Kurkuma. Właściwości zdrowotne roślinnego złota

Kurkuma to roślina pochodząca z Azji. Jej korzeń charakteryzuje się jaskrawożółtą barwą. Jest wykorzystywana w kuchni jako przyprawa, a także w medycynie chińskiej jako środek leczniczy. Kurkuma swoje właściwości przeciwzapalne i antyoksydacyjne zawdzięcza między innymi zawartej w niej kurkuminie. Kurkuminę możemy spotkać czasem jako suplement diety. Jej regularne przyjmowanie poprawia pracę układu nerwowego. [1] (Kulkarni i Dhir, 2010)

Spis treści:

1. Korzyści dla zdrowia
2. Właściwości prozdrowotne
3. Suplementy
4. Zastosowanie w kuchni
5. Podsumowanie
6. Bibliografia

Prozdrowotna kurkuma

Kurkumina zawarta w kurkumie wykorzystywana jest często w medycynie niekonwencjonalnej. Składają się na to jej właściwości:

• przeciwzapalne
• przeciwbakteryjne
• przeciwnowotworowe
• przeciwwirusowe

Kurkumina obniża ryzyko wystąpienia chorób wywołanych stresem oksydacyjnym, między innymi choroby Alzheimera, zawału serca, choroby Parkinsona. Kurkumina wpływa również na obniżenie poziomu cholesterolu we krwi. [2] (Przybylska, 2015) 

Prozdrowotne właściwości kurkumy

Działanie przeciwnowotworowe

Zachorowalność na nowotwory wśród ludzi wzrasta i powoduje miliony zgonów na całym świecie. [3] (Sung i inni, 2021) Dieta jest istotnym czynnikiem, który może obniżyć ryzyko wystąpienia choroby.

Kurkumina hamuje rozwój komórek nowotworowych. [4] (Panahi i inni, 2019) Działanie przeciwnowotworowe kurkuminy polega na aktywowaniu procesu apoptozy, czyli programowanej śmierci komórki. [5] (Mortezaee i inni, 2019). Pomaga również w obniżeniu stresu oksydacyjnego poprzez hamowanie wytwarzania reaktywnych form tlenu. (Panahi i inni, 2019).

Kurkumina dzięki swoim właściwościom może znaleźć zastosowanie jako substancja pomocnicza w połączeniu z chemioterapią lub radioterapią.[6] (Tan i Norhaizan, 2019)

Choroba Alzheimera

Badania wykazują, że stres oksydacyjny wywołany przez wolne rodniki przyczynia się do nasilenia objawów choroby Alzheimera [7] (Retz, Gsell, Rösler i Riederer, 1998). Kurkumina jako silny przeciwutleniacz, poprawia funkcje poznawcze. Tym samym spowalnia postępowanie choroby. [8] (Mishra i Palanivelu, 2008)

Układ pokarmowy

Zaburzenia trawienia, takie jak niestrawność, zespół jelita drażliwego oraz choroba wrzodowa żołądka są często występującymi dolegliwościami. Miliony ludzi na całym świecie odczuwa następstwa nieprawidłowej pracy układu pokarmowego. Najczęstszym skutkiem zaburzeń trawienia jest ból brzucha oraz ból w nadbrzuszu.

Aby zminimalizować ryzyko dyskomfortu trawiennego, warto sięgnąć po naturalne sposoby poprawiające jakość trawienia. Świetnym rozwiązaniem jest wprowadzenie kurkumy do diety. Na przestrzeni lat badania przedkliniczne wykazały, że kurkuma potencjalnie chroni przewód pokarmowy poprzez działanie przeciwzapalne.[9] (Jurenka, 2009).

Kurkuma reguluje pracę narządów trawiennych, poprzez zwiększenie produkcji enzymów, [10](Ammon i Wahl, 1991). To wpływa na hamowanie skurczu jelit i powstawanie owrzodzeń wywołanych stresem i alkoholem. [11] (Rafatullah, Tariq, Al-Yahya, Mossa i Ageel, 1990)

🔎 Wyniki badań klinicznych [17] wskazują na wysoką skuteczność kurkumy w walce z dyspepsją. W badaniu Kongkam z 2023 była ona porównywalna ze skutecznością omeprazolu – jednak bez działania synergistycznego

Działanie przeciwzapalne i przeciwbakteryjne

Żółty barwnik pozyskiwany z kurkumy – kurkumina, dzięki swoim właściwościom przeciwzapalnym i przeciwbakteryjnym znalazł zastosowanie w profilaktyce chorób skórnych takich jak trądzik i łuszczyca. Wykazuje działanie ochronne przed uszkodzeniami skóry spowodowanymi przez promieniowanie UVB. [4] (Panahi i inni, 2019) Oprócz działania prozapalnych cytokin kurkumina przyspiesza także gojenie się ran skóry. [12] (Zdrojewicz, Szyca, Popowicz, Michalik i Śmieszniak, 2017)

Zdrowie wątroby (NAFLD)

🔎 Suplementacja kurkuminy w dawkach 50-3000 mg/dzień przez 8-12 tygodni wykazała znaczącą poprawę w poziomach glukozy na czczo, wskaźnika HOMA-IR, triglicerydów, całkowitego cholesterolu, LDL, masy ciała i BMI u pacjentów z niealkoholową stłuszczeniową chorobą wątroby (NAFLD), bez istotnych zmian w HbA1C, insuliny, HDL, SBP, DBP, CRP, TNF-α i obwodu talii [21].

🔎 Badanie opublikowane przez Mahdi Vajdi w 2024 roku [20], obejmujące 905 uczestników, wykazało, że suplementacja kurkuminą znacząco obniża poziomy enzymów wątrobowych alaninowej aminotransferazy (ALT) i asparaginianowej aminotransferazy (AST) u pacjentów z niealkoholową stłuszczeniową chorobą wątroby (NAFLD). Jednakże nie stwierdzono znaczącego wpływu na poziom fosfatazy alkalicznej (ALP) oraz przy dodatkowym stosowaniu piperyny.

Profil lipidowy

🔎Meta-analiza z 2022 roku [15] potwierdziła skuteczność kurkuminy w regulowaniu profilu lipidowego. Tym samym badacze wskazali, że może być ona pomocna przy walce z hipercholesterolemią.

Glikemia

🔎 Kurkuma była również mocno przebadana w kontekście wspierania prawidłowej kontroli glikemii. Meta-analiza [18 – Dehzad, 2023] wykazała, że może być ona stosowana jako działanie wspomagające.

Poziom leptyny i adiponektyny

🔎Suplementacja kurkuminą znacząco zwiększa poziom adiponektyny i obniża poziom leptyny u dorosłych, co sugeruje potencjalne korzyści przeciwzapalne i metaboliczne [19].

Ciśnienie krwi

🔎 Przeprowadzone badania systematyczne i metaanalizy [16, 22] dotyczące wpływu kurkuminy na ciśnienie krwi nie wykazały znaczącego efektu na SBP (ciśnienie skurczowe) i DBP (ciśnienie rozkurczowe), chociaż analizy podgrup wykazały istotne obniżenie DBP po suplementacji trwającej co najmniej 12 tygodni oraz znaczące obniżenie SBP i DBP w badaniach przeprowadzonych na kobietach. Wnioski z badań sugerują, że spożywanie kurkuminy może poprawić ciśnienie rozkurczowe, gdy jest podawane przez dłuższy czas (co najmniej 12 tygodni), ale potrzebne są dalsze badania, aby potwierdzić te wyniki.

Wykorzystanie kurkuminy w suplementach

Kurkuma w kapsułkach i tabletkach najczęściej występuje pod postacią wyizolowanej kurkuminy. Kupując kurkumę w postaci suplementu diety, otrzymujemy skoncentrowaną dawkę. Jako substancję rozpuszczalną w tłuszczach, zaleca się spożywanie kurkumy w obecności np. oliwy z oliwek. Dzięki temu zwiększa się jej przyswajalność.

Wchłanianie kurkuminy wzrasta także dzięki piperynie zawartej w czarnym pieprzu. [13] (Shoba i inni, 1998) Decydując się na suplementację kurkuminy, należy zwrócić uwagę na skład. Częstym składnikiem otoczki w kapsułkach jest żelatyna wieprzowa, co może być istotne dla wegetarian i wegan.

Wykorzystanie kurkumy w kuchni

Curry

Kurkuma jest powszechnie znaną przyprawą wchodzącą w skład curry. Najczęściej używana jest w kuchni chińskiej oraz hinduskiej.

Dodatek

Jest doskonałym dodatkiem do zup, ryżu, potraw z drobiu i owoców morza. Kurkumę można dodawać do herbaty, soków lub ciast, jednocześnie nie zmieniając znacząco smaku potraw.

Złote mleko

Jesienią i zimą, gdy szczególnie warto dbać o odporność, świetnie sprawdzi się złote mleko. Jest to popularny napój z dodatkiem kurkumy, który zawdzięcza swoją nazwę charakterystycznemu zabarwieniu. Bazę stanowi mleko zwierzęce bądź napój roślinny. Ma działanie przeciwzapalne, przeciwwirusowe i przeciwbakteryjne, a także pomaga przy zaburzeniach trawienia. Pijąc złote mleko, można zadbać o zdrowie.

Podsumowanie

XXI wiek wymusił na społeczeństwie szybkie tempo życia, które może powodować szereg chorób cywilizacyjnych. Warto zwrócić szczególną uwagę na naturalne produkty o działaniu prozdrowotnym i włączyć je do codziennej diety. Kurkuma jest doskonałym rozwiązaniem dla osób zmagających się ze schorzeniami układu naczyniowo-sercowego, pokarmowego i nerwowego. Może zmniejszyć częstotliwość występowania objawów chorobowych, a tym samym ograniczyć stosowanie środków farmakologicznych. 

Kluczowe informacje o kurkumie:

Bibliografia:

1. Kulkarni, S. K., & Dhir, A. (2010). An overview of curcumin in neurological disorders. Indian journal of pharmaceutical sciences
2. Przybylska, S. (2015) Kurkumina – prozdrowotny barwnik kurkumy,  Probl Hig Epidemiol,96(2): 414-420
3. Sung, H, Ferlay, J, Siegel, RL, Laversanne, M, Soerjomataram, I, Jemal, A, Bray, F. Global cancer statistics 2020: GLOBOCAN estimates of incidence and mortality worldwide for 36 cancers in 185 countries. CA Cancer J Clin. 2021: 71: 209- 249
4. Panahi Y, Fazlolahzadeh O, Atkin SL, Majeed M, Butler AE, Johnston TP, Sahebkar A. Evidence of curcumin and curcumin analogue effects in skin diseases: A narrative review. J Cell Physiol. 2019 Feb;234(2):1165-1178. doi: 10.1002/jcp.27096. Epub 2018 Aug 2. PMID: 30073647.
5. Mortezaee K, Salehi E, Mirtavoos-Mahyari H, Motevaseli E, Najafi M, Farhood B, Rosengren RJ, Sahebkar A. Mechanisms of apoptosis modulation by curcumin: Implications for cancer therapy. J Cell Physiol. 2019 Aug;234(8):12537-12550. doi: 10.1002/jcp.28122. Epub 2019 Jan 8. PMID: 30623450.
6. Tan, B. L., & Norhaizan, M. E. (2019). Curcumin Combination Chemotherapy: The Implication and Efficacy in Cancer. Molecules (Basel, Switzerland), 24(14), 2527.
7. Retz W, Gsell W, Münch G, Rösler M, Riederer P. Free radicals in Alzheimer’s disease. J Neural Transm Suppl. 1998;54:221-36. doi: 10.1007/978-3-7091-7508-8_22. PMID: 9850931.
8. Mishra, S., Palanivelu K., The effect of curcumin (turmeric) on Alzheimer’s disease, Ann Indian Acad Neurol. 2008 Jan-Mar; 11(1): 13–19.
9. Jurenka JS. Anti-inflammatory properties of curcumin, a major constituent of Curcuma longa: a review of preclinical and clinical research. Altern Med Rev. 2009;14:141–153.
10. Ammon HP, Wahl MA. Pharmacology of Curcuma longa. Planta Med. 1991;57:1–7.
11. Rafatullah S, Tariq M, Al-Yahya MA, Mossa JS, Ageel AM. Evaluation of turmeric (Curcuma longa) for gastric and duodenal antiulcer activity in rats. J Ethnopharmacol. 1990;29:25–34.
12. Zdrojewicz Z, Szyca M, Popowicz E, Michalik T, Śmieszniak B. Kurkuma – nie tylko przyprawa. Pol Merkur Lekarski. 2017 Jun 23;42(252):227-230. Polish. PMID: 28662006.
13. Shoba G, Joy D, Joseph T, Majeed M, Rajendran R, Srinivas PS. Influence of piperine on the pharmacokinetics of curcumin in animals and human volunteers. Planta Med. 1998 May;64(4):353-6. doi: 10.1055/s-2006-957450. PMID: 9619120.
14. Ghosh SS, Gehr TW, Ghosh S. Curcumin and chronic kidney disease (CKD): major mode of action through stimulating endogenous intestinal alkaline phosphatase. Molecules. 2014 Dec 2;19(12):20139-56. doi: 10.3390/molecules191220139. PMID: 25474287; PMCID: PMC6271001.
15. Musazadeh, V., Roshanravan, N., Mohammadizadeh, M., Kavyani, Z., Dehghan, P., & Mosharkesh, E. (2022). Curcumin as a novel approach in improving lipid profile: An umbrella meta-analysis. Nutrition, Metabolism and Cardiovascular Diseases.
16. Karimi, A., Jazani, A. M., Darzi, M., Azgomi, R. N., & Vajdi, M. (2023). Effects of curcumin on blood pressure: A systematic review and dose-response meta-analysis. Nutrition, Metabolism and Cardiovascular Diseases.
17. Kongkam, P., Khongkha, W., Lopimpisuth, C., Chumsri, C., Kosarussawadee, P., Phutrakool, P., … & Pongpirul, K. (2023). Curcumin and proton pump inhibitors for functional dyspepsia: a randomised, double blind controlled trial. BMJ Evidence-Based Medicine.
18. Dehzad MJ, Ghalandari H, Nouri M, Askarpour M. Effects of curcumin/turmeric supplementation on glycemic indices in adults: A grade-assessed systematic review and dose-response meta-analysis of randomized controlled trials. Diabetes Metab Syndr. 2023 Sep 19;17(10):102855. doi: 10.1016/j.dsx.2023.102855. Epub ahead of print. PMID: 37748368.
19. Musazadeh V, Abbasi S, Kavyani Z, Moridpour AH, Safarzadeh D, Moradi Z, Bahadori F, Faghfouri AH. The effect of curcumin supplementation on circulating adiponectin and leptin concentration in adults: A GRADE-assessed systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Br J Nutr. 2023 Nov 20:1-28. doi: 10.1017/S0007114523002428. Epub ahead of print. PMID: 37980942.
20. Vajdi M, Hassanizadeh S, Hassanizadeh R, Bagherniya M. Curcumin supplementation effect on liver enzymes in patients with nonalcoholic fatty liver disease: a GRADE-assessed systematic review and dose-response meta-analysis of randomized controlled trials. Nutr Rev. 2024 Jan 12:nuad166. doi: 10.1093/nutrit/nuad166. Epub ahead of print. PMID: 38213188.
21. Ebrahimzadeh A, Mohseni S, Safargar M, Mohtashamian A, Niknam S, Bakhoda M, Afshari S, Jafari A, Ebrahimzadeh A, Fooladshekan S, Mohtashami A, Ferns GA, Babajafari S, Sohrabi Z. Curcumin effects on glycaemic indices, lipid profile, blood pressure, inflammatory markers and anthropometric measurements of non-alcoholic fatty liver disease patients: A systematic review and meta-analysis of randomized clinical trials. Complement Ther Med. 2024 Jan 15:103025. doi: 10.1016/j.ctim.2024.103025. Epub ahead of print. PMID: 38232906.
22. Dehzad MJ, Ghalandari H, Askarpour M. Curcumin/turmeric supplementation could improve blood pressure and endothelial function: A grade-assessed systematic review and dose-response meta-analysis of randomized controlled trials. Clin Nutr ESPEN. 2024 Feb;59:194-207. doi: 10.1016/j.clnesp.2023.12.009. Epub 2023 Dec 13. PMID: 38220376.

• Data pierwotnej publikacji: 14.08.2021
• Data ostatniej aktualizacji o wyniki badań: 28.01.2024