W literaturze pierwsze wzmianki o herbacie można znaleźć już w V w.p.n.e. Według legend pierwszą herbatę wypił cesarz Shen Nung, gdy do szklanki przegotowanej wody wpadły liście herbaty [1]. Gorąca herbata to jeden z najskuteczniejszych sposobów na rozgrzanie się w chłodny, zimowy dzień. Na świecie stosuje się w tym celu różne napary oraz mieszanki. Jednym ze sposobów, aby dodatkowo wzbogacić herbatę w rozgrzewające właściwości, jest dodanie do niej np. imbiru. Korzeń ten nadaje naparowi specyficzny lekko ostry zapach i smak, a tym samym pomaga wzmocnić naszą odporność.
Korzeń imbiru
Imbir lekarski jest byliną należącą do rodziny Imbirowatych (Zingiberaceae). Nazwa tej rośliny została nadana przez angielskiego botanika, Williama Roscoe, w 1807 r. Zapisy w literaturze sugerują, że przyprawa ta była wysoko cenionym towarem handlowym [2]. Roślina ta uprawiana jest w ciepłym i wilgotnym klimacie w rejonach strefy podzwrotnikowej. Surowcem wykorzystywanym w lecznictwie jest kłącze oraz pozyskiwany z niego olejek. Związkami odpowiedzialnymi za działanie farmakologiczne imbiru są m.in. alkohole seskwiterpenowe, gingerole i szogaole[3]. Korzeń imbiru jest bardzo cenny ze względu na zawarte w nim substancje bioaktywne. Mają one działanie przeciwutleniające i przeciwzapalne. Dzięki nim może korzystnie wpływać na organizm człowieka. Zaleca się stosowanie świeżego imbiru. Ta forma odznacza się większą skutecznością w zwalczaniu chorób i wszelkich innych dolegliwości w porównaniu z imbirem suszonym[4].
Skład odżywczy imbiru
Skład imbiru uzależniony jest od miejsca pochodzenia rośliny oraz tego, czy kłącza są świeże, czy wysuszone. Część jadalna zawiera podstawowe składniki odżywcze, takie jak białka, tłuszcze, węglowodany, błonnik pokarmowy oraz witaminy i składniki mineralne [2]
Skład odżywczy
| Skład odżywczy | |
| Wartość energetyczna(kcal/100g) | 50,93 |
| Białko [%] | 8,43 |
| Tłuszcz[%] | 5,35 |
| Błonnik pokarmowy[%] | 3,14 |
| Popiół [%] | 2,60 |
| Potas (mg/100g) | 410,91 |
| Magnez (mg/100g) | 45,02 |
| Fosfor (mg/100g) | 32,56 |
| Wapń (mg/100g) | 15,76 |
| Sód (mg/100g) | 12,37 |
| Mangan (mg/100g) | 0,70 |
| Miedź (mg/100g) | 0,58 |
| Żelazo (mg/100g) | 0,54 |
| Cynk (mg/100g) | 0,33 |
Imbir lekarski zawiera duże ilości potasu, który poprawia koncentrację i zdolność myślenia. Jest odpowiedzialny za kontrolowanie pracy nerek, ciśnienia krwi i regulowanie gospodarki wodnej. Ponadto potas bierze udział w spalaniu białek i węglowodanów oraz pobudza wydzielanie insuliny. Pozwala prawidłowo funkcjonować układowi nerwowemu, mięśniom i pomaga w dotlenieniu mózgu [5]. Imbir jest bogaty w jeszcze inne składniki odżywcze tj. magnez, fosfor czy wapń, które prawidłowo wpływają na funkcjonowanie organizmu człowieka.
Zastosowanie imbiru
Spośród wszystkich poznanych przypraw, imbir cechuje się jedną z największych różnorodności zastosowań. Wykorzystuje się go do produkcji suplementów diety oraz jako dodatek do napojów (np. piwa) i produktów spożywczych (curry, zup, dżemów, pieczywa i wyrobów cukierniczych). Imbir wpisano na listę bezpiecznych dodatków do żywności GRAS (ang. Generally Recognised As Safe)[2]. Imbir znalazł swoje zastosowanie także w farmakologii, ze względu na swoje bogate właściwości prozdrowotne.
Właściwości prozdrowotne imbiru
W badaniu przeprowadzonym przez Oludoyin i Adegoke zaobserwowano właściwości hipoglikemiczne imbiru. Związki obecne w imbirze wykazują działanie hipoglikemiczne dzięki m.in. zwiększeniu wrażliwości tkanek na insulinę i zmniejszenie wchłaniania glukozy z jelit. Uważa się, że składniki imbiru wpływają hamująco na aktywność enzymów trawiennych, głównie amylazy trzustkowej.
Metanolowy ekstrakt z kłącza imbiru hamuje rozwój wielu bakterii. Najsilniejszy efekt inhibitujący odnotowano wobec Staphylococcus aureus. Przeprowadzone badania potwierdziły działanie antybakteryjne i antygrzybiczne Imbiru lekarskiego.
Prowadzone badania nad aktywnością przeciwutleniającą imbiru dowiodły, że surowiec ten wykazuje silniejszą zdolność do zmiatania rodników hydroksylowych niż kwercetyna [2].
Najnowsze badania udowodniły przeciwbiałaczkowe działanie ekstraktu imbiru zarówno na pediatryczne linie komórkowe ALL, jak i na komórki pierwotne. Shogaol to związek w imbirze, który nie tylko hamuje rozwój białaczki, ale także powoduje apoptozę komórek, czyli ich samobójstwo. Gingerol to inny składnik imbiru, który wywołuje unicestwienie komórek białaczki poprzez rozrywanie ich nici DNA [6].
Kłącze imbiru, od dawna znane w tradycyjnej medycynie azjatyckiej jako środek leczniczy i wykazujący wielokierunkową aktywność biologiczną, stało się materiałem do badań nad właściwościami neuroochronnymi, mającymi zastosowanie w terapii chorób o podłożu neurodegeneracyjnym. Badania potwierdziły, że osoby, które spożywały regularnie imbir, były mniej podatne na chorobę Alzheimera. Analizy naukowe wykazały, że imbir chroni przed zanikiem komórek mózgowych. Poprawia koncentrację i zdolność zapamiętywania: zwiększa wydajność umysłową [3].
Imbir a dieta
Imbir poprzez swoje właściwości oczyszczające i rozgrzewające pobudza organizm do spalania tkanki tłuszczowej. Należy jednak pamiętać, że dla utraty tkanki tłuszczowej ważna jest również: odpowiednia dieta i aktywność fizyczna, dlatego ,,w drodze” do osiągnięcia wymarzonej sylwetki powinno się połączyć te działania wraz ze spożywaniem imbiru [7]
Imbir zmniejsza częstotliwość występowania nudności w czasie ciąży
Imbir lekarski może redukować nudności i wymioty, które często występują w czasie ciąży. Przeprowadzone badania wykazały, że spożywanie imbiru nie wpływa na wzrost wad wrodzonych, poronień czy niskich mas urodzeniowych dzieci. Jest on uznawany za lek bezpieczny. Rzadko po jego spożyciu występują niepożądane działania tj. zgaga czy biegunka. Badania przeprowadzone przez Farzaneh i wsp. wykazały, że przyjmowanie imbiru, w ciągu pierwszych 15. tygodni ciąży, redukuje wystąpienie nudności o 46%, a wymiotów o 51%. Imbir można stosować w różnej postaci np. tabletek, naparów, herbat czy świeżego korzenia. Herbata imbirowa jest szczególnie skuteczna, jako środek spożywczy, zawierając bowiem wyciąg z imbiru, jest źródłem składników mineralnych oraz związków bioaktywnych dla organizmu [8]
Środek uśmierzający bóle miesiączkowe
Prawie połowa miesiączkujących kobiet boryka się z bólami menstruacyjnymi. Często wpływa to negatywnie na wykonywane przez nie codzienne czynności oraz mogą być przyczyną nieobecności w pracy czy w szkole. Bóle menstruacyjne wiążą się ze wzrostem produkcji prostaglandyn. Składniki imbiru działają jako inhibitor cyklooksygenazy i lipooksygenazy uczestniczących w syntezie prostaglandyn. Badania przeprowadzone na grupie studentek dowiodły, że kapsułki z imbirem (500 mg) spożywane w ciągu pierwszych trzech dni menstruacji, działały znieczulająco na ból miesiączkowy u kobiet. Efekt uboczny zaobserwowało 5,1% kobiet, które po przyjmowaniu kapsułek miały zgagę.
W badaniach Jenabi porównywano działanie imbiru, kwasu mefenamowego i ibuprofenu na ból u kobiet z bolesnym miesiączkowaniem. Imbir okazał się równie skuteczny, jak kwas mefenamowy i ibuprofen w łagodzeniu bólu [9].
Herbata z imbirem. Jak ją prawidło zaparzyć?
Sposobów na przygotowanie herbaty z imbirem jest bardzo dużo. Poniżej jeden z nich [10]:
Składniki:
- korzeń imbiru (plaster o grubości ok. 0,5 cm),
- woda,
- torebka lub jedna łyżka herbaty
- opcjonalnie cynamon lub kardamon do doprawienia.
Sposób przygotowania:
Obierz imbir i skrusz go, najlepiej za pomocą moździerza. Jeśli nie ma go w Twojej kuchni, pokrój imbir jak najdrobniej lub zetrzyj go na tarce. Wlej wodę do rondelka, zagotuj ją, dodaj skruszony imbir i gotuj przez ok. 2 minuty na wolnym ogniu.
Dodaj herbatę, całość gotuj przez ok. 5 minut. Możesz dodać przyprawy – cynamon lub kardamon. Wyłącz palnik i trzymaj napar pod przykrywką przez 5 minut.
Imbir czy na pewno dla wszystkich?
Pomimo wielu swoich prozdrowotnych właściwości nie mogą go stosować wszyscy. Odradzany jest dla kobiet karmiących piersią, chorych na wrzody żołądka czy dwunastnicy, a także osobom, które oczekują na operację, ponieważ składniki imbiru biorą udział w procesie krzepnięcia krwi. Pacjenci, którzy zażywają leki przeciw arytmii serca lub środki, które wpływają na ośrodkowy układ nerwowy, powinni być czujni podczas korzystania z preparatów imbirowych. Zaleca się, aby nie łączyć imbiru z niektórymi lekami, na przykład z dimenhydrynatem.
Podsumowanie
Herbata z imbirem to świetna alternatywa do zwykłego naparu z herbaty. Jest wzbogacona o ile ważnych składników odżywczych, które pozytywnie wpływają na organizm człowieka. Imbir swoje właściwości zawdzięcza głównie obecności substancji bioaktywnych: gingeroli i shogaoli. Wykazuje on właściwości przeciwnowotworowe, przeciwutleniające, przeciwbakteryjne, przeciwzapalne i przeciwalergiczne, kończąc na efektach ze strony ośrodkowego układu nerwowego.
Imbir spożywany pod postacią świeżego korzenia może zniechęcać swoim ostrym smakiem. Dlatego alternatywa naparu z jego dodatkiem jest świetnym sposobem złagodzenia tej ostrości i uzyskania herbaty o naprawdę ciekawym smaku. Należy również pamiętać o przeciwskazaniach oraz skutkach ubocznych, mogących wystąpić po jego zastosowaniu, ponieważ imbir jak każda substancja w nadmiernych ilościach może zagrażać naszemu zdrowiu.
Bibliografia:
- Herbata nasza pasja-historia herbaty (2014). Pobrano z http://www.herbata.info/historia-herbaty/
- B. Kulczyński, A. Gramza-Michałowska(2016). ZNACZENIE ŻYWIENIOWE IMBIRU. Katedra Technologii Żywienia Człowieka Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu 1, str. 57 – 63
- D. Łażewska, K. Miętkiewska, E. Studzińska-Sroka(2019). Imbir lekarski – roślina o właściwościach neuroochronnych. Post Fitoter 20(4): 268-276
- P. Glibowski, A. Długołęcka, A. Grdeń, K.Toczek(2017). WŁAŚCIWOŚCI PROZDROWOTNE IMBIRU. BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. 2, str. 115 – 121
- E. Szałek(2019). Tiamina i potas – składniki niezbędne w codziennej diecie. FARMACJA WSPÓŁCZESNA 12: 102-106
- Somayeh Rahimi Babasheikhali , Soheila Rahgozar , Mahboubeh Mohammadi (2019). Ginger extract has anti-leukemia and anti-drug resistant effects on malignant cells. J Cancer Res Clin Oncol 145(8):1987-1998
- Mohsen Taghizadeh , Narjes Farzin, Sara Taheri, Mahnaz Mahlouji, Hossein Akbari, Fatemeh Karamali, Zatollah Asemi(2017). The Effect of Dietary Supplements Containing Green Tea, Capsaicin and Ginger Extracts on Weight Loss and Metabolic Profiles in Overweight Women: A Randomized Double-Blind Placebo-Controlled Clinical Trial. Ann Nutr Metab 70(4):277-285.
- A. Łuczak , M. Nowak , E.Szałek(2017). Bezpieczeństwo leków roślinnych w ciąży. FARMACJA WSPÓŁCZESNA 10: 140-146
- Paweł Glibowski, Aleksandra Długołęcka, Adam Grdeń, Kamil Toczek(2017). WŁAŚCIWOŚCI PROZDROWOTNE IMBIRU. BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. 2, str. 115 – 121
- Herbata nasza pasja – Herbata z imbirem – dlaczego warto ją pić?(2016). Pobrano z http://www.herbata.info/herbata-z-imbirem-dlaczego-warto-ja-pic/
