Sprawozdanie: IV Narodowy Kongres Żywieniowy

W dniach 25 i 26 stycznia, na Stadionie Narodowym w Warszawie odbył się IV Narodowy Kongres Żywieniowy, jedno z najważniejszych w roku wydarzeń, poświęconych tematyce żywienia. Tematem przewodnim tegorocznego spotkania była otyłość, anoreksja i bulimia wśród dzieci i młodzieży, a problemem, nad którym chciano się szczególnie pochylić, był fakt ciągłych porażek w walce z ww. schorzeniami.

„Dlaczego wciąż przegrywamy?”

 „Dlaczego wciąż przegrywamy?” – takie pytanie postawili sobie i uczestnikom organizatorzy i prelegenci kongresu. Wśród znamienitych gości pojawili się m.in. przedstawiciel Rady Ministrów, Pan Kamil Fijałkowski oraz wiceprezes Narodowego Funduszu Zdrowia, Pan Adam Niedzielski, którzy powitaniem przybyłych osób rozpoczęli czwartą edycję konferencji. Jako przedstawiciele najwyższych władz rządowych i sektora zdrowotnego, zwrócili oni uwagę na to, że otyłość i zaburzenia odżywiania są problemem ogólnopolskim, a leczenie ich powikłań ma największy udział w finansowaniu.

Inauguracja

Wykład inauguracyjny wygłosił prof. dr hab. Mirosław Jarosz. W swoim wystąpieniu zwracał uwagę na rosnącą zachorowalność na choroby dietozależne oraz na ogromne znaczenie bezpieczeństwa żywności, w kontekście zdrowia ludzkiego. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest brak konsekwencji w działaniu i lekceważenie pierwszych oznak rosnącego zagrożenia – lata 1970-2016 to niemal trzykrotny wzrost występowania nadwagi i otyłości wśród społeczeństwa, a jedenastokrotny, jeśli chodzi o otyłość dzieci i młodzieży. Mimo pojawiania się zaleceń i programów przeciwdziałania tym schorzeniom, brakuje ciągłości ich realizacji. Wszystkie siły, bardziej niż na działanie zapobiegające otyłości, są kierowane na zwalczanie jej skutków.

Nowa Piramida Zdrowego Żywienia i Stylu Życia dla Dzieci Młodzieży

Najważniejszym punktem, spajającym całą poruszaną tematykę, było opublikowanie nowej Piramidy Zdrowego Żywienia i Stylu Życia. Nowością było skupienie się na całym stylu życia człowieka, który nie pozostaje bez znaczenia, jeśli chodzi o profilaktykę chorób cywilizacyjnych. Nadal podkreśla się znaczenie aktywności fizycznej i obecności warzyw i owoców w diecie, jako element zdrowych nawyków.

Więcej o samej piramidzie przeczytasz tutaj.

Nadwaga i otyłość dzieci i młodzieży – czy mamy rozwiązanie?

Pierwszą sesję główną kongresu stanowiły rozważania na temat różnych rozwiązań problemu otyłości u młodych osób. Głos zabrała m.in. dr Regina Wierzejska z Instytutu Żywienia i Żywności, dr hab. Halina Weker z Instytutu Matki i Dziecka, prof. Piotr Socha z Instytutu Zdrowia Dziecka oraz dr Dominika Głąbska (SGGW) i mgr Dagna Weker (Wyższa Szkoła Bankowa w Toruniu).

Prelegenci poruszyli problematykę wpływu genów na występowanie otyłości, programowania prenatalnego i znaczenia kształtowania zachowań od najmłodszych lat. Dużo uwagi poświęcono również żywieniu kobiety w ciąży i występowaniu nadmiernej masy ciała w tym okresie, co dotyczy niespełna 50% ciężarnych. Kluczem do sukcesu może być zdrowe przybieranie na wadze oraz aktywność fizyczna w czasie ciąży, która, o ile nie ma przeciwwskazań lekarskich, powinna mieć miejsce.

Kluczowym, jeśli chodzi o żywienie dziecka, momentem jest wiek przedszkolny, w którym problemy z otyłością predysponują do jej zachowania lub ponownego wystąpienia w wieku dorosłym. Warto pamiętać wtedy o zaleceniach, które przestrzegają przed nadmierną podażą soków i napojów owocowych, słodyczy, produktów bogatych w nasycone kwasy tłuszczowe i soli. Bardzo ważną rolę w kształtowaniu nawyków dziecka mają rodzice – ich udział w edukacji żywieniowej 2-5 letniego dziecka przynosi znaczenie większe korzyści, niż samo poradnictwo dietetyczne.

Podkreślano również istotność programów zachęcających do aktywności fizycznej i zdrowej rywalizacji, która może mieć pozytywny wpływ na zdrowie dziecka. Taki efekt przyniosła m.in. akcja „Lekkoatletyka dla każdego!”, której przebieg i wyniki przedstawiono na ostatnim wystąpieniu I sesji.

Konferencja Prasowa

Kolejnym punktem programu była konferencja prasowa, na której prof. dr hab. Jarosz ponownie zabrał głos w sprawie nowej piramidy żywienia. Towarzyszyła mu dr hab. Katarzyna Kucharska z Instytutu Psychiatrii i Neurologii (IPiN), która rozpoczęła, kontynuowany na kolejnej sesji, temat zaburzeń odżywiania. Wymieniła m.in. „9 prawd o zaburzeniach odżywiania (AED)”:

1. Wiele osób z AED wygląda zdrowo
2. Rodzina nie jest winna, ale powinna być wsparciem
3. Rozpoczęcie AED są kryzysem zdrowia, zakłócającym  życie osobiste i rodzinne
4. AED to nie kaprys, ale poważna choroba o podłożu biologicznym
5. AED dotykają wszystkich bez wyjątku
6. AED wiąże się ze wzrostem ryzyka samobójstw i powikłań zdrowotnych
7. Geny i środowisko mogą wpływać na wystąpienie AED
8. Nie da się przewidzieć AED tylko na podstawie „genów”
9. Pełne wyleczenie jest niemożliwe, ale istotne jest wczesne wykrycie i wdrożenie odpowiedniego postępowania

Zaburzenia odżywiania – jak skutecznie leczyć?

Sesja II rozpoczęła się od wystąpienia dr hab. Kucharskiej, która dzieliła się ze zgromadzonymi efektami i obserwacjami swojej długoletniej pracy w najlepszych ośrodkach, zajmujących się pomocą osobom dotkniętym zaburzeniami odżywiania. Zalecenia dotyczące żywienia i rehabilitacji takich osób przestawiła dr Agnieszka Chruścikowska, pracująca w IPiN i klinice Gedeon Medica. Podkreślała, że celem terapii żywieniowej nie jest tylko zwiększenie masy ciała, ale przede wszystkim kształtowanie odpowiednich nawyków żywieniowych, aby pacjent/ka osiągnęli prawidłową percepcję stanu głodu i sytości. Równie ważne jest odnoszenie zapotrzebowania energetycznego do aktualnego stanu i masy ciała chorego/ej, oraz rozpoczynanie leczenia od mniejszej podaży energii i stopniowe jej zwiększanie.

O roli stresu w zaburzeniach odżywiania opowiadała dr Elżbieta Bonder z Gedeon Medica. Nadmierne i długotrwałe działanie hormonów stresu, choć w początkowej fazie może aktywować kaskadę różnych czynników mających im przeciwdziałać, z czasem prowadzą do fazy wyczerpania i powstawania przewlekłych chorób i zaburzeń psychicznych.

Mgr Magdalena Wayda-Zalewska, na zakończenie sesji poruszyła tematykę różnych metod psychoterapeutycznych, pomocnych w leczeniu zaburzeń odżywiania. Należą do nich terapia grupowa, indywidualna lub behawioralna, muzykoterapia czy warsztaty kulinarne.

Nadwaga i otyłość okiem praktyka

Kolejna sesja poświęcona była praktycznemu spojrzeniu na leczenie otyłości i nadwagi. Dr Magdalena Hajduczek-Zgażańska mówiła m.in. o motywacji, jako czynniku niezbędnym w leczeniu owych schorzeń. Wzbudzenie motywacji musi mieć miejsce nie tylko w pacjencie, ale także (a może przede wszystkim) u rodziny. Wzajemne wykształcanie nawyków żywieniowych i wsparcie owocuje dużo lepszymi efektami.

W kolejnym wystąpieniu, mgr Magdalena Siuba-Strzelińska i mgr Klaudia Wiśniewska przyjrzały się najpopularniejszym trendom dietetycznym minionego roku. Największe zainteresowanie wśród społeczeństwa budziły diety, które ze zdrowym żywieniem nie mają za wiele wspólnego, np. dieta Dukana, ketogenna, dr Dąbrowskiej. Natomiast coroczny ranking diet, publikowany przez U.S. News & World Report w czołówce sklasyfikował dietę śródziemnomorską, DASH i fleksitariańską. Ranking, w ocenie, uwzględnia takie czynniki jak: łatwość stosowania, bezpieczeństwo, wartość odżywcza, skuteczność i prewencję chorób.

Aktywność fizyczna – ile może zdziałać dla zdrowia?

Ostatnią częścią wykładową były wystąpienia poświęcone znaczeniu aktywności fizycznej w przeciwdziałaniu i leczeniu otyłości i nadwagi. Jako pierwszy przemawiał prof. dr hab. Wiesław  Osiński z Akademii Wychowania Fizycznego w Poznaniu. Głównymi wnioskami, płynącymi z Jego prelekcji były:

• obowiązek uwzględniania wiedzy z zakresu dietoterapii i najnowszych badań o roli aktywności fizycznej w programach edukacji żywieniowej,
• konieczność kompleksowego podejścia w terapii dzieci i młodzieży z otyłością lub nadwagą
• duże znaczenie zachęcania dzieci i młodzieży do podejmowania aktywności niezwiązanej z typowym wysiłkiem, tzw. non-excercise activity thermogenesis

Dr Elżbieta Olszewska z kolei, przedstawiła, jak duże ryzyko wad postawy niesie za sobą nieprawidłowa masa ciała. Najczęstszymi jej powikłaniami je koślawość kolan, nadmierna lordoza lędźwiowa i płaskostopie. Natomiast niedowaga prowadzi do asymetrii barków, łopatek i miednicy oraz do szpotawości kolan.

Aktywność fizyczna wpływa też na prawidłowy rozwój umysłowy dziecka, o czym mówiła dr Sylwia Nowacka-Dobosz z AWF w Warszawie. Ostatnie przemówienie wygłosił dr hab. Tomasz Hanć, pracujący obecnie w zespole międzynarodowym nad powiązanami między ADHD a otyłością. Udało się m.in. ustalić, że obie choroby mają wspólne podłoże genetyczne.

Debata

Ostatnim punktem pierwszego dnia kongresu była debata, w której udział wzięli przedstawiciele nauki, administracji oraz przemysłu. Wspólnie starali się znaleźć receptę na połączenie sił w walce z otyłością. Omówione zostały m.in. możliwości  i działania, jakie każda z instytucji może podjąć oraz punkty sporne, które nie dla wszystkich mogą być możliwe do zrealizowania lub nie przyniosą spodziewanych efektów.

Dzień Otwarty

Drugi dzień kongresu był dniem otwartym dla dzieci i ich rodziców, opiekunów, nauczycieli, wychowawców i pracowników placówek oświatowych, dla wszystkich, którzy chcą lepiej rozumieć potrzeby młodego człowieka i zadbać o jego prawidłowe odżywienie. W programie znalazły się liczne debaty z ekspertami, na których można było zadawać pytania, a układ poszczególnych paneli był niemal identyczny do tego z dnia pierwszego.