systematic review and meta-analysis J. Appl. Oral Sci. vol.20 no.1 Bauru Jan./Feb. 2012
5. Goch J., Sadurska J. Białko C-reaktywne w chorobie naczyń wieńcowych – czynnik patogenetyczny czy marker choroby? Pol Merk Lek. 2002;XIII,73:70-73.
6. Lee Y, Kang D, Lee SA. Effect of dietary patterns on serum C-reactive protein level. Nutr Metab Cardiovasc Dis 2014;24:1004–11
7. Weinstein G, Lutski M, Goldbourt U and Tanne D (2017). C-reactive protein is related to future cognitive impairment and decline in elderly individuals with cardiovascular disease. Archives of Gerontology and Geriatrics 69, 31–37.
8. Yang J, Fan C, Pan L, Xie M, He Q, Li D and Wang S (2015). C-reactive protein plays a marginal role in cognitive decline: a systematic review and meta-analysis. International Journal of Geriatric Psychiatry 30, 156–165.
9. Telle-Hansen VH, Christensen JJ, Ulven SM, Holven KB. Does dietary fat affect inflammatory markers in overweight and obese individuals?-a review of randomized controlled trials from 2010 to 2016, Genes Nutr. 2017
