Marchew. Dlaczego powinna częściej gościć na twoim talerzu

Avatar photo
marchew

Marchew jest niezwykle ważnym produktem rolnym. Jej roczna produkcja na świecie wynosi około 43 mln ton. Na całym świecie spożywana jest w postaci surowej, gotowanej, marynowanej i soków. Dostarcza wielu składników odżywczych, m.in. dużą ilość witaminy A. Marchew jest także rośliną korzystnie wpływającą na organizm człowieka. Chroni nas m.in. przed ryzykiem wystąpienia chorób wywołanych przez bakterie i grzyby [1], [2].

Marchew

Marchew (Daucus carota L.) to dwuletnie warzywo korzeniowe. Należy do rodziny Apiaceae (Umbelliferae). Składa się z dwóch części: łodygi i korzenia. W skład korzenia wchodzi skórka (peryderma), kora (łyko) i rdzeń (ksylem) [3], [4], [5].

Częścią jadalną tej rośliny jest korzeń palowy, który jest źródłem m.in. witaminy A i błonnika [4], [5].

Produkcja marchwi

W 2019 r. produkcja marchwi wyniosła 44,7 mln ton. Przewiduje się, że w latach 2021-2025 jej wytwarzanie wzrośnie o 3,4% [6].

Rynek marchwi obejmuje Amerykę Północną, Amerykę Południową, Europę, Azję i Afrykę. Głównymi importerami tego warzywa są Niemcy, Kanada i Stany Zjednoczone. Natomiast liderem wśród wytwórców i eksporterów marchwi są Chiny. Produkcja marchwi obejmuje tam aż 48,2% [6].

Mini marchewka

Na całym świecie marchew kupowana jest w celach użytku domowego. Jej popularność rośnie zwłaszcza jako przekąska dla dzieci, zwana „mini marchewką”. Największym jej producentem są Stany Zjednoczone [6].

Mini marchewka to nic innego jak pocięta na mniejsze rozmiary dłuższa marchew. Największe zainteresowanie oraz jej zakup występuje w Stanach Zjednoczonych, Niemczech, Kanadzie, Wielkiej Brytanii, Francji i Chinach [6].  

Pochodzenie marchwi

Marchew pochodzi prawdopodobnie z Afganistanu. Tam też znajduje się jej najwięcej odmian. Drugim państwem pod względem różnorodności marchwi jest Turcja [7], [8].

Początki uprawy tego warzywa sięgają X wieku. Najpopularniejszą odmianą była wówczas marchew w kolorze purpurowym. W późniejszych okresach warzywo to zaczęto uprawiać w kolorze żółtym, białym, pomarańczowym i czarnym [7], [8].

Pierwszą pomarańczową marchewkę odnotowano w XVI-XVII wieku. Szybko stała się ulubieńcem konsumentów. Preferowano ją zarówno na zachodzie, jak i wschodzie [7], [8].

Karotenoidy w różnych kolorach marchwi

Rodzaj karotenoidów* w zależności od koloru marchwi

MarchewKarotenoid
Pomarańczowaα – i β- karoten
Czerwonalikopen
Żółtaluteina
Fioletowaantocyjany
Żródło: https://www.researchgate.net/publication/329948488_EVALUATING_CARROT_AS_A_FUNCTIONAL_FOOD

*  Karotenoidy to fitoskładniki obecne w miąższach roślin. Odpowiadają one za kolor owoców i warzyw [2].

marchewka fioletowa
alexeykonovalenko / 123RF

Odmiany marchwi

OdmianaCharakterystyka
Chantenay– korzenie: szerokie, krótkie, tępo zakończone – rdzeń: mocny, jasny – zastosowanie: przetwórstwo
Nantes– liście: rzadkie, słabo przyczepione do korony – korzenie: długie – rdzeń: słabo rozwinięty, silny pigment
Danvers– liście: mocne, szerokie, spiczaste – rdzeń: silny, średni pigment – zastosowanie: rynek świeży, przetwórstwo
Imperator– liście: mocne – korzenie: mocne, długie i smukłe – rdzeń: średni pigment – zastosowanie: rynek świeży
Źródło: https://www.nda.agric.za/docs/Brochures/prodGuideCarrot.pdf

Wartości odżywcze, marchew surowa

Składnik odżywczyZawartość w 100 g produktu
Woda88,29 g
Energia41 kcal
Białko0,93 g
Tłuszcze0,24 g
Węglowodany9,58 g
Błonnik ogółem2,8 g
Wapń, Ca33 mg
Żelazo, Fe0,3 mg
Magnez, Mg12 mg
Fosfor, P35 mg
Potas, K320 mg
Sód, Na69 mg
Cynk, Zn0,24 mg
Miedź, Cu0,045 mg
Selen, Se0,1 µg
Witamina A835 µg
Witamina C5,9 mg
Witamina E0,66 mg
Witamina K13.2 µg
Witamina B10,066 mg
Witamina B20,058 mg
Witamina B30,983 mg
Witamina B60,138 mg
Źródło: https://fdc.nal.usda.gov/fdc-app.html#/food-details/1103193/nutrients
marchewka
anetlanda / 123RF

Właściwości zdrowotne

Marchew jest znana przede wszystkim z wysokiej zawartości β-karotenu. Dostarcza dużą ilość witaminy A i działa przeciwutleniająco. Jest też bogata w błonnik i składniki mineralne. Prócz tego, zawiera flawonoidy, poliacetylen i witaminy. Związki te wzmacniają nasz układ odpornościowy i wykazują działanie przeciwnowotworowe. Ekstrakty z nasion marchwi wykazują z kolei działanie przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwzapalne i przeciwbólowe. Chronią także układ sercowo-naczyniowy, obniżają cholesterol i działają wspomagająco w leczeniu ran [9], [10].  

Badania dowodzą również, że marchew ma działanie przeciwcukrzycowe. Prócz tego jej spożycie obniża poziom cholesterolu i chroni przed chorobami układu krążenia [10].

Wykorzystanie w kuchni

Marchew można wykorzystać w kuchni na wiele sposobów. Możemy ją usmażyć, ugotować na parze, dodać do gulaszu lub zupy. Dobrym pomysłem będzie także dodanie marchwi do sałatki. Jako przekąska znakomicie nada się mała/mini marchewka, którą znajdziemy w sklepach spożywczych. Prócz tego z marchwi możemy sporządzić purée, sok lub chipsy. Warzywo to sprawdzi się także jako jeden ze składników ciasta, ciastek i chleba. Z marchwi możemy zrobić także pudding, dżem i przetwory [9], [10]. 

marchewka
Irina Bolshunova / 123RF

Podsumowanie

Marchew jest warzywem bogatym w wartości odżywcze i zdrowotne. Zawiera karotenoidy, związki fenolowe i witaminy. Dzięki temu wpływa korzystnie na organizm. Wspomaga tym samym przed ryzykiem rozwoju chorób dietozależnych. Działa przeciwutleniająco i przeciwnowotworowo. Wzmacnia także nasz system immunologiczny. Warto zatem włączyć marchew do swojego codziennego jadłospisu [10].

Bibliografia

  1. Jahanbakhshi, A., Abbaspour-Gilandeh, Y., & Gundoshmian, T. M. (2018). Determination of physical and mechanical properties of carrot in order to reduce waste during harvesting and post-harvesting. Food Science & Nutrition.doi:10.1002/fsn3.760
  2. https://www.researchgate.net/publication/329948488_EVALUATING_CARROT_AS_A_FUNCTIONAL_FOOD
  3. Ahmad, ; Cawood, ; Iqbal, ; Ariño, ; Batool, ; Tariq, ; Azam, ; Akhtar, (2019). Phytochemicals in Daucus carota and Their Health Benefits—Review Article. Foods, 8(9), 424–. doi:10.3390/foods8090424
  4. Wally, O. S. D., & Punja, Z. K. (2014). Carrot (Daucus carota L.). Agrobacterium Protocols, 59–66. doi:10.1007/978-1-4939-1658-0_6
  5. Prohens, Jaime; Nuez, Fernando (2008). Vegetables II || Carrot. , 10.1007/978-0-387-74110-9(Chapter 8), 327–357. doi:10.1007/978-0-387-74110-9_8
  6. Global Carrots and Turnips Market | Growth | Trends | Forecast (2020-2025) (mordorintelligence.com)
  7. Barzee, T. J., El- Mashad, H. M., Zhang, R., & Pan, Z. (2019).  Integrated Processing Technologies for Food and Agricultural By-Products, 297–330.doi:10.1016/b978-0-12-814138-0.00012-5 
  8. Prohens, Jaime; Nuez, Fernando (2008). Vegetables II || Carrot. , 10.1007/978-0-387-74110-9(Chapter 8), 327–357. doi:10.1007/978-0-387-74110-9_8
  9. Ng, T. B., Fang, E. F., Li, X., Lu, Q., Wong, J. H., & Guo, H. (2016). Carrot (Daucus carota) Oils. Essential Oils in Food Preservation, Flavor and Safety, 303–308.doi:10.1016/b978-0-12-416641-7.00034-1 
  10. Silva Dias, J.C. (2014) Nutritional and Health Benefits of Carrots and Their Seed Extracts. Food and Nutrition Sciences, 5, 2147-2156. http://dx.doi.org/10.4236/fns.2014.52222