Guawa — egzotyczny superowoc. Właściwości i wartości odżywcze

Guawa, inaczej znana jako guajawa, czy gruszla. Jest to tropikalny owoc pochodzący z centralnej Ameryki i południowej części Meksyku. Psiudium guajava, bo tak nazwiemy ją fachowo, to owoc o kształcie gruszki. Jej miąższ przypomina ten pomidora, tylko o arbuzowym kolorze. Ma zaskakujący, słodko-ostry smak. Ze względu na bogactwo substancji odżywczych zaliczana jest do grona superowoców. Mimo swoich właściwości w Polsce nie zyskała jeszcze popularności. Czy najwyższy czas to zmienić?

Jak wygląda guawa?

Te cenne owoce zrywane są z krzewów lub niewielkich drzew osiągających do 6 metrów wysokości. Starsze gałęzie rośliny pokryte są charakterystyczną, jasną brązowo-czerwoną korą, która odpada płatami. Młodsze łodyżki mają nieregularny kształt, są zielone, pokryte małymi włoskami. Kwitnie na kolor biały, wypuszczając niewielkie, kwiaty w górnej części rośliny.

Skórka owocu ma zielonkawy kolor, który wraz z dojrzewaniem przechodzi w żółty. Miąższ przybiera barwy różową, białą lub żółtawą i zawiera liczne nasiona, o nerkowatym kształcie. [1]

Aż 100 różnych gatunków

Guawa obejmuje aż 100 różnych gatunków, a każdy z nich odznacza się specyficznymi właściwościami. Badacze z Ayub Agricultural Research Institute w Pakistanie porównali wartości 8 odmian owoców. Badania te wskazały na wariant HongKong, jako najbogatszy w witaminę C. Odmiana Gola oraz Sufaida wykazały się najwyższą zawartością białka. [2]

Uprawa w Polsce i na świecie

Ze względu na swoje cenne właściwości oraz niskie wymagania chętnie uprawiana jest w różnych zakątkach świata. Indie są obecnie największym producentem guawy na świecie. Zajmuje ona czwarte miejsce pod względem powierzchni uprawy zaraz po mango, bananach oraz cytrusach. W Polsce nie zyskała do tej pory dużej popularności. Najczęściej znajdziemy ją na parapetach, wyhodowaną na własny użytek. [3] Import guawy do krajów UE stopniowo wzrasta. Możemy liczyć, że niebawem zagości na dłużej również w Polsce. [5] Sezon na te owoce trwa dość długo. Aby ich skosztować, najlepiej udać się na poszukiwania w okresie letnim.

Wartości odżywcze

Guawa nie bez powodu nazywana jest superowocem. Dostarcza wielu cennych i niezbędnych składników odżywczych. Należy zwrócić uwagę na wysoką zawartość błonnika, aż 5,4 g w 100 gramach owocu. Jest też świetnym źródłem witaminy C (223 mg/100 g) i witaminy A (624 IU/100 g. Dostarcza także dużej ilości potasu (417 mg/100 g). Warto również wspomnieć, że dzięki wysokiej zawartości wody, owoc ten dostarcza niewielkiej ilości kilokalorii. Jest zatem idealnym składnikiem deserów na diecie redukcyjnej. [6]

Wartości odżywcze na 100 g jadalnej porcji guawy:

Szereg korzystnych właściwości

Guawa stała się obiektem badań wielu naukowców zainteresowanych jej odżywczym bogactwem. Zawartość takich związków jak taniny, fenole, triterpeny, flawonoidy, olejki eteryczne, saponiny, karotenoidy pomaga zapobiegać wielu chorobom.

Udowodniono, że wiele substancji pochodzących z owoców i liści guawy wykazuje działanie antyoksydacyjne, antynowotworowe. Hamują też rozmnażanie komórek nowotworowych. [7]

Herbata idealna dla cukrzyków

Osoby cierpiące na cukrzycę oraz insulinooporność powinny zwrócić szczególną uwagę na napar z liści guawy. W 2000 roku został on wpisany na listę żywności FOSHU. Jest to żywność funkcjonalna wspierająca leczenie oraz zapobieganie chorobom. Jest rekomendowany osobom, które szczególnie powinny dbać o prawidłowy poziom glukozy we krwi. [8] [9]

Ratunek po zatruciach

W 2016 roku badacze z Bangladeszu sprawdzali wpływ ekstraktu z liści guawy na 7 szczepów bakterii. Zwrócili uwagę na te wywołujące zatrucia pokarmowe. Należą do nich:

• Staphylococcus spp.
• Shigella spp.
• Salmonella spp.
• Bacillus spp.
• E. coli
• Clostridium spp.
• Pseudomonas spp.

Okazało się, że ekstrakt ten ma właściwości antybakteryjne. Co daje ogromne nadzieje w świecie rosnącej lekooporności organizmów. [10]

Bogactwo antyoksydantów

Guawa wyróżnia się wysoką zawartością związków fenolowych oraz kwasu askorbinowego. W związku z tym zaliczana jest do grona świetnych antyoksydantów. Z łatwością przebija w swym działaniu łatwo dostępne w Polsce pomarańcze i banany. Dzięki tym właściwościom może być traktowana jako owoc młodości, wspomagając opóźnianie starzenia. Pomaga zmniejszać zachorowalność na choroby zwyrodnieniowe, zapalenie stawów, miażdżyce i choroby serca. [11] Badacze udowodnili także działanie immunostymulujące związków zawartych w liściach guawy. [12]

Jak smakuje guawa i co właściwie możemy zjeść?

Liście, miąższ, nasiona, skórka, a nawet kora guawy znajdują wykorzystanie w medycynie pierwotnej. Cały owoc rośliny jest jadalny i ma wyjątkowy smak będący połączeniem słodkiej i pikantnej nuty. [13]

Dostępność w Polsce

Jak już wspomniałam, guawa nie jest popularna w Polsce. Badacze ze Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie obserwowali zainteresowanie Warszawiaków owocami mało znanymi i egzotycznymi.

Guawa znalazła się w gronie gatunków średnio znanych obok makadamii, karamboli, czy pitai. Jej znajomość zadeklarowało 21% ankietowanych. Należy pamiętać, że znajomość podanych gatunków nie oznacza ich kupowania. Tylko 5% zapytanych osób zakupiło kiedyś owoc guawy. Jako powody utrudniające zakup takich egzotycznych owoców mieszkańcy Warszawy wskazywali trudną dostępność produktu (35%). Istotna też była nieznajomość zastosowania (34%), a także wysoka cena (26%).  Miejscem, w którym ankietowani najczęściej kupują owoce egzotyczne, są hipermarkety (73%). [14]

Kiedy kupować i na co zwracać uwagę?

Sezon na guawy trwa dość długo. Zaczyna się późną wiosną i trwa aż do wczesnej jesieni. Wtedy najlepiej udać się na poszukiwanie owocu idealnego. Wybierajmy owoce bez uszkodzeń i skaz na skórce, które łatwo poddają się delikatnemu naciskowi. Unikajmy twardych i uszkodzonych sztuk. [15]

Najlepiej wybierać je w miejscach, gdzie zapewnione zostało odpowiednie przechowywanie owoców. Zapewnia ono nam dłuższą świeżość (do 4 dni) po przyniesieniu guawy do domu. Pamiętajmy, aby włożyć nasz zakup do lodówki! A gdy chcemy cieszyć się unikatowym smakiem w zimie, można ją nawet zamrozić. [15]

Guawa w domu. Jak jeść guawę?

Zawsze rozpoczynamy od dokładnego umycia całego owocu. Pamiętajmy, że skórka jest jadalna. Możemy owoc przekroić na pół i wyjadać słodki miąższ łyżeczką lub zajadać całe ćwiartki owocu. Warto spróbować doprawić guawę sosem sojowym, solą, cukrem, a nawet octem! [16]

Wykorzystanie w kuchni

Guawę można spożywać na surowo, ale nie tylko! Na rynku dostępne są soki, kompoty, galaretki i konfitury z tego egzotycznego owocu. W Indiach znajdziemy również ser z guawy , który dodawany jest na przykład do chałwy. [17]

Możemy kupić owoc w postaci konserwowej, ale także możemy pokusić się o własnoręczne wykorzystanie w kuchni. Możliwości jest wiele. Na śniadanie można zaproponować drożdżówki i rogaliki z nadzieniem z guawy. Pastę z guawy położoną na krakersy, jako przystawkę. Ostre ciasteczka i delikatny mus z guawy idealnie sprawdzą się jako oryginalny deser. [18]

Wykorzystanie w kosmetyce

Guawa może być nazwana owocem młodości nie tylko ze względu na swoje działanie wewnątrz organizmu. Ekstrakt z liści guawy zawiera liczne związki hamujące działanie enzymów skóry. Należą do nich: kolagenaza, hialuronidaza i elastaza. Odpowiadają one za procesy starzenia się skóry. Dlatego esencja ta pomaga utrzymać zdrowy i młody wygląd skóry. Zapewnia jej dobre nawilżenie i jędrność. [19]

Podsumowanie

Włączenie do naszej diety tego owocu zapewni nam nowe smakowe doznania. Jego świetne korzyści dla naszego zdrowia są nieocenione. Warto zadać sobie nieco trudu i poszukać wśród lokalnych sklepów guawy. Jeśli okaże się to trudne, można nawet wyhodować ją samemu na domowym parapecie.

Szczególną uwagę na guawę powinny zwrócić osoby cierpiące na insulinooporność oraz cukrzycę. Została ona wpisana na listę żywności funkcjonalnej, wspierającej leczenie tych chorób.

Osoby dbające o zróżnicowaną, a jednocześnie niskokaloryczną dietę, także powinny polubić omawiany owoc. Wysoka zawartość wody zapewnia niższą wartość energetyczną. Bogactwo witamin i składników mineralnych pomaga układać dietę dobrze zbilansowaną i zapobiegać niedoborom.

Wiele możliwości wykorzystania guawy w kuchni zapewnia nowe doświadczenia kulinarne. 
Guawa może uatrakcyjnić naszą dietę i wzbogacić ją o porządną dawkę substancji odżywczych. Mam ogromną nadzieję, że owoc ten niebawem na stałe zagości na polskich talerzach!

Bibliografia:

1. Parvez, G. M., Shakib, U., Khokon, M. A., & Sanzia, M. (2018). A short review on a nutritional fruit: guava. Open Access: Toxicology and Research, 1, 1-8.
2. Adrees, M., Younis, M., Farooq, U., & Hussain, K. (2010). Nutritional quality evaluation of different guava varieties.  J. Agri. Sci, 47(1), 1-4.
3. Kadam, D. M., Kaushik, P., Kumar, R. (2012). Evaluation of guava products quality. International Journal of Food Science and Nutrition Engineering, 2(1), 7-11.
4. Gujawa pospolita, gruszla-co to za owoc, jak jeść, uprawa w doniczce. Pobrano z: https://poradnikogrodniczy.pl/guajawa.php (Data dostępu: 09.07.2021)
5. Market News Service / FruiTrop (2020). Tropical fruits in Europe, 6-6. Pobrano z: https://www.fruitrop.com/en/Articles-by-subject/Direct-from-the-markets/2020/Tropical-fruits-in-Europe (Data dostępu: 09.07.2021)
6. FoodData Central Pobrano z: https://fdc.nal.usda.gov/fdc-app.html#/food-details/173044/nutrients (Data dostępu: 09.07.2021)
7. Biswas, S., Talukdar, P., Talapatra, S. N. (2019). Presence of phytochemicals in fruits and leaves of guava (Psidium guajava Linn.) for cancer prevention: A mini review. Journal of Drug Delivery and Therapeutics, 9(4-s), 726-729
8. Deguchi, Y., Miyazaki, K. (2010). Anti-hyperglycemic and anti-hyperlipidemic effects of guava leaf extract. Nutrition & metabolism, 7(1), 1-10.
9. Jayachandran, M., Vinayagam, R., Ambati, R. R., Xu, B., Chung, S. S. M. (2018). Guava leaf extract diminishes hyperglycemia and oxidative stress, prevents β-cell death, inhibits inflammation, and regulates NF-kB signaling pathway in STZ induced diabetic rats. BioMed research international, 2018.
10. Farhana, J. A., Hossain, M. F., Mowlah, A. (2017). Antibacterial effects of guava (Psidium guajava L.) extracts against food borne pathogens.  J. Nutr. Food Sci, 6, 1-5.
11. Lim, Y. Y., Lim, T. T., Tee, J. J. (2006). Antioxidant properties of guava fruit: comparison with some local fruits. Sunway Academic Journal, 3, 9-20.
12. Laily, N., Kusumaningtyas, R. W., Sukarti, I., Rini, M. R. D. K. (2015). The potency of guava Psidium guajava (L.) leaves as a functional immunostimulatory ingredient. Procedia chemistry, 14, 301-307.
13. Parvez, G. M., Shakib, U., Khokon, M. A., & Sanzia, M. (2018). A short review on a nutritional fruit: guava. Open Access: Toxicology and Research, 1, 1-8.
14. http://sj.wne.sggw.pl/pdf/EIOGZ_2016_n114_s131.pdf
15. com How to choose, prepare, and store guava. Pobrano z: https://www.sparkpeople.com/resource/perfect_prod_detail.asp?ppid=48 (Data dostępu: 09.07.2021)
16. com Julia Golkin. What Is a Guava and How do you Eat It. Pobrano z: https://spoonuniversity.com/how-to/what-is-a-guava-how-do-we-eat-it-and-how-can-it-change-our-lives (Data dostępu: 09.07.2021)
17. info.pl Gujawa właściwa (Psidium guajava). Pobrano z: http://etnobotanika.info.pl/psidium-guajava-gujawa-wlasciwa.php (Data dostępu: 09.07.2021)
18. SAMEJIMA, H., & PARK, B. J. (2019). Inhibition activity of guava (Psidium guajava L.) leaf extract against collagenase, elastase, hyaluronidase, and carbohydrate digestion enzymes. Tropical Agriculture and Development, 63(1), 12-17.