Test: Bilansowanie Diet Roślinnych

Weganizm – jedna z najbardziej radykalnych diet wegetariańskich – wyklucza spożycie wszystkich produktów odzwierzęcych, w tym: mięsa ssaków, drobiu, ryb, nabiału, jaj,miodu.

Melina V, Craig W, Levin S. Position of the Academy of Nutrition and Dietetics: Vegetarian Diets. J Acad Nutr Diet. 2016 Dec;116(12):1970-1980. doi: 10.1016/j.jand.2016.09.025. PMID: 27886704.

W badaniach obserwuje się wyższe spożycie błonnika wśród osób będących na dietach wegetariańskich, w tym wegańskich. Wysokie spożycie błonnika niesie ze sobą wiele korzyści zdrowotnych, z drugiej strony, należy pamiętać o tym, że błonnik pokarmowy spożywany w dużej ilości zmniejsza absorpcję niektórych składników.

Roślinne diety wysokobiałkowe są nieco trudniejsze do zbilansowania od tradycyjnych, warto tedy wesprzeć się roślinnymi odżywkami białkowymi. Stosując odżywkę białkową możemy podnieść ten makroskładnik w diecie bez większego wzrostu węglowodanów jak np. przy zastosowaniu strączków.

Zaleca się, aby dzienne łączne spożycie kwasów EPA i DHA wynosiło nie mniej niż 250 mg. Najskuteczniejszą drogą do pokrycia tego zapotrzebowania przez wegan jest suplementacja. Roślinnym produktem zawierającym te kwasy jest olej z mikroalg morskich.

Holotranskobalamina odpowiada za transport kobalaminy do wszystkich komórek. Jej oznaczenie we krwi pozwala wychwycić niedobór witaminy B12 już na wczesnym etapie, zanim będzieto widoczne w badaniu poziomu całkowitej kobalaminy w surowicy.

Roślinne produkty jak np. fermentowana soja, spirulina czy nori zawierają pseudokobalaminę, której ludzki organizm nie wykorzystuje.

Witamina C wpływa na lepsze przyswajanie żelaza hemowego i niehemowego. Dlatego należy zawsze pamiętać o dodatku do posiłku produktów bogatych w witaminę C, takich jak np. owoc dzikiej róży, kiwi, brokuły, truskawki, natka pietruszki czy czerwona papryka. Dodatek cebuli i czosnku do posiłku zwiększa przyswajalność żelaza. Herbata i źródła wapnia spożywane do posiłku bogatego w żelazo, zmniejszą jego biodostępność.

Napój sojowy ma tyle samo białka, korzystny profil aminokwasów i nieco mniej kalorii niż mleko.

Dietetycy nie mają pozwolenia na kierowanie pacjenta na badania i stawianie diagnozy napodstawie wyników. Warto, aby weganin udał się do lekarza po skierowanie na rozszerzone badania wcelu skontrolowania ewentualnych niedoborów. Przydatne będą badania podstawowe jak morfologia,lipidogram, TSH, ft3, ft4, próby wątrobowe, glukoza na czczo, ewentualnie insulina na czczo, poziom ferrytyny, witaminy D, czyli badanie 25(OH)D oraz poziom witaminy B12.

W świecie roślin nie ma jednego produktu, który zawierałby te same składniki, które zawiera jajko. Aby pokryć zapotrzebowanie na składniki, których dostarcza jajko, należy stosować różnorodną dietę roślinna, uwzględniając odpowiednie komponowanie posiłków, łączenie produktów i ewentualną suplementację.

Głównym składnikiem roślinnych alternatyw serów jest najczęściej olej kokosowy,a więc NKT. Często jest ich nawet więcej, niż w tradycyjnym serze żółtym. W jadłospisie wegańskim mogą pojawiać się gotowe zamienniki serów, ale nie będą niezbędnym źródłem składników odżywczych, a raczej posłużą do celów smakowych. Roślinne alternatywy serów są najczęściej niefortyfikowane wapniem.

Wykluczając z diety mięso, pozbywamy się źródła żelaza, witaminy B12 i białka. Należy pokryć zapotrzebowanie na te składniki ze źródeł roślinnych, a witaminę B12 suplementować. Mięso może też dostarczać NKT, ale wykluczenie ich z diety jest korzystne dlaorganizmu

Kiedy spożywamy produkty zawierające nieaktywne analogi kobalaminy występujące w roślinach (np. spirulinę, nori), badanie może wykazać poziom prawidłowy, a jednocześnie w organizmie może występować deficyt, gdyż nie wiadomo, ile jest formą aktywną

Żelazo niehemowe występuje w produktach roślinnych i zwierzęcych. Żelazo hemowe jestlepiej przyswajalne niż niehemowe. Stosowanie preparatów żelaza profilaktycznie, bez potrzeby lub wnadmiernej dawce może przynieść szkodliwe skutki. Mogą wystąpić bóle brzucha, zaparcia, biegunki