Strefa dla zalogowanych >Trądzik i dieta, czyli sposób żywienia i jego wpływ na zmiany skórne
Trądzik jest powszechnie znaną jednostką chorobową, szczególnie dotykająca młodzież w okresie dojrzewania, ale także osoby dorosłe. Do czynników, warunkujących wystąpienie trądziku mogą należeć predyspozycje genetyczne, dieta, a także problemy hormonalne. Spożywane produkty mają ogromny wpływ na funkcjonowanie organizmu. Nic zatem dziwnego, że dieta odgrywa dużą rolę w zapobieganiu objawów trądziku.
Czym jest trądzik i co go powoduje?
Trądzik pospolity jest chorobą skóry, występującą w wieku pokwitania. Powstaje, gdy pod wpływem zmian hormonalnych, dochodzi do nadmiernego pobudzenia czynności gruczołów łojowych. Do głównych zmian trądzikowych zalicza się:
- łojotok
- zaskórniki
- grudki
- krosty
- nacieki
- torbiele
Zmiany występują w różnym stopniu nasilenia.
Przyczyny występowania trądziku
Do czynników, mających istotne znaczenie w rozwoju trądziku, zalicza się nadprodukcję łoju przez gruczoły łojowe. Ich praca jest regulowana przez czynniki hormonalne i nerwowe. Nadmierna keratynizacja mieszkowa, upośledzone złuszczanie korneocytów czy namnażanie P. acnes również mają wpływ na wystąpienie zmian skórnych [2]. Przewlekły stres wpływa na zwiększenie produkcji androgenów nadnerczowych oraz powoduje wzrost i wzmożoną aktywność gruczołów łojowych. Do innych czynników wpływających na przebieg trądziku mogą należeć:
- Warunki klimatyczne, poziom nasłonecznienia
- Późna faza lutealna u kobiet
- Nieprawidłowa higiena skóry
- Dieta (szczegółowo opisana poniżej) [1].
Obecna dieta nastolatków a trądzik
Sposób odżywiania współczesnych nastolatków mocno odbiega od prawidłowej diety ukazanej w piramidzie żywienia. Dieta typu zachodniego bogata jest w produkty przetworzone o niskiej gęstości odżywczej, co sprawia. Nie dostarcza ona wielu niezbędnych składników mineralnych, które są potrzebne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jest dietą mocno niedoborową.
Łatwy dostęp do restauracji typu fast food sprawia, że dieta osób młodych jest bogata w szkodliwe tłuszcze trans i cukry. Dieta tego typu nie zawiera produktów antyzapalnych oraz przeciwutleniaczy. W efekcie rozwój zmian trądzikowych nie jest hamowany [3].
Indeks glikemiczny a trądzik
Na początku zacznijmy od wyjaśnienia, czym jest indeks glikemiczny (IG). Jest to wskaźnik, który obrazuje wzrost poziomu cukru we krwi po spożyciu 50 g węglowodanów, w porównaniu do poziomu cukru we krwi po spożyciu 50 g czystej glukozy [4].
Dieta może mieć wpływ na nadmierną proliferację naskórka w mieszku włosowym, produkcję sebum, zależną od androgenów (hormony płciowe o budowie steroidowej). Istnieje zależność między hormonami androgenowymi oraz insulinopodobnym czynnikiem wzrostu IGF.
Wysoki indeks glikemiczny prowadzi do hiperinsulinemii, która stymulując IGF, wpływa na wydzielanie hormonów androgenowych. Kaskada ta może przyczyniać się do nadmiernej proliferacji keranocytów oraz sebocytów, co prowadzi do zatykania mieszków włosowych i powstawania zaskórników.
Stosowanie diety bogatej w produkty o niskim IG przyczynia się do zredukowania liczby zmian trądzikowych. Dzieje się tak, ponieważ w organizmie zwiększa się wrażliwość na insulinę (przez zmniejszeni ilości androgenów) [4], [5].
Czekolada i mleko a zmiany trądzikowe
Czekolada jest pokarmem o bardzo dużym wydźwięku emocjonalnym. Gorzka czekolada spożywana raz w tygodniu może przynieść wiele pozytywnych korzyści dla organizmu. Jaki jest jej wpływ na powstawanie trądziku? Badania wykazują, że czekolada o wysokiej zawartości węglowodanów (cukier rafinowany), mleka ma wpływ na powstawanie trądziku, ze względu na wysoki indeks glikemiczny.
Wyżej wykazałam, że produkty charakteryzujące się wysokim indeksem glikemicznym powodują wystąpienie zmian trądzikowych, przez zwiększenie poziomu IGF i białka wiążącego IGF. Z tego wynika, że sama czekolada nie ma bezpośredniego wpływu na powstawanie trądziku, powodują to występujące w niej substancje słodzące oraz produkty mleczne. Jednak należy indywidualnie przyglądać się reakcji organizmu po spożyciu czekolady, ponieważ każda osobo może wykazać inną reakcję [2], [6].
Skład chemiczny mleka i produktów mlecznych jest bardzo zmienny, mleko zawiera m.in.: prekursory hormonów, IGF-1. Wymienione cząsteczki mogą powodować rozrost sebocytów i nasilać występowanie zmian skórnych. Ze względu na wysoki IG mleka, jego spożycie może powodować podwyższenie poziomu insuliny oraz IGF-1 we krwi. Di landro i wsp. [7] w badaniach wykazali, że spożycie więcej niż 3 porcji mleka tygodniowo koreluje dodatnio z wystąpieniem trądziku [5].
Witaminy i ich pozytywy wpływ na stan skóry
Witaminy są elementami niezbędnymi do prawidłowego funkcjonowania organizmu, są prekursorami wielu hormonów. Witaminy takie jak A, C, E są przeciwutleniaczami. Zapobiegają utlenianiu wolnych rodników, dzięki czemu zapobiegają wystąpieniu chorób cywilizacyjnych oraz starzeniu organizmu. Dlatego tak ważne jest dbanie o ich odpowiednią podaż.
Witamina C – jest przeciwutleniaczem, bierze udział w likwidacji przebarwień skóry oraz wpływa na jej sprężystość. Jest ważnym elementem w procesie syntezy kolagenu.
Witamina A – wraz z prowitaminą (beta-karotenem) jest jedną z ważniejszych witamin wpływających na stan skóry. Odpowiada ona za normalizacje wydzielania łoju, a także stan nawilżenia skóry. Jest jednym ze składników leków używanych w terapii retinoidamii.
Witamina D – jak wyżej wymienione witaminy, odgrywa rolę w zapobieganiu rozwoju zmian trądzikowych, przez hamowanie proliferacji komórek. Za powstawanie zmian trądzikowych odpowiedzialna jest bakteria Propionibacterium acnes. Jej rozwój może być hamowany przez witaminę D.
Ważną rolę w zapobieganiu zmianom trądzikowych może odgrywać także witamina PP oraz biotyna, głównie przez hamowanie wydzielania sebum [8].
Składniki mineralne w diecie a trądzik
Składniki mineralne są związkami chemicznymi, które nie są wytwarzane w ludzkim organizmie. Dlatego tak bardzo ważna jest ich odpowiednia podaż z pożywieniem. Pełnią one funkcje budulcowe, wchodzą w skład enzymów, hormonów, komórek.
Cynk – badania wykazały, że u osób ze zmianami trądzikowymi występują niedobory tego składnika, a jego suplementacja poprawiła stan skóry. Pierwiastek ten również wpływa na zahamowanie rozwoju bakterii Propionibacterium acnes.
Selen, krzem, siarka – są pierwiastkami chemicznymi bardzo ważnymi w leczeniu zmian trądzikowych. Do przykładów ich działania należy: złuszczanie naskórka, działanie bakteriobójcze oraz grzybobójcze [8].
Kwasy tłuszczowe
Tłuszcze są niezbędnymi do wzrostu, rozwoju i prawidłowego funkcjonowania makroskładnikami. Są one miejscem rozpuszczania witamin, a także potrzebne są do prawidłowego funkcjonowania hormonów w organizmie. Mają ogromny wpływ na stan skóry. W diecie należy zadbać o podaż niezbędnych nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKW): kwas linolowy (LA) i alfa-linolenowy (ALA).
Są to cząsteczki, których organizm sam nie potrafi wytworzyć, dlatego tak ważna jest ich podaż z pożywieniem, głównie rybami morskimi oraz nasionami i orzechami, oraz odpowiedni stosunek tych kwasów 1:3. Według badań naukowych kwasy tłuszczowe mają zdolność zmniejszania stanu zapalnego poprzez hamowanie wydzielania cytokin oraz leukotrienów i prostaglandyn [4], [5].
Skuteczna dieta na trądzik
Oczywiście nie ma jednej diety, która skutecznie pomoże pozbyć się trądziku, ale dzięki odpowiedniemu żywieniu i leczeniu farmaceutycznym możemy zapobiec jego rozwojowi. I tutaj nasuwa się pytanie „Jakie produkty mogę spożywać, chcąc pozbyć się trądziku?”. Pierwszą ważną zasadą jest to, że należy obserwować swój organizm i jego reakcje na dany produkt.
Ważne jest to, aby w takiej diecie występowało możliwie jak najmniej produktów przetworzonych i typu „fast-food”, bogatych w tłuszcze nasycone posiłków. Dieta taka powinna być antyzapalna, czyli zawierać jak najwięcej produktów, które wpłyną na zmniejszenie stanu zapalnego zmian skórnych [9].
Produkty wskazane
- Kakao
- Nasiona oraz orzechy (np. pestki dyni, orzechy włoskie)
- Oleje roślinne (np. oliwa z oliwek, olej rzepakowy tłoczony na zimno)
- Tłuste ryby morskie (np. tuńczyk, łosoś, jako źródło kwasów Omega 3 i Omega 6)
- Warzywa i owoce (np. maliny, borówki, warzywa zielone)
- Gorzka czekolada
- Chude białe mięso i owoce morza
- Woda.
Podsumowanie
Trądzik jest chorobą, na którą składa się wiele przyczyn i przez to jest ciężki do wyleczenia. Nie ma jednego skutecznego środka, który pozwoli skutecznie pozbyć się problemu. Dieta jest jednym z czynników, który może nasilać lub zmniejszać zmiany trądzikowe. Komponując swoją dietę, należy mieć na uwadze wyżej wymienione zalecenia, oraz być cierpliwym w tym procesie.
Bibliografia:
- Rokowska-Waluch, A., Gąska, A. Pawlaczyk, M., 2009, Przebieg trądziku zwykłego w ocenie pacjentów, Postępy Dermatologii i Alergologii XXVI; 2009/1
- Osowski, S., 2019, Znaczenie diety w terapii trądziku pospolitego, 6 / 2019 /vol. 8 Kosmetologia Estetyczna, 755-760
- Kołłątaj, B., Kołłątaj, W., Karwat, I., D., 2008, Nieprawidłowe nawyki żywieniowe u nastolatków- badania wstępne, Probl Hig Epidemiol, 89 (3): 395-400
- Dawidziak, J., Balcerkiewicz, M., 2016, Dieta jako uzupełnienie leczenia trądziku pospolitego. Część II. Kwasy tłuszczowe, indeks glikemiczny, przetwory mleczne. Farmacja współczesna, 9: 67-72
- Spencer, E., H., Ferdowsian, H., R., Barnard, N., D., 2009, Diet and acne: a review of the evidence, International Journal of Dermatology, 48, 339–347
- Costa, A., Moises, T., A., 2010, Acne and diet: truth or myth?, An Bras Dermatol, 85(3):346-5
- Piejko, L., 2018, Mleko, białka mleka a trądzik, Pol J Cosmetol, 21 (1): 45-48
- Dawidziak, J., Balcerkiewicz, M., 2016, Dieta jako uzupełnienie leczenia trądziku pospolitego. Część I. Witaminy i minerały. Farmacja współczesna, 9, 1-5.
- Szepietowski, J., Kapińska-Mrowiecka, M., Kaszuba, A., Langner, A., Placek, W., Wolska, H., Matusiak, Ł., 2012, Trądzik zwyczajny: patogeneza i leczenia. Konsensus Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego, Przegl Dermatol, 99, 649-673
