Kefir to napój o kremowej, gęstej konsystencji, w smaku przypominający jogurt jednak o nieco odmiennym mlecznym, lekko drożdżowym zapachu. Zapach jest cechą charakterystyczną tego produktu – im bardziej dojrzały kefir tym jego zapach staje się intensywniejszy a niekiedy wręcz ostry – serowy. W smaku napój ten jest kwaskowy, lekko zgazowany przez zawartość dwutlenku węgla, uwalniającego się w procesie fermentacji.
Co siedzi w kefirze?
Ciekawostką jest, że kefir zawiera pewną dawkę alkoholu, wahającą się pomiędzy 0.08 – 2 % . Proces fermentacji odpowiedzialny jest nie tylko za zapach kefiru ale także za jego skład – im jest on dojrzalszy tym mniej zawiera on laktozy – cukru mlecznego. Osoby z nietolerancją tej substancji mogą z powodzeniem spożywać kefir, ponieważ zawiera on znikome ilości laktozy. Podczas fermentacji w kefirze zachodzą także inne przemiany – dochodzi do rozpadu niektórych białek mleka, co czyni je łatwiej strawne dla amatorów tego napoju.
Zastosowanie kefiru
Kefir dobrze smakuje w nieprzetworzonej postaci jednak znajduje także zwolenników jako baza do koktajli n.p. owocowych czy jako poranna przekąska z płatkami śniadaniowymi. Niektórzy dodają odrobinę kefiru jako zaczyn np. do ciast, chlebów, naleśników.
Korzyści dla zdrowia wynikające z regularnego spożywania kefiru
Kefir jest napojem łatwostrawnym, wspomagającym oczyszczanie organizmu z uwagi na zdolności przyspieszania perystaltyki jelit. Zawarte w kefirze przyjazne bakterie mlekowe wspomagają kolonizację jelit przez te bakterie, wypierając patogenną florę. Odnotowano w nim około 30 szczepów tych mikroorganizmów, w tym szczepy bakterii, takie jak lactobacillus brevis, casei, plantarum, streptococcus cremoris i lactis a także drożdże z rodzaju saccharomyces.
Grzybki kefirowe (tybetańskie)
Kultury bakteryjno-drożdżowe skupione są w tzw. ziarnach kefirowych. Twory te zbudowane są z polisacharydów, kwasów organicznych i kompleksów bakteryjno-drożdżowych. Swoim kształtem barwą i konsystencją przypominają niewielkie różyczki kalafiora.
Ziarna kefirowe poza zdolnością ukwaszania mleka wykazują także właściwości przeciwzapalne, wytwarzają własny rodzaj antybiotyku, który pozwala eliminować patogenną florę, rozwijającą się w ich środowisku, jakim jest mleko. Grzybki kefirowe wprowadzają także do mleka syntetyzowane przez siebie witaminy z grupy B a także witaminę K.
Dla kogo kefir?
Istotny jest także skład odżywczy tego napoju – pełnowartościowe białko, witaminy a także składniki mineralne w tym przede wszystkim łatwoprzyswajalny wapń. Kefir z uwagi na wysoką wartość odżywczą i zawartość probiotyków wspomaga pracę układu odpornościowego, dlatego też jego regularne spożycie zalecane jest przy chorobach wirusowych takich jak opryszczka, półpasiec, AIDS czy schorzeniach takich jak zespół przewlekłego zmęczenia.
Zawarte w nim witaminy z grupy B korzystnie wpływają na pracę układu nerwowego, wspomagając terapię zaburzeń snu [m.in. Özcan, 2019], depresji czy łagodząc objawy zespołu nadpobudliwości u dzieci. Odnotowano także korzystny wpływ tego napoju na redukcję poziomu złego cholesterolu, obniżenie ciśnienia krwi, usprawnienie pracy wątroby, nerek tarczycy.
Układ sercowo-naczyniowy
🔎 Analiza siedmiu badań klinicznych z udziałem 385 dorosłych wykazała, że regularne spożywanie kefiru nie prowadzi do istotnego obniżenia ciśnienia tętniczego ani poziomu białka C-reaktywnego – wskaźnika stanu zapalnego w organizmie. Uczestnicy badania spożywali kefir przez co najmniej dwa tygodnie, jednak dopiero dłuższe stosowanie (powyżej ośmiu tygodni) wiązało się z zauważalnym spadkiem CRP. Wyniki sugerują, że choć kefir nie ma wyraźnego krótkoterminowego wpływu na ciśnienie krwi, jego regularne spożywanie może z czasem wspierać kontrolę procesów zapalnych i poprawiać ogólny stan zdrowia układu krążenia [5].
Układ pokarmowy
Picie kefiru bardzo korzystnie wpływa na funkcjonowanie przewodu pokarmowego – od wspomagania motoryki jelit po redukcję wzdęć pozwalając zachować równowagę w delikatnym ekosystemie organizmu. Kefir dzięki wysokiej zawartości składników odżywczych ogranicza chęć podjadania, wynikającą często z braków tych substancji w organizmie i chęci ich nadrobienia często z przypadkowych produktów spożywczych.
Odchudzanie i cukrzyca
🔎 Regularne spożywanie kefiru wspiera gospodarkę glukozowo-insulinową. Obniża poziom glukozy na czczo (średnia różnica w badaniach: –8,46 mg/dl) oraz wskaźnik insulinooporności HOMA-IR (–1,71). Badacze nie wykazali istotnych zmian w zakresie masy ciała, profilu lipidowego ani markerów stanu zapalnego [4].
Dla publikowana w 2019 roku meta-analiza wskazała, że korzyści płynące ze spożywania kefiru nie przewyższają tych wynikających ze spożycia zwykłego jogurtu. Przynajmniej aktualny stan wiedzy na to nie wskazuje [Barengolts, 2019]
Stres
🔎 Badanie opublikowane w „Brain, Behaviour and Immunity” [3] opisuje mechanizm, za pomocą którego Lactobacillus, typ bakterii obecny w fermentowanych produktach, pomaga organizmowi radzić sobie ze stresem.
Sport
Wskazuje się także na bardzo korzystne właściwości kefiru w kontekście osób ćwiczących. W sporcie kefir przyspiesza regenerację, zmniejsza zmęczenie.
Bibliografia:
- Özcan H, Oskay Ü, Bodur AF. Effects of Kefir on Quality of Life and Sleep Disturbances in Postmenopausal Women. Holist Nurs Pract. 2019 Jul/Aug;33(4):207-213. doi: 10.1097/HNP.0000000000000310. PMID: 30768439.
- Barengolts E, Smith ED, Reutrakul S, Tonucci L, Anothaisintawee T. The Effect of Probiotic Yogurt on Glycemic Control in Type 2 Diabetes or Obesity: A Meta-Analysis of Nine Randomized Controlled Trials. Nutrients. 2019 Mar 20;11(3):671. doi: 10.3390/nu11030671. PMID: 30897796; PMCID: PMC6471569.
- Merchak, A. R., Wachamo, S., Brown, L. C., Thakur, A., Moreau, B., Brown, R. M., … & Gaultier, A. (2024). Lactobacillus from the Altered Schaedler Flora maintain IFNγ homeostasis to promote behavioral stress resilience. Brain, Behavior, and Immunity, 115, 458-469.
- Hamsho M, Hawari R, Yeşil Z, Dakhel Z, Dursun Saydam D, Terzi M, Ranneh Y. Effect of different kefir dosages on inflammation status, metabolic profile, and anthropometric measurements in adults: A systematic review and meta-analysis. Nutr Metab Cardiovasc Dis. 2025 Sep 11:104364. doi: 10.1016/j.numecd.2025.104364. Epub ahead of print. PMID: 41076330.
- Rashidbeygi E, Samarin MM, Sheikhhossein F, Khalilkhaneh AH, Gholizadeh M, Lohrasbi N, Abbasi A, Bazyar H, Askari G, Amini MR. The Effect of Kefir Consumption on Blood Pressure and C-Reactive Protein: A Systematic Review and Meta-Analysis of Randomised Controlled Trials. Endocrinol Diabetes Metab. 2025 Nov;8(6):e70124. doi: 10.1002/edm2.70124. PMID: 41139305.
