Kukurydza to jedno z najstarszych uprawianych na świecie zbóż. Pochodzi z Meksyku i związana jest z kulturą Majów. Stamtąd właśnie w XV w. do Europy przywiózł ją Krzysztof Kolumb. Globalne plony kukurydzy szacuje się na kilkaset milionów ton rocznie. Jest uprawiana głównie w klimacie podzwrotnikowym i umiarkowanym, również w Europie Środkowej.
Najbardziej znana jest kukurydza o żółtych ziarnach, nazywana również „złotem Majów”. Oprócz tej odmiany można wyróżnić jeszcze ziarna białe, czerwone, a także… fioletowe. Choć fioletowa odmiana kukurydzy istnieje od czasów Majów, dopiero teraz staje się coraz bardziej popularna. Co wiemy o tej niezwykłej odmianie kukurydzy?
Co kryje w sobie fioletowa kukurydza?
Fioletowa kukurydza bogata jest w wiele składników odżywczych, które wspierają na co dzień organizm. Znajdziemy w niej dużą zawartość antyoksydantów, błonnika oraz witamin. Jest bogatym źródłem witamin z grupy B, żelaza, magnezu oraz cynku.
Swoją fioletową barwę zawdzięcza obecności barwników roślinnych. Należą do nich karotenoidy, flawonoidy oraz antocyjany. Mają one właściwości przeciwzapalne, regenerujące oraz przeciwutleniające. Chronią przed działaniem wolnych rodników, które niekorzystnie wpływają na funkcjonowanie organizmu.
Wysoka zawartość́ substancji przeciwutleniających w ziarnie fioletowej kukurydzy sprawia, że jest coraz częściej wykorzystywana do produkcji żywności. Zastępuje inne, mniej wartościowe produkty.
Karotenoidy
Nadają barwy od żółtej do czerwono-purpurowej, zarówno w królestwie roślin, jak i zwierząt. Organizm człowieka nie jest w stanie ich samodzielnie syntetyzować, więc muszą być dostarczane wraz z dietą. Wchłaniane są przez jelita do krwi, a następnie transportowane do wszystkich tkanek. Bogatym źródłem karotenoidów są jarmuż, szpinak, czerwona papryka i marchew [5]. Zawartość karotenoidów w fioletowej odmianie zależy od regionu, z którego pochodzi. Odmiany hiszpańskie są bogate w flawonoidy oraz antocyjany, jednak mają najmniejszą zawartość karotenoidów [10].
Flawonoidy
Występują powszechnie w liściach, kwiatach, owocach i nasionach roślin. Nadają im barwy od żółtej po granatową. Głównym źródłem flawonoidów w diecie są warzywa i owoce. Szczególnie bogate we flawonoidy są czerwone wino i sok z grejpfruta. Najwięcej tego związku ma gorzka czekolada (>70% zawartości kakao) [7]. Zawartość flawonoidów w fioletowej kukurydzy jest dwa razy większa niż w klasycznej, żółtej odmianie [10].
Antocyjany
Barwa antocyjanów przechodzi od pomarańczowej, przez odcienie czerwieni oraz fioletu, aż do barwy niebieskiej. Ze względu na intensywną barwę znajdują one szerokie zastosowanie w przemyśle spożywczym jako barwniki. Głównym źródłem antocyjanów na świecie są czerwone winogrona. W Polsce są to aronia oraz czarna porzeczka [4]. Zawartość antocyjanów w fioletowej kukurydzy waha się od 6,8 do 82,3 mg/g [3]. Oprócz nadawania kukurydzy niezwykłej barwy wykazują liczne działania prozdrowotne.
Fioletowa kukurydza – właściwości zdrowotne
Ciągły stres, nieprawidłowa dieta, zanieczyszczenie środowiska… To jedne z wielu czynników niekorzystnie wpływających na nasze zdrowie. Fioletowa kukurydza oprócz wysokiej zawartości witamin jest bogata również w przeciwutleniacze. Liczne badania wykazały, że ma ona działanie antyoksydacyjne, przeciwzapalne oraz przeciwnowotworowe [3]. Ponadto może okazać się idealnym produktem w diecie pacjentów z otyłością, cukrzycą lub nadciśnieniem [3].
Właściwości antyoksydacyjne
Wolne rodniki to reaktywne cząsteczki tlenu, nazywane inaczej oksydantami. Są efektem ubocznym reakcji zachodzących w organizmie. Ich nagromadzenie prowadzi do stresu oksydacyjnego, który jest czynnikiem chorobotwórczym [11]. Do najważniejszych czynników zwiększających stres oksydacyjny należą:
- palenie papierosów
- picie alkoholu
- infekcje
- przewlekły stres
Fioletowa kukurydza, dzięki obecności karotenoidów, flawonoidów oraz antocyjanów, ma działanie antyoksydacyjne. W naturalny sposób chroni organizm przed szkodliwym działaniem wolnych rodników. W przeprowadzonych badaniach wykazano, że w fioletowej kukurydzy znajduje się o 80% więcej przeciwutleniaczy niż w innych odmianach.
Właściwości przeciwmiażdżycowe
Zawarte w fioletowej kukurydzy antocyjany, wykazują również działanie przeciwmiażdżycowe. Chronią przed zwężaniem naczyń krwionośnych, a także przed przyleganiem płytek krwi do ich ścian. Bezpośrednio zapobiegają powstawaniu blaszki miażdżycowej. Naukowcy wyróżnili zjawisko „francuskiego paradoksu”. Duże spożycie winogron oraz czerwonego wina wśród Francuzów może przyczyniać się do zmniejszonej zachorowalności na miażdżycę wśród tego społeczeństwa [4]. Dzięki obecności antocyjanów fioletowa kukurydza może również korzystnie wpływać na profil lipidowy. Obniża zawartość cholesterolu LDL, który może być bezpośrednią przyczyną rozwoju miażdżycy.
Wsparcie dla wzroku
Długie godziny spędzane przed ekranem komputera czy telefonu powodują ogromne przemęczenie oczu. Młode osoby bez problemu mogą sobie z tym poradzić. Jednak dla osób starszych może wiązać się to ze znaczącym pogorszeniem stanu zdrowia. Wsparciem dla wzroku jest odpowiednie spożycie antocyjanów, tak więc i fioletowej kukurydzy. Aby potwierdzić działanie antocyjanów na wzrok, przeprowadzono badanie wśród pilotów RAF (Royal Air Force). Praca pilota wymaga ciągłego skupienia, a także jest bardzo obciążająca dla oczu. W ramach przydziałowego prowiantu pilotom podawano produkty bogate w antocyjany. Lotnicy, którzy nie otrzymali diety wzbogaconej tym związkiem, gorzej widzieli o zmroku.
Mikrobiom i układ pokarmowy
Badania przeprowadzone na zwierzętach [13] stwierdziły również pozytywny wpływ ekstraktu na mikrobiom jelita ślepego oraz funkcjonowanie jelit. Za ten pozytywny efekt odpowiadać mają antocyjany zawarte w roślinie – przyp. redakcji
Jak wykorzystywać fioletową kukurydzę?
Od innych odmian nie różni jej tylko niezwykły kolor, ale też smak. W porównaniu do żółtej odmiany posiada ona bardziej słodki smak z lekko wyczuwalną orzechową nutą. Kukurydza należy do zbóż bezglutenowych, a więc jest świetną alternatywą dla osób chorujących na celiakię lub nietolerancję glutenu. Można dodać ją do każdej potrawy, zastępując przy tym żółtą odmianę kukurydzy. Na polskim rynku do kupienia jest najczęściej w postaci mąki kukurydzianej, oczywiście o fioletowym zabarwieniu.
Jak kupić fioletową kukurydzę?
Niestety nie jest ona aż tak popularna, a produkty dostępne w sklepach internetowych są często bardzo drogie. W przemyśle spożywczym stanowi alternatywę dla syntetycznych barwników [7].
Napój z fioletowej kukurydzy
W Ameryce Południowej podawana jest głównie w postaci soku. Chicha to tradycyjny peruwiański napój zrobiony z kukurydzy. Może być fermentowany lub z dodatkiem alkoholu. Spożywany jest codziennie, jako integralna część posiłku. Używany był również podczas ceremonii religijnych jako dar dla zmarłych. I choć coraz mniej regionów w Peru nadal praktykuje ten zwyczaj, napój z fioletowej kukurydzy zyskuje popularność w Chinach. Jest niezwykle pożądany ze względu na swoje prozdrowotne właściwości.
Podsumowanie
Niezwykła barwa tej odmiany kukurydzy zwraca uwagę konsumentów, którzy chętnie po nią sięgają. Choć przyciąga ich głównie kolor, tak naprawdę wyciągają oni rękę w kierunku zdrowia. Bogactwo kukurydzy w związki antyoksydacyjne sprawia, że jest ona wyjątkowym produktem. Oprócz ochrony organizmu przed działaniem wolnych rodników może zapobiegać rozwojowi otyłości, cukrzycy oraz nadciśnienia. Ponadto zawarte w niej związki chronią komórki przed mutacjami, które mogą skutkować powstawaniem nowotworów.
Dokładne właściwości fioletowej kukurydzy w dalszym ciągu nie zostały poznane. Niewątpliwie jednak wyróżnia się ona na tle innych odmian. A kto wie, może kryje się w niej jeszcze więcej dobrego?
Bibliografia:
- Vargas-Yana, D., Aguilar-Morón, B., Pezo-Torres, N., Shetty, K., & Ranilla, L. G. (2020). Ancestral Peruvian ethnic fermented beverage “Chicha” based on purple corn (Zea mays L.): unraveling the health-relevant functional benefits. Journal of Ethnic Foods, 7(1), 1-1
- Jones, K. (2005). The potential health benefits of purple corn. Herbal Gram, 65(2), 46-49
- Lao, F., Sigurdson, T.G., Giusti, M., (2017), Health Beneftis of Purple Corn (Zea mays L. ) Phenolic Compounds, Comprehensive Reviews in Food Science and Food Safety, 16(2), 234-246
- Piątkowska, E., Kopeć, A., Leszczyńska T., (2011), Antocyjany- charakterystyka, występowanie i oddziaływanie na organizm człowieka, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 4(77), 24-35
- Igielska-Kalwat, J., Gościańska, J., Nowak, I., (2015), Karotenoidy jako naturalne antyoksydanty, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 69, 418-428
- Koszowska, A., Dittfield, A., Nowak, J., i in., (2013), Polifenole w profilaktyce chorób cywilizacyjnych, Postępy Fitoterapii, 4, 263-266
- Feng, X., Pan, L., Liao, Z., i in. (2020), Nutritional and physicochemical characteristics of purple sweet corn juice before and after boiling, Plos One, 15(5)
- Balcerek-Przybylska, A., Popowska-Kurasiak, D., Szablewska-Stuper, A., (2019), Niebieska kukurydza- nowe źródło antyoksydantów, Problemy Nauk Biologicznych, 68(1), 161-166
- Francavilla, A., Joye, J.I., (2020), Anthocyanins in Whole Grain Cereals and Their Potential Effect on Health, Nurtients, 12(10)
- Colombo, R., Ferron, L., Papetti, A., (2021), Colored Corn: An Up-Date on Metabolites Extraction, Health Implication, and Potential Use, Molecules, 26(1), 199
- Gdula-Argasińska, J., Tyszka-Czochara, M., Paśko, P., Opoka, W., (2012), Rola wolnych rodników w regulacji procesów fizjologicznych, Medicina Internacia Revuo, 2(99)
- Di Meo, S., Venditti, P., (2020), Evolutin of the Knowledge of Free Radicals and Other Antioxidants, Oxidative Medicine and Cellular Longevity
- Agrizzi Verediano, T., Agarwal, N., Stampini Duarte Martino, H., Kolba, N., Grancieri, M., Dias Paes, M. C., & Tako, E. (2022). Effect of Black Corn Anthocyanin-Rich Extract (Zea mays L.) on Cecal Microbial Populations In Vivo (Gallus gallus). Nutrients, 14(21), 4679. https://doi.org/10.3390/nu14214679
- Data pierwotnej publikacji: 23.09.2021
- Data ostatniej aktualizacji o wyniki badań: 12.11.2022
