Marchew jest niezwykle ważnym produktem rolnym. Jej roczna produkcja na świecie wynosi około 43 mln ton. Na całym świecie spożywana jest w postaci surowej, gotowanej, marynowanej i soków. Dostarcza wielu składników odżywczych, m.in. dużą ilość witaminy A. Marchew jest także rośliną korzystnie wpływającą na organizm człowieka. Chroni nas m.in. przed ryzykiem wystąpienia chorób wywołanych przez bakterie i grzyby [1], [2].
Marchew
Marchew (Daucus carota L.) to dwuletnie warzywo korzeniowe. Należy do rodziny Apiaceae (Umbelliferae). Składa się z dwóch części: łodygi i korzenia. W skład korzenia wchodzi skórka (peryderma), kora (łyko) i rdzeń (ksylem) [3], [4], [5].
Częścią jadalną tej rośliny jest korzeń palowy, który jest źródłem m.in. witaminy A i błonnika [4], [5].
Produkcja marchwi
W 2019 r. produkcja marchwi wyniosła 44,7 mln ton. Przewiduje się, że w latach 2021-2025 jej wytwarzanie wzrośnie o 3,4% [6].
Rynek marchwi obejmuje Amerykę Północną, Amerykę Południową, Europę, Azję i Afrykę. Głównymi importerami tego warzywa są Niemcy, Kanada i Stany Zjednoczone. Natomiast liderem wśród wytwórców i eksporterów marchwi są Chiny. Produkcja marchwi obejmuje tam aż 48,2% [6].
Mini marchewka
Na całym świecie marchew kupowana jest w celach użytku domowego. Jej popularność rośnie zwłaszcza jako przekąska dla dzieci, zwana „mini marchewką”. Największym jej producentem są Stany Zjednoczone [6].
Mini marchewka to nic innego jak pocięta na mniejsze rozmiary dłuższa marchew. Największe zainteresowanie oraz jej zakup występuje w Stanach Zjednoczonych, Niemczech, Kanadzie, Wielkiej Brytanii, Francji i Chinach [6].
Pochodzenie marchwi
Marchew pochodzi prawdopodobnie z Afganistanu. Tam też znajduje się jej najwięcej odmian. Drugim państwem pod względem różnorodności marchwi jest Turcja [7], [8].
Początki uprawy tego warzywa sięgają X wieku. Najpopularniejszą odmianą była wówczas marchew w kolorze purpurowym. W późniejszych okresach warzywo to zaczęto uprawiać w kolorze żółtym, białym, pomarańczowym i czarnym [7], [8].
Pierwszą pomarańczową marchewkę odnotowano w XVI-XVII wieku. Szybko stała się ulubieńcem konsumentów. Preferowano ją zarówno na zachodzie, jak i wschodzie [7], [8].
Karotenoidy w różnych kolorach marchwi
Rodzaj karotenoidów* w zależności od koloru marchwi
| Marchew | Karotenoid |
| Pomarańczowa | α – i β- karoten |
| Czerwona | likopen |
| Żółta | luteina |
| Fioletowa | antocyjany |
* Karotenoidy to fitoskładniki obecne w miąższach roślin. Odpowiadają one za kolor owoców i warzyw [2].
Odmiany marchwi
| Odmiana | Charakterystyka |
| Chantenay | – korzenie: szerokie, krótkie, tępo zakończone – rdzeń: mocny, jasny – zastosowanie: przetwórstwo |
| Nantes | – liście: rzadkie, słabo przyczepione do korony – korzenie: długie – rdzeń: słabo rozwinięty, silny pigment |
| Danvers | – liście: mocne, szerokie, spiczaste – rdzeń: silny, średni pigment – zastosowanie: rynek świeży, przetwórstwo |
| Imperator | – liście: mocne – korzenie: mocne, długie i smukłe – rdzeń: średni pigment – zastosowanie: rynek świeży |
Wartości odżywcze, marchew surowa
| Składnik odżywczy | Zawartość w 100 g produktu |
| Woda | 88,29 g |
| Energia | 41 kcal |
| Białko | 0,93 g |
| Tłuszcze | 0,24 g |
| Węglowodany | 9,58 g |
| Błonnik ogółem | 2,8 g |
| Wapń, Ca | 33 mg |
| Żelazo, Fe | 0,3 mg |
| Magnez, Mg | 12 mg |
| Fosfor, P | 35 mg |
| Potas, K | 320 mg |
| Sód, Na | 69 mg |
| Cynk, Zn | 0,24 mg |
| Miedź, Cu | 0,045 mg |
| Selen, Se | 0,1 µg |
| Witamina A | 835 µg |
| Witamina C | 5,9 mg |
| Witamina E | 0,66 mg |
| Witamina K | 13.2 µg |
| Witamina B1 | 0,066 mg |
| Witamina B2 | 0,058 mg |
| Witamina B3 | 0,983 mg |
| Witamina B6 | 0,138 mg |
Właściwości zdrowotne
Marchew jest znana przede wszystkim z wysokiej zawartości β-karotenu. Dostarcza dużą ilość witaminy A i działa przeciwutleniająco. Jest też bogata w błonnik i składniki mineralne. Prócz tego, zawiera flawonoidy, poliacetylen i witaminy. Związki te wzmacniają nasz układ odpornościowy i wykazują działanie przeciwnowotworowe. Ekstrakty z nasion marchwi wykazują z kolei działanie przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwzapalne i przeciwbólowe. Chronią także układ sercowo-naczyniowy, obniżają cholesterol i działają wspomagająco w leczeniu ran [9], [10].
Badania dowodzą również, że marchew ma działanie przeciwcukrzycowe. Prócz tego jej spożycie obniża poziom cholesterolu i chroni przed chorobami układu krążenia [10].
Wykorzystanie w kuchni
Marchew można wykorzystać w kuchni na wiele sposobów. Możemy ją usmażyć, ugotować na parze, dodać do gulaszu lub zupy. Dobrym pomysłem będzie także dodanie marchwi do sałatki. Jako przekąska znakomicie nada się mała/mini marchewka, którą znajdziemy w sklepach spożywczych. Prócz tego z marchwi możemy sporządzić purée, sok lub chipsy. Warzywo to sprawdzi się także jako jeden ze składników ciasta, ciastek i chleba. Z marchwi możemy zrobić także pudding, dżem i przetwory [9], [10].
Podsumowanie
Marchew jest warzywem bogatym w wartości odżywcze i zdrowotne. Zawiera karotenoidy, związki fenolowe i witaminy. Dzięki temu wpływa korzystnie na organizm. Wspomaga tym samym przed ryzykiem rozwoju chorób dietozależnych. Działa przeciwutleniająco i przeciwnowotworowo. Wzmacnia także nasz system immunologiczny. Warto zatem włączyć marchew do swojego codziennego jadłospisu [10].
Bibliografia
- Jahanbakhshi, A., Abbaspour-Gilandeh, Y., & Gundoshmian, T. M. (2018). Determination of physical and mechanical properties of carrot in order to reduce waste during harvesting and post-harvesting. Food Science & Nutrition.doi:10.1002/fsn3.760
- https://www.researchgate.net/publication/329948488_EVALUATING_CARROT_AS_A_FUNCTIONAL_FOOD
- Ahmad, ; Cawood, ; Iqbal, ; Ariño, ; Batool, ; Tariq, ; Azam, ; Akhtar, (2019). Phytochemicals in Daucus carota and Their Health Benefits—Review Article. Foods, 8(9), 424–. doi:10.3390/foods8090424
- Wally, O. S. D., & Punja, Z. K. (2014). Carrot (Daucus carota L.). Agrobacterium Protocols, 59–66. doi:10.1007/978-1-4939-1658-0_6
- Prohens, Jaime; Nuez, Fernando (2008). Vegetables II || Carrot. , 10.1007/978-0-387-74110-9(Chapter 8), 327–357. doi:10.1007/978-0-387-74110-9_8
- Global Carrots and Turnips Market | Growth | Trends | Forecast (2020-2025) (mordorintelligence.com)
- Barzee, T. J., El- Mashad, H. M., Zhang, R., & Pan, Z. (2019). Integrated Processing Technologies for Food and Agricultural By-Products, 297–330.doi:10.1016/b978-0-12-814138-0.00012-5
- Prohens, Jaime; Nuez, Fernando (2008). Vegetables II || Carrot. , 10.1007/978-0-387-74110-9(Chapter 8), 327–357. doi:10.1007/978-0-387-74110-9_8
- Ng, T. B., Fang, E. F., Li, X., Lu, Q., Wong, J. H., & Guo, H. (2016). Carrot (Daucus carota) Oils. Essential Oils in Food Preservation, Flavor and Safety, 303–308.doi:10.1016/b978-0-12-416641-7.00034-1
- Silva Dias, J.C. (2014) Nutritional and Health Benefits of Carrots and Their Seed Extracts. Food and Nutrition Sciences, 5, 2147-2156. http://dx.doi.org/10.4236/fns.2014.52222
