SIBO to schorzenie, które dotyczy wielu osób. By efektywnie zapobiegać objawom choroby, przedstawiane są coraz nowsze sposoby leczenia i protokoły żywieniowe. Na bazie diety low FODMAP i diety specyficznych węglowodanów opracowane zostało nowe narzędzie walki z SIBO – Bi-Phasic Diet.
To dwufazowe postępowanie żywieniowe ogranicza rozrost bakterii, poprawia trawienie i ułatwia regenerację śluzówki jelita. Tak jak w większości specyficznych diet, występują tutaj produkty zalecane i przeciwwskazane. Są też zasady, jakimi należy się kierować, wybierając produkty spożywcze.
Artykuł ten ma na celu przybliżenie tej diety, wskazanie jej celów, przebiegu, odmian oraz ukazanie jej praktycznego zastosowania.
Uwaga: dieta dwufazowa obecnie stanowi zbiór zaleceń, które nie zostały jeszcze potwierdzone badaniami naukowymi. O zalecanych dietoterapiach SIBO dowiesz się na końcu artykułu – LINK
O SIBO słów kilka
SIBO (small intestinal bacterial overgrowth) to zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego, gdzie występuje zwiększona liczba baterii. W konsekwencji może powodować to zaburzenia trawienia i wchłaniania. [1]
Etiologia tej dolegliwości wiąże się z zaburzeniem działania ochronnych mechanizmów zapobiegających temu przerostowi. Najczęstszymi objawami SIBO są: wzdęcia, biegunka, zaburzenia wchłaniania, utrata masy ciała, czy niedożywienie. [2]
Złotym standardem w diagnostyce jest aspiracja i hodowla treści jelita czczego. Ze względu na ich inwazyjność zazwyczaj wykonywany jest test oddechowy. [3]
Warto nadmienić, że SIBO jest częstą przyczyną IBS (zespołu jelita wrażliwego). Przerost bakterii komensalnych w jelicie cienkim prowadzi do zaburzenia pracy jelit. Prowadzi do ich nadreaktywności, upośledzenia trawienia i wchłaniania oraz wytwarzania nadmiernej ilości wodoru lub metanu. W konsekwencji występują objawy takie jak: ból brzucha, biegunki, mdłości, gazy, odbijanie. [4]
Prócz przerostu bakteryjnego (SIBO) wyróżniamy również przerost grzybów w obrębie jelita cienkiego. Jest to SIFO (small intestinal fungal overgrowth). Schorzenie to także może powodować wzdęcia, odbijanie, bóle brzucha czy mdłości. [5]
Bi-Phasic Diet. 3-miesięczny protokół leczenia
Na czym polega Bi-Phasic Diet?
Bi-Phasic Diet to protokół diety, który łączy w sobie dwie fazy. Pierwszy to faza gojenia/regeneracji jelit. Druga to okres przeciwdziałania wzrostu mikroorganizmów w tym odcinku przewodu pokarmowego. Opracowany został przez dr Niralę Jacobi, by pomóc pacjentom cierpiącym na SIBO lub SIFO. Dieta ta oparta jest na przewodniku (Specific Food Guide) opracowanym przez dr Allison Siebecker.
Łączy on w sobie dwie diety: specyficznych węglowodanów i low FODMAP. Dieta ta rozpoczyna się głównie od mięsa i warzyw w 1 fazie. W kolejnej jest stopniowo rozszerzana. Ze względu na szerokie zainteresowanie została również opracowana wersja wegetariańska i histaminowa diety Bi-Phasic.
Bi-Phasic Diet wykazuje dwuetapowe podejście do diety (oraz leczenia). To ogranicza skutki uboczne „wymierania” bakterii (SIBO) i grzybów (SIFO). Podział diety ma również na celu zwiększenie znaczenia naprawy zaburzonego trawienia i regeneracji jelit [6]
Dwie fazy diety
Faza I – zredukuj i napraw
Pierwsza faza trwa od 4 do 6 tygodni. Jej głównymi założeniami są redukcja fermentującej skrobi i błonnika oraz naprawa uszkodzonych jelit.
Redukcja, która dotyczy ograniczenia spożycia fermentującej skrobi i błonnika, ogranicza w diecie składniki niezbędne bakteriom do wzrostu. Tym samym ich populacja zaczyna się stopniowo zmniejszać. Naprawa natomiast skupia się na wzmocnieniu integralności jelita oraz poprawie trawienia. Dodatkowo w tej fazie pomocne mogą okazać się, przepisane przez lekarza, leki wspomagające oraz celowane probiotyki.
W tym pierwszym okresie dieta podzielona została na dwie dodatkowe podgrupy. Mamy restrykcyjną dietę pierwszej fazy (phase 1 restricted diet). Wyróżnimy też pół-restrykcyjną dietę pierwszej fazy (phase 1 semi-restricted diet).
Każda osoba rozpoczynająca Bi-Phasic Diet zaczyna od stosowania się do zaleceń restrykcyjnej wersji diety. Od tego, jak szybko nastąpi poprawa stanu pacjenta, zależy, jak długo pozostanie on przy wersji restrykcyjnej. Wskazane byłoby udać się do lekarza i dietetyka, którzy pomogą rozpocząć dietę. Wytłumaczą dokładne zasady jej stosowania. Przekażą niezbędne informacje, a w odpowiedniej fazie diety wprowadzą skuteczne leki. Dodatkowo każda faza zawiera listę produktów zalecanych i przeciwwskazanych, które zebrane zostały w formie czytelnej tabeli i przedstawiono poniżej w artykule.
Restrykcyjna dieta I fazy bazuje głównie na mięsie i ograniczonej ilości warzyw. Całkowicie eliminuje rośliny strączkowe, skrobię i nabiał.
Dieta I fazy pół-restrykcyjna natomiast dopuszcza więcej produktów. Rozpoczyna się ją po zakończeniu restrykcyjnej fazy. Można również zacząć bezpośrednio od niej, gdy pacjent wykazuje skłonność do szybkiej utraty masy ciała lub gdy występuje zwiększone zapotrzebowanie na energię ze skrobi. W tym etapie dopuszcza się niektóre produkty skrobiowe np. komosę ryżową lub ryż, większą ilość warzyw, owoców czy nasion. Należy również pamiętać, że jeśli w trakcie leczenia nastąpi nawrót objawów, można powrócić do opcji bardziej restrykcyjnej.
By ułatwić funkcjonowanie na diecie Bi-Phasic, opracowano tabelę z kategorią produktów dozwolonych w etapie restrykcyjnym, pół-restrykcyjnym i tych, których należy unikać. Wszystkie ilości są przeliczone na jeden posiłek. [6]
| Produkty dozwolone Restrykcyjna dieta | Produkty dozwolone Pół-restrykcyjna dieta (Dodaj lub zwiększ ilość produktów z diety restrykcyjnej) | Unikaj | |
| Białko | Mięso/Ryby/Drób/Jaja | Mięso/Ryby/Drób/Jaja | Rośliny strączkowe |
| Nabiał | Unikaj | Unikaj | Unikaj |
| Warzywa (nielimitowane) | Kiełki lucerny, Pędy bambusa, Bok choy, Papryka, Marchew, Szczypiorek, Ogórek, Bakłażan, Imbir, Jarmuż, Sałata, Oliwki, Radicchio, Rzodkiewka, Rukola, Dymka (zielone części), Kiełki słonecznika, Pomidory/suszone, Cykoria | Pasternak | Warzywa konserwowe, Czosnek, Grzyby, Cebula, Ziemniaki (słodkie), Ziemniaki (białe), Skrobia (maranta, kukurydza, ryż, tapioka) |
| Warzywa (jedno na posiłek) | Szparagi – 1 pęd Serca karczochów – 1/8 szklanki Burak – 2 plastry Brokuły – 1/2 szklanki Brukselska – 2 sztuki Kapusta – 1/2 szklanki Kapusta włoska – 3/4 szklanki (pekińska) Seler – 1 łodyga Korzeń selera – 1/2 szklanki Chilli – 11 cm/28 g Główka kopru włoskiego – 1/2 szklanki Fasolka szparagowa – 10 sztuk Groszek (zielony) – 1/4 szklanki Dynia – 1/4 szklanki Groszek cukrowy – 5 strąków Szpinak – 15 listków Cukinia – 3/4 szklanki | Szparagi – 2-3 pędy Brukselka – 1/2 szklanki Dynia – 1/2 szklanki Por – 1/2 sztuki Szpinak – >15 liści/150 g Cukinia – 1 szklanka | |
| Owoce (dwie porcje na dzień) | Cytryny, Limonki | Awokado – 1/4 sztuki Banan – 1/2 sztuki Jagody (wszystkie odmiany) – 1/2 szklanki Wiśnie – 3 sztuki Cytrusy – 1 sztuka Winogrona – 10 sztuk Honeydew melon – 1/4 szklanki Kiwi – 1 sztuka Liczi – 5 sztuk Marakuja – 1 sztuka Owoc pawpaw- 1/4 szklanki Ananas – 1/4 szklanki Granat – 1/2 mały lub 1/4 szklanki nasion Rabarbar – 1 łodyga Kantalupa – 1/4 szklanki | Jabłko, Morela, Jeżyny, Puszkowane owoce w soku owocowym, Jabłko cukrowe, Figa, Dżem, Mango, Grusza chińska Nashi, Nektarynka, Brzoskwinia, Gruszka, Persymona, Śliwka, Arbuz |
| Ziarna, Skrobie, Chleby, Płatki | Unikaj wszystkiego – obejmuje to wszystkie zboża, pieczywo, płatki, ciasta, herbatniki | Komosa ryżowa, Ryż biały (basmati, jaśminowy) – ½ szklanki ugotowanego ryżu na porcję | Unikaj wszelkich zbóż, pieczywa, płatków, ciast, herbatników, Z wyjątkiem ryżowych, jeśli zostały zatwierdzone przez lekarza lub dietetyka |
| Rośliny strączkowe, soczewica, fasola | Unikaj | Unikaj | Unikaj |
| Zupy | Buliony domowe: na kościach wołowych lub jagnięcych, Buliony mięsne z kurczaka | Zupy i buliony w puszkach, Buliony przygotowane na porcji rosołowej z kurczaka | |
| Napoje | Czarna kawa – 1 filiżanka na dzień, Czarna herbata, Herbata ziołowa, Woda | Czyste alkohole – nie więcej niż 30 ml dwa razy w tygodniu, Czarna kawa – 1 filiżanka na dzień, Czarna herbata, Herbata ziołowa, Woda | Piwo, Napoje energetyczne, Soki owocowe, Likiery, Ciemne alkohole, Napoje bezalkoholowe, Wino |
| Słodziki | Stewia (czysta 100%, bez inuliny) | Dekstroza, Glukoza, Miód ekologiczny (czysty) – nie więcej niż 2 łyżki dziennie | Nektar z Agawy, Sztuczne słodziki, Syrop Klonowy, Ksylitol |
| Orzechy i nasiona | Migdały – 10 sztuk LUB Mąka migdałowa – 2 łyżki Kokos (mąka/wiórki) – 1/4 szklanki LUB Mleko kokosowe (bez zagęstników/gum) – 1/4 szklanki LUB Krem kokosowy – 2 łyżki Orzechy laskowe – 10 sztuk Orzechy makadamia – 20 sztuk Orzechy Pekan – 10 sztuk Orzeszki pinii – 1 łyżka Pestki dyni – 2 łyżki Nasiona sezamu – 1 łyżka Ziarna słonecznika – 2 łyżki Orzechy włoskie – 10 sztuk | Mleko migdałowe (niesłodzone, bez zagęszczaczy) – 1 szklanka Orzechy laskowe – 20 sztuk Orzechy Pekan- 40 sztuk Orzechy włoskie – 10 sztuk | Nasiona Chia, Siemię lniane, Orzeszki ziemne |
| Przyprawy | Majonez (bez cukru), Musztarda (bez czosnku), Tabasco, Ocet (jabłkowy, spirytusowy, czerwony/winny, biały), Wasabi, Wszystkie świeże i suszone zioła oraz przyprawy (ale nie mieszanki przypraw) Kurkuma i imbir są szczególnie korzystne, ponieważ działają przeciwzapalnie. | Koncentrat aminokwasów białka sojowego (Bragg Liquid Aminos), Aminokwasy kokosowe (Coconut aminos), Sos rybny – 2 łyżki, Świeże i suszone zioła (ale nie mieszanki przypraw) | Saszetki i mieszanki z przyprawami, Koniecznie należy czytać etykiety – bez maltodekstryny, skrobi, cukru etc. Asafetyda, Ocet balsamiczny, Korzeń cykorii, Czosnek, Gumy/Karageny/Zagęszczacze, Cebula, Sos sojowy lub Tamari |
| Tłuszcze/oleje | Olej kokosowy, Olej aromatyzowany/ziołowy (tj. czosnkowy, chilli), Olej lniany (o niskiej zawartości ligniny), Ghee, Olej z pestek winogron, MCT, Oliwa, Wielonienasycone oleje warzywne, Olej z pestek dyni, Olej sezamowy, Olej słonecznikowy, Olej z orzechów włoskich | Masło | Olej palmowy, Olej sojowy |
[6]
Faza II – usuń i przywróć
Druga faza również trwa od 4 do 6 tygodni. Opiera się głównie na usunięciu przerośniętych bakterii i grzybów z jelita oraz przywróceniu jego prawidłowej motoryki.
Na tym etapie diety lekarz przepisuje odpowiednie leki antybakteryjne i antygrzybicze. Dzięki ciągłemu ograniczeniu błonnika, ale mniejszej restrykcyjności diety możliwy jest pewien wzrost bakterii. Poprzez to stosowane w tej fazie środki przeciwdrobnoustrojowe są skuteczniejsze. By zadbać o prawidłową perystaltykę, oprócz odpowiednio dobranej diety, wykorzystywane są, zalecone przez lekarza, leki prokinetyczne oraz suplementy.
Faza ta bazuje na dozwolonej żywności z poprzedniego etapu diety. Dopuszcza jednak nabiał, ziarna, nasiona roślin strączkowych czy skrobię. Przed rozpoczęciem kolejnej fazy niezbędna może okazać się konsultacja z dietetykiem. Głównie po to, by rozszerzanie diety było przeprowadzone w sposób poprawny i zbilansowany. W tym przypadku również opracowano tabelę produktów wskazanych i niedozwolonych. Wszystkie ilości są przeliczone na jeden posiłek. [6]
| Produkty dozwolone 2 faza diety | Unikaj (do odwołania) | |
| Białko (organiczne) | Mięso/Ryby/Drób/Jaja | |
| Nabiał (organiczny) | Masło, Ser (1-miesięczny lub starszy np. parmezan, pecorino), Jogurt (domowy), | Wszystkie inne produkty mleczne |
| Warzywa (nielimitowane) | Kiełki lucerny, Pędy bambusa, Bok choy, Papryka, Marchew, Szczypiorek, Ogórek, Bakłażan, Imbir, Jarmuż, Sałata, Oliwki, Pasternak, Radicchio, Rzodkiew, Rukola, Dymka, Kiełki słonecznika, Pomidory/Suszone, Cykoria | Warzywa konserwowe, Czosnek, Grzyby, Cebula, Skrobia (maranta, kukurydza, ryż, tapioka) |
| Warzywa (jedna/dwie porcje na posiłek) | Szparagi – 2-3 pędy Serca karczochów – 1/4 szklanki Burak – 2 plastry Brokuły – 1/2 szklanki Brukselska – 1/2 szklanki Kapusta – 1/2 szklanki Kapusta włoska – 3/4 szklanki (pekińska) Seler – 1 łodyga Korzeń selera – 1/2 szklanki Chilli – 11 cm/28 g Główka kopru włoskiego – 1/2 szklanki Fasolka szparagowa – 10 sztuk Por – 1/2 sztuki Groszek (zielony) – 1/4 szklanki Ziemniak – 1/2 szklanki ugotowanego Dynia – 1/2 szklanki Groszek cukrowy – 5 strąków Szpinak – >15 listków/150 g Cukinia – 3/4 szklanki | |
| Owoce (dwie porcje na dzień) | Awokado – 1/4 sztuki Banan – 1/2 sztuki Jagody (wszystkie odmiany) – 1/2 szklanki Wiśnie – 3 sztuki Cytrusy – 1 sztuka Winogrona – 10 sztuk Honeydew melon – 1/4 szklanki Kiwi – 1 sztuka Liczi- 5 sztuk Marakuja – 1 sztuka Owoc pawpaw – 1/4 szklanki Ananas – 1/4 szklanki Granat – 1/2 mały lub 1/4 szklanki nasion Rabarbar – 1 łodyga Kantalupa – 1/4 szklanki | Jabłko, Morela, Jeżyny, Puszkowane owoce w sokach owocowych, Jabłko cukrowe, Figa, Dżem, Mango, Grusza chińska Nashi, Nektarynka, Brzoskwinia, Gruszka, Persymona, Śliwka, Arbuz – dozwolone po 2 fazie według uznania lekarza lub dietetyka |
| Ziarna, Skrobie, Chleby, Płatki | Komosa ryżowa – 1/2 szklanki Wafle ryżowe – 2 sztuki Makaron ryżowy – 1/2 szklanki ugotowanego Biały ryż (basmati, jaśminowy) – 1/2 szklanki ugotowanego | Unikaj wszelkich zbóż, Pieczywa, Płatków, Ciastek, Herbatników, Z wyjątkiem ryżowych, jeśli zostały zatwierdzone przez lekarza lub dietetyka |
| Rośliny strączkowe, gotowane | Soczewica (brązowa) – 1/2 szklanki Soczewica (zielona i czerwona) – 1/4 szklanki Fasola półksiężycowata – 1/4 szklanki | Wszystkie inne rośliny strączkowe i fasola |
| Zupy (organiczne) | Buliony domowe: na kościach wołowych lub jagnięcych, Buliony mięsne z kurczaka | Zupy i buliony w puszkach, Buliony przygotowane na porcji rosołowej z kurczaka |
| Napoje | Czyste alkohole – nie więcej niż 30 ml co drugi dzień Czarna kawa – 1 szklanka dziennie, Czarna herbata, Herbata Ziołowa, Woda | Piwo, Napoje energetyczne, Soki owocowe, Likiery, Ciemne alkohole, Napoje bezalkoholowe, Wino |
| Słodziki | Kakao (surowe) – 1 łyżeczka dziennie, Dekstroza, Glukoza, Miód ekologiczny (czysty) – nie więcej niż 2 łyżki dziennie, Stewia | Nektar z Agawy, Sztuczne słodziki, Syrop Klonowy, Ksylitol |
| Orzechy i nasiona | Migdały – 10 sztuk LUB Mąka migdałowa – 2 łyżki LUB Mleko migdałowe (bez dodanych zagęstników) – 1 szklanka Kokos (mąka/wiórki) – 1/4 szklanki LUB Mleko kokosowe (bez zagęstników/gum) – 1/4 szklanki LUB Krem kokosowy – 2-3 łyżki Orzechy laskowe – 10 sztuk Orzechy makadamia – 20 sztuk Orzechy Pekan – 40 sztuk Orzeszki pinii – 1 łyżka Pestki dyni – 2 łyżki Nasiona sezamu – 1 łyżka Ziarna słonecznika- 2 łyżki Orzechy włoskie – 10 sztuk | Nasiona Chia, Len, Orzeszki ziemne |
| Przyprawy | Sos rybny, Majonez (bez cukru), Miso, Musztarda (bez czosnku), Tabasco, Tamari (świeża, niesproszkowana), Ocet (jabłkowy, spirytusowy, czerwony/winny, biały), Wasabi, Wszystkie świeże i suszone zioła oraz przyprawy (ale nie mieszanki przypraw) Kurkuma i imbir są szczególnie korzystne, ponieważ działają przeciwzapalnie | Saszetki i mieszanki z przyprawami, Koniecznie należy czytać etykiety – bez maltodekstryny, skrobi, cukru etc. Asafetyda, Ocet balsamiczny, Korzeń cykorii, Czosnek, Gumy/Karageny/Zagęszczacze, Cebula, Sos sojowy |
| Tłuszcze/oleje | Olej kokosowy, Olej aromatyzowany/ziołowy (tj. czosnkowy, chilli), Olej lniany (o niskiej zawartości ligniny), Ghee, Olej z pestek winogron, MCT, Oliwa, Wielonienasycone oleje warzywne, Olej z pestek dyni, Olej sezamowy, Olej słonecznikowy, Olej z orzechów włoskich | Olej palmowy, Olej sojowy |
[6]
Inne produkty problematyczne, które mogą powodować dolegliwości
Wiele osób z poważnie zaburzoną błoną śluzową jelita cienkiego nie tylko źle toleruje fermentującą skrobię, ale także inne składniki diety. Są to między innymi: histamina, szczawiany i salicylany.
Zazwyczaj w trakcie leczenia i poprawy funkcjonowania jelit reakcje dotyczące eliminacji tych składników powinny być mniej kategoryczne. W oryginalnym protokole postępowania dietetycznego Bi-Phasic Diet wylistowano i opisano powyższe składniki, by pacjent był świadomy, które substancje mogą powodować konkretne dolegliwości i w razie potrzeby zgłaszał je lekarzowi oraz dietetykowi.
Histamina
Histamina znajduje się w wielu produktach spożywanych. W trakcie stosowania Bi-Phasic Diet można ją spotkać m.in. w: szpinaku, bulionach kostnych, konserwach rybnych czy żywności fermentowanej. Najczęstszymi objawami nietolerancji tej aminy są bóle głowy, wzdęcia, skurcze brzucha, bezsenność, swędzenie. Jeśli te objawy pojawią się trakcie leczenia, należy produkty bogate w histaminę wyeliminować z diety lub rozważyć przejście na Histaminową Bi-Phasic Diet.
Szczawiany
Szczawiany u osób ze zdrowym przewodem pokarmowym nie powinny powodować dolegliwości. U pacjentów z SIBO lub SIFO mogą dawać jednak niepożądane efekty.
Produkty bogate w te substancje występujące w Bi-Phasic Diet to: szpinak, migdały, buraki, rabarbar, komosa ryżowa, kakao. Jeśli pokarmy te będą powodowały objawy takie jak: bóle stawów, kamienie nerkowe, bóle sromu, porażenie jelita – warto wyeliminować je z diety.
Salicylany
Każdy człowiek posiada inny próg wrażliwości na salicylany. Osoby z nadwrażliwością już przy niższych dawkach obserwują u siebie objawy takie jak: swędzenie, ból brzucha, nudności, bóle głowy, napuchnięte, piekące oczy, czy przekrwione zatoki. W Bi-Phasic Diet żywność o najwyższej zawartości salicylanów to warzywa psiankowate: pomidor, bakłażan, papryka, chilli, cukinia, jagody, awokado, kokos i oliwa z oliwek.
W tym przypadku również należy zwracać szczególną uwagę na wszelkie symptomy. Po ich zaobserwowaniu poinformować lekarza lub dietetyka i rozważyć dietę eliminacyjną.
Alkohol
Dodatkowej uwagi wymaga alkohol. Ogólne zalecenia mówią, by go unikać. Drażni on jelito i zakłóca prawidłową mikrobiotę przewodu pokarmowego. Jeśli osoba cierpiąca na SIBO w danej sytuacji chce spożyć wysokoprocentowy trunek, powinna najpierw skonsultować to z lekarzem i dietetykiem. W razie konieczności raczej sięgnąć po czysty alkohol (wódka, gin). Jest on bardziej preferowany niż piwo i wino, ponieważ te niżej procentowe trunki zawierają siarczane i drożdże. Należy jednak pamiętać, że alkohol wymaga znacznego ograniczenia nawet w szczególnych przypadkach. [6]
Bi-Phasic Diet w praktyce
Gdzie szukać przepisów i inspiracji
Z racji, że dieta ta jest stosunkowo nowa, może wydawać się, że wciąż brakuje przepisów i inspiracji. Nic bardziej mylnego. Wiele stron internetowych publikuje wskazówki oraz praktyczne przepisy.
Dodatkowo zostało napisane już kilka książek, z których można czerpać pomysły. Co więcej, bazując na swojej wiedzy, można opracować własne przepisy, dołączyć do grup na forach internetowych i w mediach społecznościowych, gdzie ludzie dzielą się swoimi doświadczeniami.
Najkorzystniej jednak byłoby udać się do doświadczonego specjalisty. Pomoże dobrać jadłospis oraz objaśni wszelkie kwestie dotyczące tej diety. Poniżej przedstawiamy kilka pozycji książkowych oraz nazw stron internetowych w tematyce SIBO i Bi-Phasic Diet. To miejsca skąd można czerpać wiedzę, pomysły i inspiracje. Warto nadmienić, że wiele ze źródeł zwraca uwagę na fazy diety. Podaje przepisy opracowane specjalnie pod poszczególne etapy.
Książki z przepisami do Bi-Phasic Diet
1. „Healing SIBO” Shivana Sarna
2. „SIBO Summer Cookbook” Rebecca Coomes
3. „SIBO Family Favourites Cookbook” Rebecca Coomes
4. „SIBO Christmas eCookbook” Rebecca Coomes
5. „SIBO Made Simple” Phobe LapineStrony internetowe:
1. Strona „Vital Food Therapeutics”
2. Strona „George Eats”
3. Strona „The Healthy Gut”
4. Strona „Journey Through SIBO”
5. Strona „The Sibo Doctor”Materiały pdf:
Na stronie „The Sibo Doctor”, w zakładce „Resources” znajdują się materiały pdf dotyczące diety Bi-Phasic Diet, zawierające tabele, wskazówki i przepisy.
Kilka wybranych przepisów godnych uwagi
Naleśniki migdałowe
Składniki (na ok. 4 sztuki):
– 2 łyżki mąki migdałowej
– 2 łyżki mąki kokosowej
– 1 ekologiczne jajko z wolnego wybiegu
– 1 białko jaja ekologicznego z wolnego wybiegu
– 1/4 szklanki wody gazowanej
– szczypta soli
– olej kokosowy do smażenia
Sposób przygotowania:
1. Wymieszać wszystkie składniki razem, aż ciasto będzie gładkie
2. Łyżką nałożyć ciasto na patelnię posmarowaną olejem
3. Piec z jednej strony do pojawienia się pęcherzyków powietrza lub przybrązowienia krawędzi, następnie obrócić i upiec z drugiej strony
[6]
Sznycel z tofu
Składniki (na 2 porcje):
– 2 łyżki mąki migdałowej
– 2 łyżki mąki kokosowej
– 200 g twardego tofu pokrojonego w grube plastry
– 1/2 łyżeczki suszonego tymianku
– 1/2 łyżeczka suszonej bazylii
– 1/2 łyżeczka rozmarynu
– Sól i pieprz do smaku
– 1/4 oliwy z oliwek
Sposób przygotowania:
1. Rozgrzać piekarnik do 180 stopni Celsiusza i wyłożyć blaszkę papierem do pieczenia
2. Wymieszać mąkę, zioła, sól i pieprz w misce
3. Wlać oliwę z oliwek do drugiej miski
4. Zanurzyć plastry tofu w oleju, a następnie w mieszance mąki
5. Umieścić tofu na blaszce
6. Piec przez 18-20 minut aż do pojawienia się złocistego koloru
7. Podać z ulubionymi warzywami
[7]
Jaśminowo-limonkowy orzeźwiający napój
Składniki:
– 5 filiżanek zimnej, zielonej herbaty jaśminowej
– 1/2 szklanki miodowego simple syrup
– 3 łyżki świeżego soku z limonki
Sposób przygotowania:
1. Dodać wszystkie składniki do dzbanka i dobrze wymieszać
2. Przechowywać w lodówce do tygodnia
[8]
Zupa pomidorowa z klopsikami
Składniki na klopsiki (na 4 porcje):
– 500 g mielonej wołowiny
– 85 g startego parmezanu (opcjonalnie)
– 1 jajko
– ½ łyżeczki suszonej bazylii, tymianku i oregano
– 1 łyżeczka soli
– ½ łyżeczki pieprzu
Składniki na zupę (na 4 porcje):
– 1 l bulionu wołowego
– 400 g pomidorów pokrojonych w kostkę
– 700 ml passaty pomidorowej
– 5 dymek, tylko zielona część, posiekana
– 2 ziemniaki, pokrojone w kostkę
– 1 czerwona papryka, pokrojona w kostkę
– 2 liście laurowe
– Sól, pieprz
– Garść posiekanej pietruszki
Sposób przygotowania:
1. Do dużej miski włożyć wołowinę, parmezan (opcjonalnie), jajko, suszone zioła, sól i pieprz. Wymieszać przy użyciu rąk, a następnie uformować małe kuleczki. Ułożyć na dużym talerzu i wstawić do lodówki.
2. Do garnka dodać wywar, pomidory, pomidorową passatę, dymkę, ziemniaki, paprykę i liście laurowe. Doprowadzić do wrzenia, a następnie dusić pod przykryciem przez 10 minut.
3. Po tym czasie powoli wkładać klopsiki jeden po drugim, a następnie gotować dalej przez kolejne 15 minut lub do momentu, gdy klopsiki się ugotują, a ziemniaki zmiękną.
4. Doprawić solą i pieprzem. Podawać z pietruszką.
[9]
Kokosowo-cytrynowe kwadraciki
Składniki na bazę (na ok. 10 sztuk):
– ¾ filiżanka orzechów makadamia
– 2 łyżki mleka kokosowego
– 1 ½ szklanki suszonego kokosa
– 1 cytryna, skórka i sok
– 3 łyżki oleju kokosowego
– 4-6 kropli płynnej stewii
Składniki na polewę:
– ½ szklanki mleka kokosowego
– ½ cytryny, skórki i soku
– 3 krople płynnej stewii
– 1 łyżeczka żelatyny w proszku
– Dodatkowo suszony kokos do posypania
Sposób przygotowania:
1. Wszystkie składniki na bazę umieścić w robocie kuchennym. Miksować do połączenia składników.
2. Foremkę wyłożyć papierem do pieczenia. Przełożyć składniki na bazę do foremki, wyrównać i wstawić do lodówki na ok. 1 h do zastygnięcia.
3. W międzyczasie przygotować polewę. Do miski wlać mleko kokosowe, skórkę z cytryny oraz sok i stewię. Wymieszać do połączenia. Rozpuścić żelatynę w ¼ szklanki gorącej wody, a następnie wlać do mieszanki kokosowej. Wymieszać, by wszystkie składniki się połączyły.
4. Wylać polewę na bazę, a następnie włożyć do lodówki na 1 h lub do zastygnięcia.
5. Przed podaniem wyciągnąć bazę z polewą z foremki i pokroić w kwadraciki. Dodatkowo posypać suszonym kokosem. [10]
Wegetariańska wersja diety Bi-Phasic
Oryginalna dieta dwufazowa rozpoczyna się głównie od mięsa i warzyw. Ze względu na coraz częstsze ograniczenie mięsa w tej grupie pacjentów postanowiono dostosować ten protokół żywieniowy do potrzeb wegetarian.
Opracowano dietę, która jest smaczna, bogata w składniki odżywcze oraz zawiera jaja, tofu i tempeh. Wegetariańska wersja diety Bi-Phasic nie tylko eliminuje produkty fermentujące. Wskazuje też jak włączyć do jadłospisu wegetariańskie białko, takie jak namoczone i kiełkujące rośliny strączkowe. W opublikowanych materiałach dotyczących tej diety, autorki podają również wskazówki na temat namaczania i kiełkowania strączków.
Cel stosowania wersji wegetariańskiej wersji tej diety jest taki sam jak wersji podstawowej. Następują tutaj również po sobie dwie fazy. Różnica dotyczy jednak produktów zalecanych i przeciwwskazanych w poszczególnych etapach.
W poniższej tabeli przedstawione zostały jedynie różniące się elementy diety, które zmieniono ze względu na eliminację mięsa. Pozostałe kategorie produktów pozostają takie same jak w podstawowej wersji Bi-Phasic Diet (tabele opublikowane powyżej). [7]
Faza 1
| Produkty dozwolone Restrykcyjna dieta | Produkty dozwolone Pół-restrykcyjna dieta (Dodaj lub zwiększ ilość produktów z diety restrykcyjnej) | Unikaj | |
| Białko | Jaja Twarde tofu – 100 g Tempeh – 100 g Przyjazny SIBO proszek proteinowy | Kiełkujące, namoczone i ugotowane: Fasola czarne oczko – 1/4 szklanki Fasola półksiężycowata – 1/4 szklanki Fasola mung – 1/4 szklanki Czerwona/brązowa soczewica – 1/4 szklanki | Rośliny strączkowe niewymienione na zatwierdzonej liście |
| Nabiał | Jak w podstawowej wersji Bi-Phasic Diet | Jak w podstawowej wersji Bi-Phasic Diet | Jak w podstawowej wersji Bi-Phasic Diet |
| Warzywa (nielimitowane) | Kiełki lucerny, Pędy bambusa, Bok choy, Papryka, Marchew, Szczypiorek, Ogórek, Bakłażan, Endywia, Kiełki fasoli Mung (7cm), Oliwki, Radicchio, Rzodkiewka, Rukola, Dymka (zielone części), Kiełki słonecznika, Pomidory/suszone, | Jak w podstawowej wersji Bi-Phasic Diet | Warzywa konserwowe, Kalafior, Czosnek, Grzyby, Cebula, Ziemniaki (słodkie), Ziemniaki (białe), Skrobia (maranta, kukurydza, ryż, tapioka) |
| Warzywa (jedno na posiłek) | Jak w podstawowej wersji Bi-Phasic Diet | Jak w podstawowej wersji Bi-Phasic Diet | Jak w podstawowej wersji Bi-Phasic Diet |
| Owoce(dwie porcje na dzień) | Jak w podstawowej wersji Bi-Phasic Diet | Jak w podstawowej wersji Bi-Phasic Diet | Jak w podstawowej wersji Bi-Phasic Diet |
| Ziarna, Skrobie, Chleby, Płatki | 1/2 szklanki ugotowanej na porcję: Ryż biały (basmati, jaśminowy), Kiełkujące, namoczone i ugotowane: kasza gryczana, proso, komosa ryżowa | Jak w podstawowej wersji Bi-Phasic Diet | |
| Zupy | Domowe buliony wykonane z dozwolonych warzyw | Jak w podstawowej wersji Bi-Phasic Diet | Zupy i buliony w puszkach, Buliony przygotowane z warzyw znajdujących się w kategorii „Unikaj” |
| Napoje | Jak w podstawowej wersji Bi-Phasic Diet | Jak w podstawowej wersji Bi-Phasic Diet | Jak w podstawowej wersji Bi-Phasic Diet |
| Słodziki | Jak w podstawowej wersji Bi-Phasic Diet | Jak w podstawowej wersji Bi-Phasic Diet | Jak w podstawowej wersji Bi-Phasic Diet |
| Orzechy i nasiona | Jak w podstawowej wersji Bi-Phasic Diet | Jak w podstawowej wersji Bi-Phasic Diet | Nerkowce, Nasiona Chia, Siemię lniane, Orzeszki ziemne |
| Przyprawy | Jak w podstawowej wersji Bi-Phasic Diet | Koncentrat aminokwasów białka sojowego (Bragg Liquid Aminos), Aminokwasy kokosowe (Coconut aminos), Tamari | Saszetki i mieszanki z przyprawami, Koniecznie należy czytać etykiety – bez maltodekstryny, skrobi, cukru etc. Asafetyda, Ocet balsamiczny, Korzeń cykorii, Czosnek, Gumy/Karagen/Zagęszczacze, Cebula, Sos sojowy |
| Tłuszcze/oleje | Jak w podstawowej wersji Bi-Phasic Diet | Jak w podstawowej wersji Bi-Phasic Diet | Jak w podstawowej wersji Bi-Phasic Diet |
[7]
Faza 2
| Produkty dozwolone 2 faza diety | Unikaj (do odwołania) | |
| Białko | Jaja Twarde tofu – 100 g Tempeh -100 g Przyjazny SIBO proszek proteinowy Namoczone i wolno gotowane, 1/2 szklanki na porcje – suszony groch łupany, soczewica (zielona i czerwona), fasola półksiężycowata, ziarna soi Kiełkujące i gotowane, 1/2 szklanki na porcje – fasola azuki, fasola czarne oczko, fasola Mung, cała soczewica (czerwona i brązowa) Z puszki, dobrze wypłukane – 1/4 szklanki na porcję – brązowa soczewica | Jak w podstawowej wersji Bi-Phasic Diet |
| Nabiał | Jak w podstawowej wersji Bi-Phasic Diet | Jak w podstawowej wersji Bi-Phasic Diet |
| Warzywa (nielimitowane) | Kiełki lucerny, Pędy bambusa, Bok choy, Papryka, Marchew, Szczypiorek, Ogórek, Bakłażan, Endywia, Imbir, Jarmuż, Sałata, Kiełki fasoli Mung (7 cm), Oliwki, Pasternak, Radicchio, Rzodkiew, Rukola, Dymka, Kiełki słonecznika, Pomidory/Suszone, | Jak w podstawowej wersji Bi-Phasic Diet |
| Warzywa (jedna/dwie porcje na posiłek) | Jak w podstawowej wersji Bi-Phasic Diet | Jak w podstawowej wersji Bi-Phasic Diet |
| Owoce (dwie porcje na dzień) | Jak w podstawowej wersji Bi-Phasic Diet | Jak w podstawowej wersji Bi-Phasic Diet |
| Ziarna, Skrobie, Chleby, Płatki | 1/2 szklanki ugotowanej na porcję: ryż biały (jaśminowy, basmati), Wafle ryżowe – 2 sztuki Makaron ryżowy – 1/2 szklanki ugotowanego Kiełkujące lub namoczone i ugotowane: kasza gryczana, owies bezglutenowy, proso, komosa ryżowa | Inne niewymienione, chyba że zostały zatwierdzone przez lekarz lub dietetyka |
| Zupy | Domowe buliony przygotowane z dozwolonych warzyw | Zupy i buliony w puszkach oraz te przygotowane z warzyw niedozwolonych |
| Napoje | Jak w podstawowej wersji Bi-Phasic Diet | Jak w podstawowej wersji Bi-Phasic Diet |
| Słodziki | Jak w podstawowej wersji Bi-Phasic Diet | Jak w podstawowej wersji Bi-Phasic Diet |
| Orzechy i nasiona | Jak w podstawowej wersji Bi-Phasic Diet | Nerkowce, Nasiona Chia, Len, Orzeszki ziemne |
| Przyprawy | Koncentrat aminokwasów białka sojowego (Bragg Liquid Aminos), Aminokwasy kokosowe (Coconut aminos), Majonez (bez cukru), Miso, Musztarda (bez czosnku), Tabasco, Tamari (świeża, niesproszkowana), Ocet (jabłkowy, spirytusowy, czerwony/winny, biały), Wasabi, Wszystkie świeże i suszone zioła oraz przyprawy (ale nie mieszanki przypraw) | Jak w podstawowej wersji Bi-Phasic Diet |
| Tłuszcze/oleje | Masło, Olej kokosowy, Olej aromatyzowany/ziołowy (tj. czosnkowy, chilli), Olej lniany (o niskiej zawartości ligniny), Ghee, Olej z pestek winogron, MCT, Oliwa, Wielonienasycone oleje warzywne, Olej z pestek dyni, Olej sezamowy, Olej słonecznikowy, Olej z orzechów włoskich | Jak w podstawowej wersji Bi-Phasic Diet |
[7]
Histaminowa wersja diety Bi-Phasic
Ten protokół żywieniowy ten został opracowany dla osób, które nie tylko cierpią na SIBO, ale również nie tolerują histaminy. Nie jest jednak przeznaczony do długoterminowego stosowania. Traktowany jest jako punkt startowy dla osób z powyższymi dolegliwościami. Rekomendowane jest w późniejszych etapach częściowe przejście na podstawową dietę dwufazową.
Z diety eliminuje się produkty zawierające nie tylko fermentujące węglowodany, ale również zawierające histaminę. Ciągła obserwacja organizmu i konsultacje z dietetykiem oraz lekarzem mogą ułatwić ponowne wprowadzanie produktów wcześniej wyeliminowanych, kiedy objawy ich nietolerancji zaczną ustępować.
Nietolerancja histaminy może objawiać się nie tylko u osób nadwrażliwych, ale również u osób z poważnie zaburzoną błoną śluzową. Często następuje to z powodu: wyczerpania się enzymu trawiącego histaminę — diaminooksydazę (DAO) lub przerostu drożdży albo bakterii, które ją produkują. Gdy mikrobiotyczny przerost się zmniejsza, nietolerancja histaminy staje się słabsza.
Osoby z nietolerancją tej aminy prócz objawów żołądkowo-jelitowych doświadczają często również typowych dolegliwości alergicznych jak: katar, swędzenie oczu, pokrzywki, kaszel, bóle stawów, bezsenność, bóle głowy. Zawartość histaminy w produktach wzrasta wraz z fermentacją, dojrzewaniem lub pod wpływem wyzwalaczy histaminy.
Łączenie diety o niskiej fermentacji z dietą o ubogiej zawartości histaminy może być trudne, gdyż lista produktów dozwolonych jest niezwykle ograniczona. Kluczowa może okazać się tutaj rola doświadczonego specjalisty, który ułatwi wprowadzanie określonych restrykcji żywieniowych.
W liście dozwolonych i zakazanych produktów, zebranych w przejrzystą tabelę, wprowadzono kilka oznaczeń, by osoba stosująca dietę wiedziała, do jakiej grupy należy dana żywność. Ułatwia to później ponowne jej wprowadzanie i obserwację organizmu.
- H – żywność zawierająca histaminę — powinna być eliminowana z diety do późniejszego etapu leczenia
- HL – żywność uwalniająca histaminę — powinna być wprowadzana do diety wg osobistego progu tolerancji
- F/HL – produkt będący fermentującym węglowodanem i źródłem histaminy – należy go unikać, dopóki więcej fermentujących węglowodanów nie zostanie wprowadzonych do diety.
Histaminowa dieta Bi-Phasic również składa się z 2 faz, jednak wyróżnia się 3 następujące kroki wprowadzania produktów w tracie poszczególnych etapów.
- Krok 1
Pierwsza faza diety trwa od 2 do 4 tygodni. Przez min. 2 pierwsze tygodnie należy unikać wszelkich produktów bogatych w histaminę i ją uwalniających. - Krok 2
Po 2 tygodniach pierwszej fazy, gdy objawy zaczną ustępować, dozwolone jest testowanie produktów oznaczonych jako HL. Można użyć tabeli z produktami dozwolonymi z drugiej fazy, by zorientować się jaką żywność wprowadzać. Należy dodawać po jednej porcji nowych produktów przez trzy kolejne dni. Jeśli pacjent wykazuje tolerancję, można pozostawić testowany produkt w diecie i rozpocząć wprowadzanie nowego. Jeśli dany produkt wywołuje objawy, należy zaczekać, aż one ustąpią i można przetestować kolejny pokarm. W miarę regeneracji jelit tolerancja również będzie się zwiększać, dlatego niektóre produkty będą akceptowane dopiero w późniejszych etapach. Jeśli natomiast każdy produkt z grupy HL powoduje nawrót objawów, należy wstrzymać się z testowaniem i zaczekać do fazy drugiej. - Krok 3
Gdy lekarz lub dietetyk wskaże, że istnieje możliwość przejścia do fazy drugiej diety, można wprowadzać żywność bogatą w histaminę lub ją wyłaniającą. Warto zacząć od produktów, za którymi najbardziej się tęskni. W tej fazie zacznie pojawiać się również więcej fermentujących węglowodanów. [11]
Faza 1
| Produkty dozwolone | Unikaj | |
| Białko | Wołowina (ekologiczna, nie dojrzewająca), Jagnięcina, Indyk (ekologiczny), Kurczak bez skóry (ekologiczny), Dziczyzna | PRODUKTY BOGATE W HISTAMINĘ (H) I WYZWALACZE HISTAMINY (HL) Jaja (HL) Wieprzowina (HL) Owoce morza (H/HL) Sezonowane/dojrzewające mięso (szynka. boczek, kiełbasa, konserwy, wędzone ryby lub mięsa) (H) FERMENTOWANE WĘGLOWODANY Rośliny strączkowe, Mięso przyprawione czosnkiem/cebulą |
| Nabiał | Unikaj | Unikaj |
| Warzywa (nielimitowane) | Kiełki lucerny, Pędy bambusa, Bok choy, Papryka (niepikantna), Marchew, Boćwina/Burak liściasty, Szczypiorek, Ogórek, Imbir, Jarmuż, Sałata, Pasternak, Radicchio, Rzodkiewka, Rukola, Dymka (zielone części), Kiełki słonecznika, Cykoria | PRODUKTY BOGATE W HISTAMINĘ (H) I WYZWALACZE HISTAMINY (HL) Papryka (pikantna/chilli) (H) Bakłażan (H) Oliwki (H) Szpinak (H) Pomidory (czerwone) (H) – zielone lub żółte pomidorki koktajlowe mogą być dobrze tolerowane FERMENTOWANE WĘGLOWODANY Kalafior, Kukurydza, Czosnek, Grzyby, Cebula, Batat, Skrobia (maranta, kukurydza, ryż, tapioka) |
| Warzywa (jedno na posiłek) | Szparagi – 2-3 pędy Serca karczochów – 1/8 szklanki Burak – 2 plastry Brokuły – 1 szklanka Brukselka – 1/2 szklanki Kapusta – 3/4 szklanki Kapusta włoska – 1/2 szklanki (pekińska) Seler – 1/2 łodygi Korzeń selera – 1/2 szklanki Główka kopru włoskiego – 1/2 szklanki Fasolka szparagowa – 12 sztuk Por – 1/2 sztuki Groszek (zielony) – 1/4 szklanki Ziemniak (biały) – 1 średnia sztuka Dynia – 1 szklanka Groszek cukrowy – 5 strąków Pomidor (zielone lub żółte pomidorki cherry) – 5 sztuk Cukinia – 1 szklanka | |
| Owoce (dwie porcje na dzień) | Jagody – 1/2 szklanki Kantalupa – 1/2 szklanki Winogrona – 10 sztuk Limonka (do smaku, świeżo wyciskana) Liczi – 4 -5 sztuki Honeydew melon – 1/2 szklanki Kiwi – 1 sztuka Papaja – 1/2 szklanki Marakuje – 1 sztuka Owoc pawpaw – 1/2 szklanki Granat – 1/2 małej sztuki lub 1/4 szklanki nasion Rabarbar – 1 łodyga | PRODUKTY BOGATE W HISTAMINĘ (H) I WYZWALACZE HISTAMINY (HL) Awokado (F/HL) – do 1/4 owocu można testować w związku z uwalnianiem histaminy, rekomendowane ograniczenie Banan (H) Kiwi (HL) – 1 sztuka Cytryna (HL) (świeżo wyciśnięta może być tolerowana) Pomarańcza (HL) Maliny (HL) Truskawki (HL) Mandarynka (HL) FERMENTOWANE WĘGLOWODANY Jabłko, Morela, Jeżyny, Puszkowane owoce w soku owocowym, Jabłko cukrowe, Figa, Dżem, Mango, Grusza chińska Nashi, Nektarynka, Brzoskwinia, Gruszka, Persymona, Śliwka, Arbuz |
| Ziarna, Skrobie, Chleby, Płatki | Unikaj wszystkiego, ale jeśli lekarz zezwoli, można w ograniczonej ilości wprowadzić: Komosę ryżową – 1/2 szklanki Ryż biały (basmati, jaśminowy) – 1/2 szklanki gotowanego | Unikaj wszystkiego, ale jeśli lekarz zezwoli, można w ograniczonej ilości wprowadzić: Komosę ryżową – 1/2 szklanki Ryż biały (basmati, jaśminowy) – 1/2 szklanki gotowanego |
| Rośliny strączkowe, soczewica, fasola | Unikaj | Unikaj |
| Zupy | Zamrożone buliony w mniejszych porcjach (by zredukować produkcję histaminy) Domowy bulion (ekologiczny) z kurczaka, wołowiny, kurczaka, indyka (tylko buliony 2-godzinne) | Rosół z kości (H/F) Zupy i buliony w puszkach (H/F) |
| Napoje | Herbata (ziołowa) Woda (tylko filtrowana) | (H): Alkohol, Piwo, Cydr, Woda gazowana i sodowa, Kawa, Napoje energetyczne, Soki owocowe (H/F), Kombucha, Likiery, Ciemne alkohole, Napoje bezalkoholowe, Herbata (czarna, zielona), Wino |
| Słodziki | Przy przeroście drożdży ogranicz wszystko prócz stewii Dekstroza, glukoza, miód ekologiczny (czysty) – max. 2 łyżki dziennie, Stewia (100% czysta, bez inuliny) | Sztuczne słodziki (unikaj całkowicie) (HL), Cukier trzcinowy, Czekolada z kakao, Kakao (H/F), Syrop Klonowy, Alkohole cukrowe (ksylitol, mannitol, sorbitol) |
| Orzechy i nasiona | Mąka kokosowa/wiórki – 1/4 szklanki Mleko kokosowe (bez zagęstników) – 1/4 szklanki Krem kokosowy – 2 łyżki Orzechy makadamia – 20 sztuk | Wszystkie inne orzechy/nasiona (HL) – można wprowadzać po uzyskaniu zgody lekarza zgodnie z rekomendacjami low FODMAP |
| Przyprawy | Wszystkie świeże i suszone zioła oraz przyprawy z wyjątkiem tych z listy „Unikaj” Zielona salsa (bez czosnku/cebuli) – 1-2 łyżki | PRODUKTY BOGATE W HISTAMINĘ (H) I WYZWALACZE HISTAMINY (HL) Papryka ostra: chilli, cayenne i ich sosy (H), Ziele angielskie, Kardamon, Cynamon, Goździki, Gałka muszkatołowa (HL), Sosy fermentowane (np. rybny, sojowy, kokosowe aminokwasy, ostrygowy, tamari) (H) Produkty fermentowane (takie jak kimchi, kapusta kiszona, pikle) (H) Majonez (H), Musztarda (H), Ocet (H), Sos pomidorowy, Ketchup (H), Salsa (H) FERMENTOWANE WĘGLOWODANY Koniecznie należy czytać etykiety! Bez Asfetydy, Korzenia cykorii, Czosnku, Gum/Karagenów/Zagęszczaczy, Maltodekstryny, Skrobi, Cukru, Cebuli |
| Tłuszcze/oleje | Masło, Olej kokosowy, Olej lniany (nisko ligninowy), Ghee, Olej z pestek winogron, Olej aromatyzowany (czosnek, cytryna, cebula), Oliwa, MCT, Olej słonecznikowy | Olej palmowy, Olej sojowy, Olej z pestek dyni, Olej sezamowy (HL), Olej z orzechów włoskich |
[11]
Faza 2
Testuj żywność uwalniającą histaminę. Unikaj/ograniczaj zawierającą histaminę i fermentowane węglowodany zgodnie z zaleceniami lekarza. [11]
| Produkty dozwolone | Unikaj | |
| Białko | Wołowina (ekologiczna, nie dojrzewająca), Kurczak (organiczny), Jaja (HL), Jagnięcina, Wieprzowina (HL), Owoce morza (H/HL), Indyk (organiczny), Dziczyzna | PRODUKTY BOGATE W HISTAMINĘ (H) I WYZWALACZE HISTAMINY (HL) Sezonowane/dojrzewające mięso (szynka. boczek, kiełbasa, konserwy, wędzone ryby lub mięsa) (H) FERMENTOWANE WĘGLOWODANY Rośliny strączkowe, Mięso przyprawione czosnkiem/cebulą |
| Nabiał | Masło, Ghee, Domowy jogurt (ekologiczny) (H) – często dobrze tolerowany | Unikaj wszystkich innych produktów nabiałowych niewymienionych na liście dozwolonych |
| Warzywa (nielimitowane) | Kiełki lucerny, Pędy bambusa, Bok choy, Papryka (nie pikantna), Marchew, Boćwina/Burak liściasty, Szczypiorek, Ogórek, Imbir, Jarmuż, Sałata, Pasternak, Radicchio, Rzodkiewka, Rukola, Dymka (zielone części), Kiełki słonecznika, Cykoria | PRODUKTY BOGATE W HISTAMINĘ (H) I WYZWALACZE HISTAMINY (HL) Papryka (pikantna/chilli) (H) Bakłażan (H) Oliwki (H) Szpinak (H) Pomidory (H) – zielone lub żółte pomidorki koktajlowe – mogą być dobrze tolerowane FERMENTOWANE WĘGLOWODANY Warzywa konserwowe, Kukurydza, Czosnek, Grzyby, Cebula, Batat, Skrobia (maranta, kukurydza, ryż, tapioka) |
| Warzywa (jedno na posiłek) | Szparagi – 2-3 pędy Serca karczochów – 1/4 szklanki Burak – 2 plastry Brokuły – 1/2 szklanka Brukselka – 1/2 szklanki Kapusta – 1/2 szklanki Kapusta włoska – 3/4 szklanki (pekińska) Seler – 1 łodyga Korzeń selera – 1/2 szklanki Główka kopru włoskiego – 1/2 szklanki Fasolka szparagowa – 10 sztuk Por – 1/2 sztuki Groszek (zielony) – 1/4 szklanki Ziemniak (biały) – 1 średnia sztuka Dynia – 1 szklanka Groszek cukrowy – 5 strąków Pomidor (zielone lub żółte pomidorki cherry) – 5 sztuk Cukinia – 3/4 szklanka | |
| Owoce (dwie porcje na dzień) | Awokado (F/HL) – 1/4 szklanki Jagody – 1/2 szklanki Kantalupa – 1/4 szklanki Wiśnie – 3 sztuki Winogrona – 10 sztuk Honeydew melon – 1/4 szklanki Kiwi – 1 sztuka Cytryna, Limonka (HL) – do smaku, świeżo wyciskana Liczi – 5 sztuk Marakuje – 1 sztuka Owoc pawpaw – 1/4 szklanki Granat – 1/2 małej sztuki lub 1/4 szklanki nasion Maliny (HL) – 1/2 szklanki Ananas (HL) – 1/4 szklanki Rabarbar – 1 łodyga Truskawki (HL) – 1/2 szklanki | PRODUKTY BOGATE W HISTAMINĘ (H) I WYZWALACZE HISTAMINY (HL) Awokado (F/HL) – do 1/4 owocu można testować w związku z uwalnianiem histaminy, rekomendowane ograniczenie Banan (H) Pomarańcza (HL) Mandarynka (HL) FERMENTOWANE WĘGLOWODANY Jabłko, Morela, Jeżyny, Puszkowane owoce w soku owocowym, Jabłko cukrowe, Figa, Dżem, Mango, Grusza chińska Nashi, Nektarynka, Brzoskwinia, Gruszka, Persymona, Śliwka, Arbuz |
| Ziarna, Skrobie, Chleby, Płatki | Komosa ryżowa – 1/2 szklanki na porcje Wafle ryżowe – 2 Makaron ryżowy – 1/2 szklanki ugotowanego Ryż biały (basmati, jaśminowy) – 1/2 szklanki ugotowanego na porcję | Unikaj wszystkich innych zbóż, pieczywa, płatków zbożowych, ciast i herbatników |
| Rośliny strączkowe, soczewica, fasola | Soczewica (brązowa, chana, urad) – 1/2 szklanki Soczewica (zielona, czerwona) – 1/4 szklanki Fasola półksiężycowata – 1/4 szklanki | Wszystkie inne rośliny strączkowe |
| Zupy | Zamrożone buliony w mniejszych porcjach (by zredukować produkcję histaminy) Domowy bulion (ekologiczny) z kurczaka, wołowiny, jagnięciny, indyka (tylko buliony 2-godzinne) | Rosół z kości (H/F) Zupy i buliony w puszkach (H/F) |
| Napoje | Alkohol (czysty) – nie więcej niż 30 ml co drugi dzień, Kawa bezkofeinowa (czarna), Woda gazowana Herbata (ziołowa), Woda (tylko filtrowana) | (H): Piwo, Cydr, Kawa z kofeiną, Napoje energetyczne, Soki owocowe (H/F), Kombucha, Likiery, Ciemne alkohole, Napoje bezalkoholowe, Herbata (czarna, zielona), Wino |
| Słodziki | Dekstroza, Glukoza, Miód ekologiczny (czysty) – max 2 łyżki dziennie, Stewia (100% czysta, bez inuliny) | Nektar z Agawy, Sztuczne słodziki (unikaj całkowicie) (HL), Cukier trzcinowy, Czekolada z kakao, Kakao (H/F), Syrop Klonowy, Alkohole cukrowe (ksylitol, mannitol, sorbitol) |
| Orzechy i nasiona | Migdały (HL) – 10 sztuk LUB Mąka migdałowa – 2 łyżki LUB Mleko migdałowe (niesłodzone, bez dodatku zagęszczaczy – 1 szklanka Kokos (mąka/wiórki) – 1/4 szklanki LUB Mleko kokosowe (bez zagęszczaczy i gum) – 1/4 szklanki LUB Krem kokosowy – 2-3 łyżki Orzechy laskowe (HL) -20 sztuk Orzechy Makadamia- 20 sztuk Orzechy Pekan (HL) – 40 sztuk Orzeszki pinii -1 łyżka Pestki dyni (HL) – 2 łyżki Sezam (HL) – 1 łyżka Nasiona słonecznika (HL) – 2 łyżki Orzechy włoskie (HL) – 10 sztuk | Nasiona Chia, Siemię lniane, Orzeszki ziemne |
| Przyprawy | Wszystkie świeże i suszone zioła oraz przyprawy z wyjątkiem tych z listy „Unikaj” Majonez (bez cukru) (H) – 1 łyżka Ocet (jabłkowy ryżowy) – 1 łyżeczka | PRODUKTY BOGATE W HISTAMINĘ (H) I WYZWALACZE HISTAMINY (HL) Papryka ostra: chilli, cayenne i ich sosy (H), Ziele angielskie, Kardamon, Cynamon, Goździki, Gałka muszkatołowa – małe ilości mogą być dobrze tolerowane, Sosy fermentowane (np. rybny, sojowy, kokosowe aminokwasy, ostrygowy, tamari) (H) Produkty fermentowane (takie jak kimchi, kapusta kiszona, pikle) (H) Musztarda (H), Ocet (H), Wszystkie pozostałe FERMENTOWANE WĘGLOWODANY Bez Asfetydy, Korzenia cykorii, Czosnku, Gum/Karagenów/Zagęszczaczy, Maltodekstryny, Skrobi, Cukru, Cebuli |
| Tłuszcze/oleje | Masło, Olej kokosowy, Olej lniany (nisko ligninowy), Ghee, Olej z pestek winogron, Olej aromatyzowany (czosnek,), Oliwa, MCT, Wielonienasycone oleje warzywne, Olej z pestek dyni Olej słonecznikowy, Olej sezamowy, Olej z orzechów włoskich (HL) | Olej palmowy, Olej sojowy, |
[11]
SIBO i Bi-Phasic Diet. Strony, które warto znać
Włączenie na co dzień Bi-Phasic Diet może wydawać się trudne i skomplikowane. Warto wcześniej zapoznać się z tematyką tej diety oraz SIBO, by wiedzieć, od czego zacząć. Internet pełen jest informacji na ten temat. Strony internetowe, z którymi warto się zapoznać to m.in.:
Są one bogate w treści, bazują na doniesieniach naukowych i mogą pomóc w pierwszych krokach w świecie SIBO. Zawierają odpowiedź na liczne pytania, wskazówki, przepisy, a także materiały do pobrania.
Oczywiście warto również porozmawiać ze swoim lekarzem i dietetykiem, gdyż każda dieta prowadzona pod okiem specjalisty będzie najefektywniejsza. Pomogą oni dobrać prawidłową farmakoterapię oraz przeprowadzą przez wszystkie fazy diety Bi-Phasic. Konsultacje ze specjalistą mogą okazać się kluczowe w odniesieniu sukcesu, ułatwić rozpoznanie niepożądanych objawów i ewentualnych błędów.
Wiodące diety stosowane w SIBO
Dieta Low FODMAP
FODMAP oznacza „Fermentable Oligosaccharides, Disaccharides, Monosaccharides And Polyols”, czyli „Fermentujące Oligo- Di- i Monosacharydy oraz Poliole”. Są to węglowodany słabo wchłanialne, szybko fermentujące o wysokim ciśnieniu osmotycznym. [12]
Oligosacharydy, fruktany i galaktooligosacharydy (GOS) mają najdłuższy łańcuch i występuja m.in w produktach pszenicznych, żytnich, roślinach strączkowych, orzechach, karczochach, cebuli i czosnku. Fruktany i GOS są wysoce fermentowalne w czego wyniku następuje produkcja gazów.
Disacharydy to głównie laktoza — cukier znajdujący się w produktach mlecznych. Jeśli dana osoba ma dobrą tolerancję laktozy i prawidłową produkcję laktazy nie musi tak restrykcyjnie ograniczać jej w diecie.
Monosacharydy to przede wszystkim fruktoza, która występuje w niektórych owocach (np. mango, jabłka, gruszki, arbuz), miodzie i wybranych warzywach (groszku cukrowym). Uznawana też jest za słodzik i występuje w syropie kukurydzianym. Ma silne działanie osmotyczne i zdolność absorpcji wody.
Najczęściej spotykanymi poliolami są mannitol i sorbitol. Występują w niektórych owocach (gruszki, jabłka), kalafiorze, grzybach, groszku cukrowym, a także w słodzikach, gumach do żucia i miętówkach. Są wolno wchłaniane w jelicie i powodują efekt osmotyczny. [13]
Dieta FODMAP składa się z 3 etapów (choć niekiedy mówi się o 2) i ma na celu identyfikację i eliminację produktów powodujących dolegliwości. Pierwszy etap obejmuje ograniczeniu produktów zawierających FODMAP. Drugi to ponowne ich wprowadzenie. Trzeci oznacza personalizację diety. [12]
W internecie (m.in. na stronie Narodowego Centrum Edukacji Żywieniowej) dostępne są tabele z podziałem produktów na te o dużej i małej zawartości FODMAP.
Warto nadmienić, że Bi-Phasic Diet bazuje również na diecie FODMAP.
Dieta Specyficznych Węglowodanów (Specific carbohydrate diet)
Dieta ta dopuszcza pokarmy zawierające węglowodany zbudowane wyłącznie z monosacharydów. Wyklucza natomiast dwucukru i większość polisacharydów. Uzupełnia ją również domowy fermentowany jogurt. SCD dopuszcza niemal wszystkie owoce, warzywa zawierające więcej amylozy niż amylopektyny, orzechy, mąki z orzechów, twaróg, mięso, jaja masło, oleje. Dieta eliminuje natomiast sacharozę, maltozę, izomaltozę, laktozę, mąki zbożowe, ziemniaki, kukurydzę, płynne mleko, sery o wysokiej zawartości laktozy, żywności z wysoką ilością konserwantów.
SCD nie jest dietą niskowęglowodanową, ale raczej dietą składającą się głównie z monosacharydów, białek stałych, tłuszczów, owoców, warzyw, o wysokim stosunku amylozy do amylopektyny i orzechów. [14]
Warto nadmienić, że również na tej diecie bazowano, opracowując dietę Bi-Phasic.
Podsumowanie
Bi-Phasic Diet jest specyficzną dietą eliminacyjną ukierunkowaną na przeciwdziałanie objawom SIBO oraz SIFO. Bazuje ona na znanych dietach, stosowanych już od lat u pacjentów borykających się z tą przypadłością.
Jej dwufazowość sprawia, że poszczególne etapy naprawy funkcjonowania jelita zachodzą bezpośrednio po sobie. Praktyczne materiały edukacyjne i mnogość przepisów pozwala z powodzeniem stosować ją u pacjentów z bakteryjnym przerostem w jelicie cienkim.
Może ona okazać się jedną ze skuteczniejszych diet stosowanych w SIBO i SIFO. Co prawda można rozpocząć ją w prywatnym zakresie, jednak najlepiej wdrażać ją pod okiem specjalisty, który dokładnie wytłumaczy wszelkie wątpliwe aspekty i pokieruje jej przebiegiem.
Bibliografia:
- Bartnik W. (2021). SIBO (zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego) – objawy, przyczyny, leczenie i dieta. Medycyna Praktyczna. Pobrano z: https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/jelitocienkie/80685,zespol-rozrostu-bakteryjnego
- Bures J., Cyrany J., Kohoutova D., Förstl M., Rejchrt S., Kvetina J., Vorisek V., Kopacova M. (2010). Small intestinal bacterial overgrowth syndrome. World Journal of Gastroenterol. 16 (24): 2978-2990
- Gasbarrini A., Lauritano E. C., Gabrielli M., Scarpellini E., Lupascu A., V. Ojetti, Gasbarrini G. (2007) Small Intestinal Bacterial Overgrowth: Diagnosis and Treatment. Digestive Diseases. 25:237–240
- Siebecker A., Sandberg-Lewis S. (2013). Small Intestine Bacterial Overgrowth: Often-Ignored Cause of Irritable Bowel Syndrome. Townsend Letter. February / March 2013. Pobrano z: https://www.townsendletter.com/FebMarch2013/ibs0213.html,
- Seladi-Schulman J. (2019). What Is SIFO and How Can It Affect Your Gut Health?. Healthline. Pobrano z: https://www.healthline.com/health/sifo#symptoms
- Jacobi N.(2018). The SIBO Bi-Phasic Diet. The SIBO Doctor. Pobrano z: https://www.thesibodoctor.com/sibo-bi-phasic-diet-free-downloads/
- Jaccobi N., Criner A. The Vegetarian SIBO Bi-Phasic Diet. The SIBO Doctor. Pobrano z: https://www.thesibodoctor.com/sibo-bi-phasic-diet-free-downloads/
- Reagan K. (2017). Jasmine Lime Cooler. Pobrano z: https://www.vitalfoodtherapeutics.com/2017/07/jasmine-lime-cooler/
- Coomes R. Tomato and meatball soup. Pobrano 26 kwietnia 2022 z: https://thehealthygut.com/recipes/tomato-and-meatball-soup/
- Coomes R.(2018). Lemon and Coconut Slice. Pobrano z https://www.thesibodoctor.com/2018/12/12/lemon-and-coconut-slice-2/
- Jaccobi N. Turner H. (2018). The SIBO/Histamine Bi-Phasic Diet. The SIBO Doctor. Pobrano z: https://www.thesibodoctor.com/sibo-bi-phasic-diet-free-downloads/
- Siuba-Strzelińska M. (2020). Dieta FODMAP – zasady i zastosowanie. Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej. Pobrano z: https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/dieta-fodmap-zasady-i-zastosowanie/
- Barrett J.S. (2017). How to institute the low-FODMAP diet. Journal of Gastroenterology and Hepatology. 32(Suppl. 1): 8–10
- Kakodkar S., Farooqui A. J., Mikolaitis S. L., Mutlu E. A.(2015).The Specific Carbohydrate Diet for Inflammatory Bowel Disease: A Case Series. Academy of Nutrition and Dietetics. 8: 1226-1232
