Trends in Dietetics 2018 – sprawozdanie

Kilka dni temu, 3 listopada 2018 roku w Centrum Dydaktycznym Uniwersytetu Medycznego w Łodzi po raz kolejny odbyła się konferencja naukowa Trends In Dietetics. Jest to wydarzenie, które stanowi ogólnopolskie forum do szerokiej wymiany wiedzy i opinii wśród specjalistów zajmujących się dietetyką, zarówno w sposób naukowy jak i zawodowy. Celem konferencji było przede wszystkim przedstawienie najnowszych doniesień, trendów i kontrowersji związanych z zagadnieniami dietetycznymi. Organizatorem wydarzenia było Polskie Stowarzyszenie Dietetyków, patronatem honorowym Uniwersytet Medyczny w Łodzi oraz Prezydent Miasta Łodzi. Jednym z patronów medialnych był także portal Dietetycy.org.pl.

Krótkie podsumowanie konferencji Trends in Dietetics 2018

Postępowanie dietetyczne w dysfagii

Wykład rozpoczynający konferencję poświęcony został postępowaniu dietetycznemu w dysfagii w oparciu o najnowsze ujednolicenia stowarzyszenia International Dysphagia Diet StandarisationInitiative (IDDSI). Prelekcja wygłoszona przez dr n.o zdr. Magdalenę Milewską dotyczyła zarówno ogólnego zagadnienia dysfagii, jej rodzajów i stategii terapeutycznych z nią związanych, jak i najnowszych rozwiązań dietetycznych związanych z tą jednostką chorobową.

Dotychczas powstało kilkadziesiąt propozycji klasyfikacji tekstur i konsystencji zarówno płynów jak i produktów stałych, co stwarza nie tylko problem w komunikacji między specjalistami, ale przede wszystkim znacznie zwiększa ryzyko powikłań dysfagii u pacjentów.

W trakcie wykładu przedstawiono działania IDDSI, która powstała w odpowiedzi na konieczność ujednolicenia nomenklatury diet w 2013 roku. Działania IDDSI umożliwiły podzielenie konsystencji na 8 dokładnie scharakteryzowanych poziomów. Korzystanie z tych wytycznych zwiększa bezpieczeństwo pacjenta i pozwala na utrzymanie optymalnego stanu odżywienia i nawodnienia.

Czy wegetarianizm jest bardziej kontrowersyjny niż jedzenia mięsa?

Kolejne wystąpienie było niezwykle ciekawe i doskonale wpisało sie w obecnie narastający trend diety roślinnej i nosiło tytuł – „Czy dieta wegetariańska jest naprawdę bardziej kontrowersyjna niż jedzenie mięsa?“. Wykład dr n. med. Katarzyny Neubauer dotyczył podwalin i historii pojawienia się diety wegeteriańskiej, rodzajów diet bezmięsnych i różnic pomiędzy nimi oraz poruszał najważniejsze aspekty mądrze zbilansowanej i prowadzonej diety roślinnej.  

Mogliśmy dowiedzieć się, że coraz więcej mieszkańców krajów zachodnich decyduje się na dietę wegetariańską, ale ocenia się, że zazwyczaj nie jest to więcej niż 5% populacji. Natomiast w Indiach około 1/3 populacji to osoby będące na diecie roślinnej.

Dr Neubauer przedstawiła wyniki wielu szeroko przeprowadzonych analiz i  podkreśliła, że zrównoważona dieta wegetariańska pokrywa w pełni zapotrzebowanie żywieniowe. Największe prospektywne badania dotyczące diety wegetariańskiej prowadzone były w krajach zachodnich, w tym w Wielkiej Brytanii, Niemczech i Kanadzie. Wykazano m.in, że wegetarianie mają niższy wskaźnik masy ciała, niższe ryzyko rozwoju cukrzycy i choroby niedokrwiennej serca, uchyłkowatości okrężnicy oraz rozwoju nowotworów złośliwych w porównaniu z osobami jedzącymi mięso.

Warzywa, owoce, soki – aktualne badania naukowe w kontekście przeciwdziałaniu otyłości

Następnym zagadnieniem podjętym na konferencji było spożycie warzyw, owoców i soków, a ściślej –  poświęcone im aktualne badania naukowe w kontekście przeciwdziałania otyłości. Dr hab. Iwona Traczyk z Zakładu Żywienia Człowieka  Warszawskiego Uniwersytety Medycznego przedstawiła bardzo szeroko narastający problem nadmiernej masy ciała – przyczyny tego zjawiska zarówno z perspektywy dietetycznej jak i szeroko rozumianego stylu życia.

Prelegentka podkreśliła jak istotną rolę w przeciwdziałaniu tego zjawiska mogą odgrywać warzywa i owoce, oraz pozyskane z nich soki. Zdecydowana większość owoców, warzyw i soków charakteryzuje się niską gęstością energetyczną (poniżej 0,6 kcal/g). Opublikowane niedawno wyniki badań wskazują, że dieta z proporcjonalnie większą ilością produktów o niskiej gęstości energetycznej ma związek z niższym BMI i występowaniem otyłości brzuszneju dorosłych (Vernarelli JA., W al. Eur J Nutr, 2018, 57).

Wiele innych badań epidemiologicznych i klinicznych wykazało, że zwiększenie dziennego spożycia warzyw i owoców jest odwrotnie skorelowane z przyrostem masy ciała. Mogliśmy się także dowiedzieć, że najnowsze badania naukowe potwierdzają rolę spożycia soku w utrzymaniu dobrego stanu zdrowia. Stwierdzono, że dieta młodzieży regularnie spożywającej 100% soki owocowe jest znacznie bogatsza w składniki mineralne i odżywcze, a jednocześnie uboższa w tłuszcz, szczególnie nasycone kwasy tłuszczowe.

Zasadność stosowania diety bezglutenowej w chorobie Hashimoto

Kolejny wykład również poruszał zagadnienia, które w ostatnim czasie zdominowały niejako świat dietetyczny – mowa o glutenie i chorobie Hashimoto. Prelekcja poświęcona była zasadności stosowania diety bezglutenowej w chorobie Hashimoto w ujęciu grupy ekspertów sekcji dietetyki medycznej POLSPEN.

Wspomniane stanowisko eksperckie obejmuje podrozdziały dotyczące zagadnień patogenezy autoimmunizacyjnych chorob tarczycy, diagnostyki leczenia choroby Hashimoto, patogenezy, diagnostyki i leczenia celiakii oraz innych form nietolerancji glutenu, a także zasad stosowania diety bezglutenowej oraz potencjalnych zagrożeń z nią związanych.

Wykład poruszał także patogenetyczne podstawy częstego współwystępowania choroby Hashimoto i celiakii oraz efekty stosowania diety bezglutenowej u osób z autoimmunizacyjną chorobą tarczycy nie wykazujących cech celiakii. Przegląd wybranego piśmiennictwa doprowadził do wyciągnięcia następujących konkluzji:

1. Stosowanie rygorystycznej diety bezglutenowej u pacjentów z chorobą Hashimoto jest uzasadnione jedynie w przypadku współistnienia celiakii.
2. Błędem jest stosowanie diety bezglutenowej u pacjentów z chorobą Hashimoto bez wcześniejszych serologicznych badań przesiewowych w kierunku celiakii.
3. Brak jest obecnie dowodów na to, że dieta bezglutenowa u osób z chorobą Hashimoto bez współistnienia celiakii korzystnie wpływa na przebieg choroby.
4. Nie można jednak wykluczyć, że u części chorych na chorobę Hashimoto może współwystępować nieceliakalna wrażliwość na gluten, co może uzasadniać wprowadzenie u nich diety bezglutenowej.
5. Wieloletnie stosowanie diety bezglutenowej, w przypadku jej złego zbilansowania, niesie ze sobą ryzyko wielu niekorzystnych skutków zdrowotnych, w tym nasilone ryzyko sercowo – naczyniowe.
6. Nie należy zalecać diety bezglutenowej u osób bez celiakii lub innych form nietolerancji glutenu.

Personalizowane żywienie

Drugi panel rozpoczął wykład dotyczący personalizowanego żywienia. Określenie to w ostatnim czasie zyskuje coraz większe zainteresowanie i polega na stosowaniu bardziej kompleksowych i dynamicznych rekomendacji żywieniowych niż te, które stosowane są w codziennej praktyce.

W trakcie wykładu przedstawione zostały najważniejsze aspekty tego zagadnienia. Personalizacja może odbywać się na kilku poziomach – może obejmować rekomendacje bazujące na zwyczajowym sposobie żywienia lub też brać pod uwagę dane fenotypowe. 

Wyższy stopień personalizacji uwzględnia  zarówno zwyczaje żywieniowe i fenotyp, jak również informacje o profilu genetycznym człowieka (genotyp). Temat ten jest niezwykle ciekawy, ponieważ gwałtowny rozwój technologii nutrigenomicznych, informacyjnych i komunikacyjnych stwarza nowe możliwości świadczenia usług związanych z poradnictwem żywieniowym, które może w istocie być indywidualnie dopasowane do człowieka. Jednakże, jak stwierdziła prelegentka prof. Agata Chmurzyńska – debata nad tym czy diety bazujące na analizie genotypu powinny być wykorzystywane w obecnej chwili oraz jaka jest ich efektywność, nadal pozostaje otwarta.

Leczenie dietetyczne IBS i zespołu SIBO przy zastosowaniu diety FODMAP

Kolejne, niezwykle ciekawe wystąpienie należało do mgr Hanny Stolińskiej – Fiedorowicz. Prelegentka podkreśliła niezwykle istotną rolę jelit, które w świetle aktualnych dowodów naukowych uznano za niezależny organ decydujący o prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego, nerwowego i pokarmowego.

Poruszony został temat leczenia dietetycznego zespołu jelita drażliwego (ZJN) i SIBO przy zastosowaniu diety low FODMAP. Wystąpienie obejmowało bardzo dokładny opis obu jednostek chorobowych i podkreśliło, że dieta FODMAP (polegająca na eliminacji produktów bogatych w fermentowane oligo, di i monosacharidy oraz poliole) jest w tej chwili jedynym udokumentowanym w badaniach, zalecanym postępowaniem dietetycznym, które przynosi korzyści znacznej grupie pacjentów z ZJN i zespołem SIBO.

Najnowsze trendy w terapii niealkoholowego stłuszczenia wątroby – NAFLD

Następna prelekcja poświęcona została najnowszym trendom w terapii niealkoholowego stłuszczenia wątroby – NAFLD. Dzięki temu wykładowi mogliśmy poznać m.in.niechlubną statystykę mówiącą o tym, że Polacy są w ścisłej czołówce nacji europejskich zagrożonych nadwagą i otyłością. 

Jak wynika z raportu przygotowanego w 2017 roku dla Biura Analiz Sejmowych odsetek osób z nadwagą i otyłością w Polsce wyniósł odpowiednio 36,6% i 16,7% – co stanowi łącznie 53,3% populacji dorosłych Polaków. Te liczby umieszczają nas powyżej średniej dla 28 krajów Unii Europejskiej.

Jako jedno z najczęstszych powikłań i chorób współistniejących z otyłością wymienia się NAFLD. Częstość występowania tej choroby wzrasta wraz z wiekiem i zależna jest od płci – mężczyźni znacznie częściej zapadają na NAFLD.

Podsumowaniem wykładu było podkreślenie faktu, że do tej pory nie ma skutecznego leku, który może być skuteczny w terapii tej choroby. Jedynymi uznanymi sposobami leczenia są zmiany nawyków żywieniowych prowadzące do ubytku masy ciała i przebudowy metabolomu i epigenomu, przebudowa mikrobiomu bakteryjnego.

Insulinooporność u dzieci – rola dietetyka w procesie terapeutycznym

W dalszej części konferencji odbył się wykładpoświęcony roli dietetyka w procesie terapeutycznym insulinooporności u dzieci. Dużą uwagę zwrócono na fakt obserwowanej u nastolatków przejściowej oporności na insulinę spowodowanej podwyższonym stężeniem hormonu wzrostu we krwi.

Co ciekawe, u nastolatków z otyłością, która wystąpiła przed okresem dojrzewania, insulinooporność jest niezależna od procesów związanych z dojrzewaniem, lecz z czynnikami genetycznymi i środowiskowymi.

Jak podkreślonona wykładzie – jednym z najważniejszych czynników środowiskowych jest stosowana dieta. Konsumpcja żywności o niskiej wartości odżywczej i wysokiej kaloryczności powoduje rozrost adipocytów, zwiększając tym samym ryzyko insulinooporności.

Prelegentka zwróciła szczególną uwagę na rolę wprowadzenia nawyków żywieniowych zgodnych z ogólnymi zasadami zdrowego odżywiania w poprawie stanu zdrowia pacjenta. Kluczowa w tym procesie jest bez wątpienia wczesna nauka prawidłowych zachowań żywieniowych i zmiana błędnych nawyków.

Bezpieczeństwo stosowania niskokalorycznych substancji słodzących w świetle najnowszych doniesień

Ostatni panel konferencji rozpoczął dość kontrowersyjny wykład dotyczący bezpieczeństwa stosowania niskokalorycznych substancji słodzących w świetle najnowszych doniesień.

Przedstawione zostały badania opisujące działanie sztucznych substancji słodzących. Zaprezentowano między innymi zbiorcze dane z badań klinicznych na ludziach potwierdzone ostatnio w systematycznym przeglądzie i metaanalizie 29 badań na ludziach, opublikowanej w European Journal of Clinical Nutrition przez Nichol i wsp.

Przedstawiony temat jest bez wątpienia przedmiotem licznych dyskusji, ponieważ niedawno przedstawione zostały z kolei wyniki szkodliwego działania sukralozy na gospodarkę węglowodanową zdrowych osób.

Dietoterapie w redukcji masy ciała i zachowaniu obniżonej masy ciała

Kolejny wykład poświęcono ważnemu tematowi dietoterapii w redukcji masy ciała. Podkreślono po raz kolejny istotę problemu narastającej otyłości oraz trzykrotny wzrost odsetka osób otyłych od 1975 roku. Podczas prelekcji przedstawiono i oceniono skuteczność różnych strategii dietetycznych sprzyjających redukcji masy ciała i zachowaniu prawidłowej wagi i sylwetki.

Aktualne doniesienia na temat właściwości prozdrowotnych kawy

Bardzo ciekawa prelekcja została poświęcona aktualnym doniesieniom na temat właściwości prozdrowotnych kawy.

To zagadnienie było niezwykle ważne i interesujące, ponieważ od kilku lat w piśmiennictwie światowym temat kawy jest bardzo kontrowersyjny i naprzemiennie pojawiają się dane mówiące zarówno o jej prozdrowotnych właściwościach jak i szkodliwym działaniu. Jak przedstawiono na wykładzie, najnowsze doniesienia nie potwierdzają, kojarzonego z piciem kawy ryzyka nadciśnienia tętniczego, co wynika z rozwoju tolerancji organizmu spowodowanej regularnym jej spożywaniem.

Niezwykle optymistyczne są wyniki wskazujące na mniejsze ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2 u osób pijących co najmniej 3 filiżanki kawy dziennie. Podsumuwując licznie przeprowadzone badania i dane z literatury światowej, Instytut Żywności i Żywienia wprowadził filiżankę kawy do graficznej piramidy zaleceń żywieniowych, a zatem – warto pić kawę i propagować włączenie jej spożycia do codziennej diety.

Czy dieta bogata w polifenole roślinne i kwasy omega-3 ma znaczenie we wspomaganiu leczenia depresji?

Kolejne wystąpienie miało na celu znalezienie odpowiedzi na pytanie czy dieta bogata w polifenole roślinne i kwasy omega-3 ma znaczenie we wspomaganiu leczenia depresji?

Przedstawione dane epidemiologiczne, podobnie jak w przypadku problemu otyłości w naszym kraju, są niezwykle niepokojące. Szacuje się, że na depresję cierpi aż 1,5 mln Polaków a zachorowalność nie spada.

Zauważono, że zaburzenia psychiczne bardzo często związane są z problemami żywieniowymi, które z kolei mogą mieć negatywny wpływ na efektywność leczenia. Licznie podejmowane badania naukowe i przedstawione na prelekcji wyniki wykazały, że prawidłowa dieta może istotnie wpływać na poprawę nastroju oraz funkcje kognitywne.

Zauważono znaczenie wyższego spożycia produktów bogatych w polifenole roślinne oraz kwasy omega-3, których przeciwzapalne i antyoksydacyjne działanie ma korzystny wpływ na prewencję i leczenie depresji.

Treści przedstawione na wykładzie potwierdziły także, że odpowiednia interwencja żywieniowa może wywierać korzystne działanie, zarówno w zapobieganiu jak i terapii chorób psychicznych.

Podsumowanie

Miałam przyjemność uczestniczyć w konferencjiTrends in Dietetics 2018 już po raz 3 i również tegoroczną edycję uważam za bardzoudaną, zarówno pod względem merytorycznym, jak i organizacyjnym.