Dragon fruit. Poznaj właściwości prozdrowotne smoczego owocu

Dragon Fruit jest znany również w polskim tłumaczeniu jako Smoczy Owoc (nazwa pochodząca z Wielkiej Brytanii) oraz pitaja (nazwa pochodząca z Meksyku). Należy do rodziny kaktusów, a tym, co zjadamy, jest właściwie kwiat- a po samozapyleniu- owoc tej rośliny. Dragon Fruit w ostatnim czasie stał się bardzo popularny. Jego atrakcyjność jest związana z egzotycznym wyglądem. Miąższ jest bardzo soczysty i zawiera dużo małych czarnych nasionek. Jest również źródłem wielu składników odżywczych i antyoksydantów [1-3].

Trzy odmiany dragon fruit

Wyróżnia się głównie trzy odmiany smoczego owocu. Różnice dotyczą przede wszystkim koloru miąższu i skórki, wielkości oraz kształtu owoców. Najczęściej spotykaną jest Hylocereus undatus (biały miąższ z różową skórką). Popularnością cieszy się również Selenicereus megalanthus (biały miąższ z żółtą skórką) oraz Hylocereus polyrhizus (czerwony miąższ z różową skórką). Średnia waga dragon fruit waha się od 130 g (H. polyrhizus) do nawet 800 g (H. undatus) [1,4].

Uprawa owocu

Najlepsze warunki środowiska dla plantacji smoczych owoców posiadają kraje będące w strefie klimatu suchego, tropikalnego. Okres owocowania smoczego owocu w teorii trwa w okresie letnim- od kwietnia do października. Jednak w niektórych krajach (np. Tajlandii) trwa on niemal cały rok.

Jak wyglądają kwiaty?

Kwiaty tej rośliny są dorodne, okazałe, mające wielkość kilku centymetrów. Podobnie jak u innych kaktusów, rozwijają się jedynie nocą. Okres ich kwitnienia trwa nie więcej niż dwie doby.

Zbiory

Po czasie około 40 dni od rozwinięcia kwiatu są gotowe do zbioru. Niektórzy hodowcy przedłużają ten czas, aby uzyskać słodszy smak owocu. Kaktusy te są bardzo wydajne. Już w drugim roku roślina jest w stanie produkować od czterech do sześciu cykli zbiorów. Wydajność ta utrzymuje się przez 10-15 lat, a następnie spada aż do zera [1,2,5].

Jak przechowywać dragon fruit

Smoczy owoc może być przechowywany przez 25-30 dni w temperaturze 4 °C. Natomiast w temperaturze pokojowej do 10 dni [1].

Popularność dragon fruit na świecie

Popularność dragon fruit stale wzrasta. Konsumenci wysoko cenią smak i zapach tego produktu [4]. Dodatkowymi walorami są kolor i wygląd smoczego owocu [1].

Dragon fruit jest uprawiany na wielu obszarach Azji Południowo-Wschodniej, Australii na Florydzie oraz Karaibach. Jednym z głównych producentów jest Tajlandia. Produkcja smoczego owocu dochodzi tam do około 44 do 65 ton na hektar rocznie. Podobną wydajność wykazuje Malezja (70 ton / ha rocznie). Natomiast w Wietnamie może osiągnąć około 50 do 80 ton na hektar rocznie. Produkty z tych obszarów są w większości eksportowane do Ameryki Północnej oraz Europy [1,2,4].

Jak jeść dragon fruit

Mimo że ten egzotyczny owoc może wydawać się wyzwaniem, tak naprawdę jest bardzo prosty do spożycia.

Jak kupić dobry owoc

Przede wszystkim należy wybrać odpowiedni owoc. Dojrzały powinien lekko ugniatać się po wciśnięciu oraz posiadać równomiernie zabarwioną skórkę.

Przygotowanie do spożycia

Owoc  należy umyć oraz przeciąć na pół. Do zjedzenia może posłużyć łyżka, można również obrać go ze skórki i pokroić miąższ na kawałki.

Pitaja zazwyczaj jest spożywana na surowo. Dragon fruit jest świetnym dodatkiem do wszelkiego rodzaju owsianek oraz sałatek. Popularne są również soki i smoothie [1,2].

Zastosowanie w przemyśle spożywczym

Owoc ten jest szeroko stosowany w różnych kategoriach żywności. Są z niego przygotowywane galaretki, dżemy, ciastka, a nawet wina. Co więcej, z jego mrożonej pulpy robione są lody, cukierki i jogurty. Składniki smoczego owocu wykazują właściwości zagęszczające i przeciwutleniające. Jest to bardzo przydatne w produkcji jego przetworów. Ze względu na specyficzny kolor wykorzystuje się go również jako barwnik, zwłaszcza pigmenty czerwono-fioletowe [1,2].

Wartość odżywcza

Dragon fruit zawiera wiele składników odżywczych. Istnieją niewielkie różnice w składzie chemicznym owocu w zależności od czasu zbioru, uprawy oraz kraju pochodzenia. W porównaniu z innymi tropikalnymi owocami dragon fruit wyróżnia się wysoką zawartością składników mineralnych. Posiada również sporą ilość witamin.

Co ciekawe, istnieje spora różnica pomiędzy energetycznością poszczególnych odmian owocu. Ten z białym miąższem dostarcza jej mniej niż z czerwonym. Jednak mimo wszystko, wartości te są niskie lub porównywalne w stosunku do innych owoców tropikalnych. Pitaja na tle innych egzotycznych owoców wyróżnia się wysoką zawartością magnezu, potasu i żelaza. Smoczy owoc zawiera również stosunkowo wysoką zawartość witaminy C i B

Co więcej, w miąższu i skórce tego owocu można znaleźć duże ilości błonnika pokarmowego. Charakterystycznym składnikiem dragon fruit są oligosacharydy. Są to węglowodany, które nie ulegają trawieniu i wykazują korzystny wpływ na pracę układu pokarmowego.

Warto również wspomnieć, że właściwości odżywcze nie ograniczają się jedynie do skórki i miąższu smoczego owocu. Pożyteczne cechy posiadają także nasionka. Zawierają one dużą ilość nienasyconych kwasów tłuszczowych oraz witaminy E. Zawartość błonnika w nasionach jest porównywalna do tej w miąższu [1].

Tabela 1. Wartość odżywcza wybranych owoców egzotycznych

Źródło: Opracowane na podstawie [1, 6]

Właściwości zdrowotne dragon fruit

Źródło antyoksydantów. Choroby przewlekłe, nowotworowe

Do antyoksydantów zawartych w smoczym owocu należą witamina C, flawonoidy i karotenoidy. Wykazano, że czerwona odmiana tej rośliny posiada o wiele wyższy potencjał antyoksydacyjny, niż biała [7]. Składniki te skutkują stymulacją aktywności systemu przeciwutleniaczy w ciele. Ma to ogromne znaczenie w walce organizmu z wolnymi rodnikami. W wielu badaniach wykazano ochronny wpływ antyoksydantów pochodzących z owoców na rozwijanie się nowotworu, chorób sercowo-naczyniowych oraz cukrzycy[5].

Wykazano, że witamina C w pozytywny sposób wpływa na wiele funkcji organizmu. Z tego powodu regularna konsumpcja dragon fruit wspiera proces walki z astmą i kaszlem. Co więcej, wykazano pomocną rolę kwasu askorbinowego w gojeniu ran. Wpływa również pozytywnie na pracę układu odpornościowego [5].

Flawonoidy są istotne w przypadku problemów związanych z układem sercowo- naczyniowym, działając kardiogennie [5].

Karotenoidy to składniki, które są odpowiedzialne za specyficzny kolor smoczego owocu. W kontekście wpływu na organizm człowieka posiadają wiele korzystnych funkcji. Wykazano, że te związki pochodzące z owoców i warzyw obniżały ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych [8,9].

Wykazano też, że związki zawarte w smoczym owocu wpływały na obniżenie ciśnienia krwi oraz zmniejszenie stężenia cholesterolu LDL. Ma to ogromne znaczenie w patogenezie chorób związanych z układem krążenia [5,10].

Cukrzyca oraz insulinooporność

Wykazano, że składniki zawarte w smoczym owocu biorą udział w obniżeniu stężenia cukru we krwi u osób chorujących na cukrzycę typu 2. Jest to pomocne w kontrolowaniu wahań wartości glukozy w ciągu dnia u osób z tą chorobą [5].

Efekt obniżania stężenia glukozy spowodowany spożywaniem dragon fruit prawdopodobnie wynika z obecności flawonoidów, betacyjaniny i aktywności przeciwutleniającej smoczego owocu. Z tego powodu efektywność czerwonej odmiany tego owocu (zawierającej więcej betacyjaniny) w obniżaniu stężenia cukru we krwi może być większa niż białej [11,12].

Mikroflora jelitowa

Probiotyki to drobnoustroje, które, występując w odpowiedniej liczbie, wpływają korzystnie na pracę organizmu. Składniki te mają zdolność stymulacji układu odpornościowego poprzez produkcję krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych oraz zapobiegania infekcjom przewodu pokarmowego.

Co więcej, przeciwdziałają rozwojowi szkodliwych bakterii (tj. Escherichia coli oraz Salmonella), a stymulują wzrost pożytecznych mikroorganizmów (tj. Bifidobacterium i Lactobacillus).

Prebiotyki natomiast to węglowodany, które są odporne na trawienie w układzie pokarmowym człowieka. Ulegają natomiast hydrolizie i wchłonięciu przez probiotyki, co stymuluje ich wzrost w jelicie grubym.

Smoczy owoc w swoim składzie zawiera dużą ilość oligosacharydów, wpływając w ten sposób na odpowiednią mikroflorę i pracę układu pokarmowego [13,14].

Podsumowanie

Dragon fruit mimo swojej egzotyczności, aktualnie jest dość łatwo dostępnym owocem w Polsce. Można go spotkać na rynku w wielu formach, zjeść bezpośrednio lub jako składnik sałatki, mlecznej potrawy czy deseru. Warto włączyć do swojego jadłospisu nie tylko ze względu na atrakcyjny wygląd i smak, ale również z powodu wielu zdrowotnych korzyści, jakie przynosi spożywanie go.

Bibliografia:

1. Liaotrakoon, W. (2013). Characterization of dragon fruit (Hylocereus spp.) components with valorization potential (Doctoral dissertation, Ghent University).
2. Nurliyana, R. D., Syed Zahir, I., Mustapha Suleiman, K., Aisyah, M. R., & Kamarul Rahim, K. (2010). Antioxidant study of pulps and peels of dragon fruits: a comparative study. International Food Research Journal, 17(2).
3. Sudha, K., Baskaran, D., Ramasamy, D., & Siddharth, M. (2017). Evaluation of functional properties of Hylocereus undatus (White dragon fruit). International Journal of Agricultural Science and Research, 7(5).
4. Barcelon, E., Carreon, L., Guillermo, J., Jacob, E., Jacson, S., Panopio Jr, G., & Rosalinas, S. (2015). Consumer acceptability and physico-chemical content of red flesh dragon fruit spread. Australian Journal of Basic and Applied Sciences, 9(2), 18-21.
5. Perween, T., Mandal, K. K., & Hasan, M. A. (2018). Dragon fruit: An exotic super future fruit of India. Journal of Pharmacognosy and Phytochemistry, 7(2), 1022-1026.
6. Iwanow, K., Kunachowicz, H., Nadolna, I., & Przygoda, B. (2017). Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
7. Ghezzi P, Jaquet V, Marcucci F, Schmidt HHHW. The oxidative stress theory of disease: levels of evidence and epistemological aspects. Br J Pharmacol. 2017;174(12):1784-1796.
8. Fidrianny, I. (2014). Evaluation of antioxidant activities from various extracts of Dragon fruit peels using DPPH, ABTS assays and correlation with phenolic, flavonoid, carotenoid content. International Journal of Research in Pharmaceutical Sciences, 5(2), 104-111.
9. Ciccone, M. M., Cortese, F., Gesualdo, M., Carbonara, S., Zito, A., Ricci, G., … & Riccioni, G. (2013). Dietary intake of carotenoids and their antioxidant and anti-inflammatory effects in cardiovascular care. Mediators of inflammation, 2013.
10. Cheok, A., George, T. W., Rodriguez-Mateos, A., & Caton, P. W. (2020). The effects of betalain-rich cacti (dragon fruit and cactus pear) on endothelial and vascular function: a systematic review of animal and human studies. Food & Function.
11. Song H, Chu Q, Yan F, Yang Y, Han W, Zheng X. Red pitaya betacyanins protects from diet-induced obesity, liver steatosis and insulin resistance in association with modulation of gut microbiota in mice. J Gastroenterol Hepatol. 2016;31(8):1462-1469.
12. Sangkuanun, T., Wichienchot, S., Kato, Y., Watanabe, H., & Peerakietkhajorn, S. (2020). Oligosaccharides derived from dragon fruit modulate gut microbiota, reduce oxidative stress and stimulate toll-pathway related genes expression in freshwater crustacean Daphnia magna. Fish & Shellfish Immunology.
13. Wichienchot, S., Jatupornpipat, M., & Rastall, R. A. (2010). Oligosaccharides of pitaya (dragon fruit) flesh and their prebiotic properties. Food chemistry, 120(3), 850-857.