Wszystkie oblicza cukru. Recenzja książki i wywiad ze współautorką

Książka „Wszystkie oblicza cukru” to wielowątkowe opracowanie autorstwa dr n. med. Justyny Jessy i lek. Agnieszki Wilczewskiej, które zmienia spojrzenie na cukier w kontekście zdrowia człowieka. Autorki to Justyna Jessa, dietetyczka kliniczna z bogatym doświadczeniem w pracy z pacjentami z SIBO, zaburzeniami metabolicznymi i problemami jelitowymi oraz Agnieszka Wilczewska, lekarka, specjalistka zaangażowana w edukację zdrowotną.Obie autorki wnoszą do książki solidną bazę naukową i praktyczną wiedzę. Dzięki temu publikacja jest narzędziem wspierającym codzienną pracę dietetyków i innych specjalistów medycznych.

O książce

Biochemia i metabolizm cukru

Już na pierwszych stronach książka wprowadza czytelnika w podstawy biochemii węglowodanów. Wyjaśnione zostają różnice między cukrami prostymi, dwucukrami i węglowodanami złożonymi, a także ich funkcje w organizmie. Procesy trawienia, z udziałem enzymów takich jak amylaza ślinowa i trzustkowa, są opisane w sposób przejrzysty i ilustrowane schematami, co ułatwia zrozumienie tych skomplikowanych zagadnień. Autorki przybliżają również fotosyntezę jako źródło glukozy oraz sposoby jej przekształcania w skrobię, fruktozę i inne formy węglowodanów. Dzięki temu książka ukazuje szeroki kontekst funkcji cukru w organizmach roślinnych i ludzkich.

Cukier jako przyczyna chorób cywilizacyjnych

Jednym z centralnych elementów książki jest analiza roli cukru w rozwoju chorób cywilizacyjnych. Autorki szczegółowo omawiają mechanizmy prowadzące do insulinooporności i cukrzycy typu 2, podkreślając rolę mikrobioty jelitowej w regulacji metabolizmu cukrów. Przedstawione są także powiązania między nadmiernym spożyciem cukru a chorobami sercowo-naczyniowymi, migrenami czy zaburzeniami neurologicznymi. Szczególnie ciekawy jest rozdział poświęcony wpływowi glukozy i insuliny na rozwój nowotworów, który otwiera nowe perspektywy w leczeniu i dietoterapii onkologicznej.

Praktyka oparta na nauce

Publikacja wyróżnia się praktycznym podejściem, oferując dietetykom i lekarzom gotowe narzędzia do pracy z pacjentami. Rozdział dotyczący indeksu i ładunku glikemicznego dostarcza szczegółowych wskazówek, jak komponować posiłki stabilizujące poziom cukru we krwi. Praktyczne porady dotyczące ograniczania cukru w diecie, w tym stosowanie skrobi opornej czy zamienników cukru, zostały omówione z uwzględnieniem ich skuteczności i potencjalnych korzyści dla zdrowia. Opisane przypadki kliniczne pokazują, jak teoria przekłada się na rzeczywiste efekty w leczeniu pacjentów, w tym tych z hipoglikemią i insulinoopornością.

Smaczne i zdrowe rozwiązania

Autorki proponują również liczne przepisy kulinarne i przykładowy jadłospis z niskim indeksem glikemicznym. Dania te są nie tylko zdrowe, ale także dostosowane do potrzeb pacjentów z zaburzeniami gospodarki węglowodanowej. To praktyczne wsparcie dla dietetyków, którzy chcą zaoferować swoim pacjentom smaczne i zróżnicowane posiłki.

Wszechstronne podejście do tematu

Książka wykracza poza standardowe omówienia wpływu cukru na zdrowie. Autorki poruszają również temat jego roli w zaburzeniach neurologicznych, zdrowiu skóry i niepłodności, co czyni ją wartościowym źródłem wiedzy dla specjalistów różnych dziedzin. Interdyscyplinarne podejście sprawia, że publikacja jest równie cenna dla lekarzy, farmaceutów i edukatorów zdrowotnych.

Podsumowanie

„Wszystkie oblicza cukru” to publikacja, która harmonijnie łączy rzetelną wiedzę naukową z praktycznymi wskazówkami. Dzięki interdyscyplinarnemu podejściu i bogatej treści książka jest niezastąpionym narzędziem dla dietetyków i innych specjalistów pracujących z pacjentami. To wartościowe źródło inspiracji i konkretnej wiedzy, które z pewnością znajdzie zastosowanie zarówno w praktyce klinicznej, jak i edukacyjnej.

Wywiad ze współautorką książki – dr n. med. Justyną Jessą

JB: Czy mikrobiota jelitowa może być kluczem do lepszego radzenia sobie z gospodarką cukrową?

JJ: Mikrobiota jelitowa może mieć istotny wpływ na gospodarkę cukrową, choć mechanizmy tego działania nie są jeszcze w pełni poznane. Coraz więcej badań wskazuje, że jej stan wiąże się z ryzykiem wystąpienia insulinooporności, cukrzycy czy problemów z utrzymaniem masy ciała. Z naszych doświadczeń klinicznych wynika, że leczenie zaburzeń mikroflory jelitowej, takich jak SIBO czy IMO, może wspierać wyrównanie poziomów cukru i insuliny, poprawę metabolizmu oraz kontrolę masy ciała.

JB: Jakie są najczęstsze błędy dietetyczne związane ze spożyciem cukru, które obserwują Panie w praktyce?

JJ: Na pewno jego ogólny nadmiar w diecie i uważanie zamienników cukru stołowego, np. różnych syropów, czy miodu za jego lepsze odpowiedniki. Rozprawiamy się z tym tematem bardzo szczegółowo, bierzemy pod lupę każdy syrop, słodziki, miody, oceniając ich korzyści i negatywy.  Dużym problemem jest jedzenie emocjonalne słodkich przekąsek. Często zachęcamy pacjentów do rozważenia wsparcia psychologicznego, gdy obserwują, że sięgają po słodycze — lody, czy czekoladę w sytuacjach stresu, czy obniżonego nastroju. Wówczas łatwo przesadzić z ich spożyciem, bo czasami ten stres jest przewlekły, długotrwały. Ponadto często produkty zawierające cukier są naszym posiłkiem, a nie deserem, który powinien być spożywany po posiłku, ponieważ wtedy bardziej stopniowo uwalniane są cukry do krwi z takiego słodkiego dania, co jest sytuacją korzystniejszą, szczególnie u osób, które już rozwinęły zaburzenia węglowodanowe.

JB: Czy popularne stwierdzenie „uzależnienie od cukru” jest prawdziwe i można rzeczywiście uzależnić się od cukru?

JJ: Uzależnienie od cukru jako substancji nie istnieje, jeśli mamy na myśli porównanie do mechanizmów uzależnienia, np. od kokainy, czy alkoholu. Można się uzależnić od słodyczy w sposób behawioralny, czyli gdy wyrabiamy w sobie odruch sięgania po nie w sytuacjach stresowych, czy trudnych emocjonalnie momentach. 

JB: Który z przepisów w książce szczególnie polecają Panie do zastosowania w codziennej diecie?

JJ: Bardzo lubimy przepis na domowe pieczywo z kaszy gryczanej, jest bardzo proste w wykonaniu i bardzo smaczne. Poza tym jest sporo propozycji na zdrowe słodkości. Każdy znajdzie coś dla siebie. 

JB: Jakie kontrowersje związane z substancjami słodzącymi uważały Panie za warte poruszenia w książce?

JJ: Przyglądałyśmy się im bardzo szczegółowo, wskazywałyśmy jednakowo korzyści z ich stosowania (poza tym, że dzięki nim można zmniejszyć spożycie cukru, to niektóre mają naprawdę korzystne działanie, chociażby na mikrobiotę jelit), ale również potencjalne negatywne skutki (np. badania odnośnie do potencjalnego pronowotworowego oddziaływania, czy wywoływanie dolegliwości jelitowych). Mając tę wiedzę, możemy wybrać zamiennik cukru w postaci słodzika do swojej sytuacji. 

JB: Czy istnieje konkretny przypadek kliniczny, który najlepiej ilustruje skuteczność proponowanych w książce porad?

Jeden z przykładów, w którym zastosowanie porad zawartych w książce mogłoby przynieść korzyści, to przypadek pacjenta z hipoglikemią. Książka zawiera szczegółowe informacje, które mogą pomóc w rozpoznaniu tej choroby, prezentując objawy kliniczne na przykładzie konkretnej osoby. Co więcej, wskazówki dotyczące diagnostyki umożliwiają wykrycie tych zaburzeń oraz mogą być pomocne w identyfikacji przyczyny hipoglikemii. Zawarte w książce porady obejmują również zalecenia dotyczące postępowania w przypadku wystąpienia objawów  hipoglikemii, zarówno tych lekkich, jak i ciężkich mogących  zagrażać życiu. Ponadto książka oferuje cenne wskazówki dotyczące zmian dietetycznych, które mogą pomóc w złagodzeniu objawów i poprawie samopoczucia pacjenta. Podobne cenne wskazówki dotyczą także innych chorób powiązanych z zaburzeniem gospodarki cukrowej min insulinoopornosci, cukrzycy, zaburzeń hormonalnych czy chorób psychicznych

JB: Jakie kroki powinni podjąć dietetycy, by być skuteczni w promowaniu zdrowych nawyków żywieniowych wśród konsumentów?

Specjaliści, aby skutecznie promować zdrowe nawyki żywieniowe, powinni podejść do tego w sposób uwzględniający różne aspekty edukacji żywieniowej. Kierujemy do pacjentów proste komunikaty, nie stosujmy żargonu specjalistycznego. Dostosowujemy zalecenia do pacjentów indywidualnie — inne argumenty trafią do nastolatka a inne do osoby starszej, czy kobiety w ciąży. Poza tym słuchajmy pacjenta empatycznie — jeśli kobieta, która spędza dużo czasu w pracy, mówi, że nie ma czasu gotować, to nie oferujemy jej 5 skomplikowanych posiłków dziennie, nawet jeśli one będą najlepiej zbilansowane, bo ją to tylko zniechęci do wdrażania naszych zaleceń. Dawajmy wybór — z perspektywy zdrowia nie ma znaczenia, czy pacjent zje na śniadanie pomidora, czy paprykę, ważniejsze jest, aby jadł odpowiednią ilość warzyw, czy owoców, niech podąża za swoimi preferencjami w tym zakresie, bo wtedy będzie bardziej skłonny zastosować zalecenia.