Jestem inżynierem Żywienia człowieka. Kontynuuję studia na kierunku Żywienia człowieka…
Marchew jest niezwykle ważnym produktem rolnym. Jej roczna produkcja na świecie wynosi około 43 mln ton. Na całym świecie spożywana jest w postaci surowej, gotowanej, marynowanej i soków. Dostarcza wielu składników odżywczych, m.in. dużą ilość witaminy A. Marchew jest także rośliną korzystnie wpływającą na organizm człowieka. Chroni nas m.in. przed ryzykiem wystąpienia chorób wywołanych przez bakterie i grzyby [1], [2].
Marchew
Marchew (Daucus carota L.) to dwuletnie warzywo korzeniowe. Należy do rodziny Apiaceae (Umbelliferae). Składa się z dwóch części: łodygi i korzenia. W skład korzenia wchodzi skórka (peryderma), kora (łyko) i rdzeń (ksylem) [3], [4], [5].
Częścią jadalną tej rośliny jest korzeń palowy, który jest źródłem m.in. witaminy A i błonnika [4], [5].
Produkcja marchwi
W 2019 r. produkcja marchwi wyniosła 44,7 mln ton. Przewiduje się, że w latach 2021-2025 jej wytwarzanie wzrośnie o 3,4% [6].
Rynek marchwi obejmuje Amerykę Północną, Amerykę Południową, Europę, Azję i Afrykę. Głównymi importerami tego warzywa są Niemcy, Kanada i Stany Zjednoczone. Natomiast liderem wśród wytwórców i eksporterów marchwi są Chiny. Produkcja marchwi obejmuje tam aż 48,2% [6].
Mini marchewka
Na całym świecie marchew kupowana jest w celach użytku domowego. Jej popularność rośnie zwłaszcza jako przekąska dla dzieci, zwana „mini marchewką”. Największym jej producentem są Stany Zjednoczone [6].
Mini marchewka to nic innego jak pocięta na mniejsze rozmiary dłuższa marchew. Największe zainteresowanie oraz jej zakup występuje w Stanach Zjednoczonych, Niemczech, Kanadzie, Wielkiej Brytanii, Francji i Chinach [6].
Pochodzenie marchwi
Marchew pochodzi prawdopodobnie z Afganistanu. Tam też znajduje się jej najwięcej odmian. Drugim państwem pod względem różnorodności marchwi jest Turcja [7], [8].
Początki uprawy tego warzywa sięgają X wieku. Najpopularniejszą odmianą była wówczas marchew w kolorze purpurowym. W późniejszych okresach warzywo to zaczęto uprawiać w kolorze żółtym, białym, pomarańczowym i czarnym [7], [8].
Pierwszą pomarańczową marchewkę odnotowano w XVI-XVII wieku. Szybko stała się ulubieńcem konsumentów. Preferowano ją zarówno na zachodzie, jak i wschodzie [7], [8].
Karotenoidy w różnych kolorach marchwi
Rodzaj karotenoidów* w zależności od koloru marchwi
Marchew | Karotenoid |
Pomarańczowa | α – i β- karoten |
Czerwona | likopen |
Żółta | luteina |
Fioletowa | antocyjany |
* Karotenoidy to fitoskładniki obecne w miąższach roślin. Odpowiadają one za kolor owoców i warzyw [2].
Odmiany marchwi
Odmiana | Charakterystyka |
Chantenay | – korzenie: szerokie, krótkie, tępo zakończone – rdzeń: mocny, jasny – zastosowanie: przetwórstwo |
Nantes | – liście: rzadkie, słabo przyczepione do korony – korzenie: długie – rdzeń: słabo rozwinięty, silny pigment |
Danvers | – liście: mocne, szerokie, spiczaste – rdzeń: silny, średni pigment – zastosowanie: rynek świeży, przetwórstwo |
Imperator | – liście: mocne – korzenie: mocne, długie i smukłe – rdzeń: średni pigment – zastosowanie: rynek świeży |
Wartości odżywcze, marchew surowa
Składnik odżywczy | Zawartość w 100 g produktu |
Woda | 88,29 g |
Energia | 41 kcal |
Białko | 0,93 g |
Tłuszcze | 0,24 g |
Węglowodany | 9,58 g |
Błonnik ogółem | 2,8 g |
Wapń, Ca | 33 mg |
Żelazo, Fe | 0,3 mg |
Magnez, Mg | 12 mg |
Fosfor, P | 35 mg |
Potas, K | 320 mg |
Sód, Na | 69 mg |
Cynk, Zn | 0,24 mg |
Miedź, Cu | 0,045 mg |
Selen, Se | 0,1 µg |
Witamina A | 835 µg |
Witamina C | 5,9 mg |
Witamina E | 0,66 mg |
Witamina K | 13.2 µg |
Witamina B1 | 0,066 mg |
Witamina B2 | 0,058 mg |
Witamina B3 | 0,983 mg |
Witamina B6 | 0,138 mg |
Właściwości zdrowotne
Marchew jest znana przede wszystkim z wysokiej zawartości β-karotenu. Dostarcza dużą ilość witaminy A i działa przeciwutleniająco. Jest też bogata w błonnik i składniki mineralne. Prócz tego, zawiera flawonoidy, poliacetylen i witaminy. Związki te wzmacniają nasz układ odpornościowy i wykazują działanie przeciwnowotworowe. Ekstrakty z nasion marchwi wykazują z kolei działanie przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwzapalne i przeciwbólowe. Chronią także układ sercowo-naczyniowy, obniżają cholesterol i działają wspomagająco w leczeniu ran [9], [10].
Badania dowodzą również, że marchew ma działanie przeciwcukrzycowe. Prócz tego jej spożycie obniża poziom cholesterolu i chroni przed chorobami układu krążenia [10].
Wykorzystanie w kuchni
Marchew można wykorzystać w kuchni na wiele sposobów. Możemy ją usmażyć, ugotować na parze, dodać do gulaszu lub zupy. Dobrym pomysłem będzie także dodanie marchwi do sałatki. Jako przekąska znakomicie nada się mała/mini marchewka, którą znajdziemy w sklepach spożywczych. Prócz tego z marchwi możemy sporządzić purée, sok lub chipsy. Warzywo to sprawdzi się także jako jeden ze składników ciasta, ciastek i chleba. Z marchwi możemy zrobić także pudding, dżem i przetwory [9], [10].
Podsumowanie
Marchew jest warzywem bogatym w wartości odżywcze i zdrowotne. Zawiera karotenoidy, związki fenolowe i witaminy. Dzięki temu wpływa korzystnie na organizm. Wspomaga tym samym przed ryzykiem rozwoju chorób dietozależnych. Działa przeciwutleniająco i przeciwnowotworowo. Wzmacnia także nasz system immunologiczny. Warto zatem włączyć marchew do swojego codziennego jadłospisu [10].
Bibliografia
- Jahanbakhshi, A., Abbaspour-Gilandeh, Y., & Gundoshmian, T. M. (2018). Determination of physical and mechanical properties of carrot in order to reduce waste during harvesting and post-harvesting. Food Science & Nutrition.doi:10.1002/fsn3.760
- https://www.researchgate.net/publication/329948488_EVALUATING_CARROT_AS_A_FUNCTIONAL_FOOD
- Ahmad, ; Cawood, ; Iqbal, ; Ariño, ; Batool, ; Tariq, ; Azam, ; Akhtar, (2019). Phytochemicals in Daucus carota and Their Health Benefits—Review Article. Foods, 8(9), 424–. doi:10.3390/foods8090424
- Wally, O. S. D., & Punja, Z. K. (2014). Carrot (Daucus carota L.). Agrobacterium Protocols, 59–66. doi:10.1007/978-1-4939-1658-0_6
- Prohens, Jaime; Nuez, Fernando (2008). Vegetables II || Carrot. , 10.1007/978-0-387-74110-9(Chapter 8), 327–357. doi:10.1007/978-0-387-74110-9_8
- Global Carrots and Turnips Market | Growth | Trends | Forecast (2020-2025) (mordorintelligence.com)
- Barzee, T. J., El- Mashad, H. M., Zhang, R., & Pan, Z. (2019). Integrated Processing Technologies for Food and Agricultural By-Products, 297–330.doi:10.1016/b978-0-12-814138-0.00012-5
- Prohens, Jaime; Nuez, Fernando (2008). Vegetables II || Carrot. , 10.1007/978-0-387-74110-9(Chapter 8), 327–357. doi:10.1007/978-0-387-74110-9_8
- Ng, T. B., Fang, E. F., Li, X., Lu, Q., Wong, J. H., & Guo, H. (2016). Carrot (Daucus carota) Oils. Essential Oils in Food Preservation, Flavor and Safety, 303–308.doi:10.1016/b978-0-12-416641-7.00034-1
- Silva Dias, J.C. (2014) Nutritional and Health Benefits of Carrots and Their Seed Extracts. Food and Nutrition Sciences, 5, 2147-2156. http://dx.doi.org/10.4236/fns.2014.52222
Jestem inżynierem Żywienia człowieka. Kontynuuję studia na kierunku Żywienia człowieka i dietetyka, które dadzą mi tytuł magistra. Moim zainteresowaniem jest dietetyka sportowa, która wiąże się z moją pasją, jaką są sporty siłowe.