Winogrona rosnące w wodzie? Nie jest to kolejny chwytliwy nagłówek, tylko realny superfood z tropików, mogący zagościć na Twoim stole.
Czy wiesz, że winogrona morskie znane też jako wodorosty umibudo (Caulerpa lentillifera) są jednymi z najciekawszych dostępnych alg? Wszystko za sprawą niesamowitego wyglądu i faktury, które odróżniają je od innych glonów dostępnych na rynku.
Wszyscy znają chlorellę i spirulinę? Tak, to najpopularniejsze z alg. Zapewniam jednak, że winogrona morskie zachwycą Was swoją unikalnością. Nie tylko ze względu na bogactwo składników odżywczych, ale interesującą konsystencję oraz smak. Zachęcam do poznania tych fascynujących roślin wodnych.
W artykule zostały zbadane wartości odżywcze oraz potencjalne korzyści zdrowotne, których ilość na pewno Was zaskoczy. Na koniec czeka na Was także przepis, który pozwoli Wam na użycie tego egzotycznego superfood w diecie.
Winogrona morskie — zielony kawior prosto z oceanu
Caulerpa lentillifera to rodzaj alg, rosnących w tropikalnych wodach Azji Wschodniej oraz Południowo-Wschodniej. Szczególnie rozpowszechnione są na Filipinach, w Wietnamie, Japonii (w Niebieskiej Strefie, czyli Okinawie) oraz Chinach. Z powodu globalnego ocieplenia algi te rozprzestrzeniają się na coraz większe obszary.
Pomimo tego, że Azja w dalszym ciągu przoduje, jeśli chodzi o częstotliwość spożycia wodorostów, to w Europie algi zyskują miano superfood ze względu na swoje dobroczynne właściwości.
Winogrona morskie swoją zwyczajową nazwę zawdzięczają podobieństwu do znanych nam zielonych winogron. Te malutkie, delikatne, trawiastozielone kuleczki dają niesamowity efekt podczas jedzenia. Pękają w ustach niczym rybia ikra, uwalniając kaskadę smaków słonego, słodkiego i lekko kwaśnego. Dzięki swojej niesamowitej teksturze zostały okrzyknięte „zielonym kawiorem”.
Ich popularność rośnie ze względu na olbrzymią ilość składników odżywczych. Nic dziwnego, że zaczęto je uprawiać w komercyjnych hodowlach. Są dość łatwe w uprawie, ponieważ rozmnażanie odbywa się przez ich fragmentację. Nie wymagają więc kosztownej infrastruktury oraz specjalistycznej wiedzy. [1] W celu optymalizacji uprawy muszą zostać jednak zachowane określone warunki. Są nimi: zasolenie ok. 36%, dostęp do azotu i fosforu, oraz temperatura w zakresie 22-27 stopni. Raport z 2019 r. wskazuje, że aż 97,4% alg wprowadzonych na rynek pochodzi z Azji. [2] Ciekawe jest to, że wiele farm krewetek w Tajlandii uprawia C. lentillifera, ze względu na ich niezwykłe właściwości uzdatniania wody. [3] Wskazuje się m.in. na zdolność usuwania metali ciężkich ze ścieków przemysłowych. [4]
| Kraj | Udział w światowej produkcji (%) |
| Chiny | 56,75 |
| Indonezja | 56,75 |
| Korea Południowa | 5,09 |
| Filipiny | 4,2 |
| Korea Północna | 1,69 |
| Japonia | 1,15 |
| Malezja | 0,53 |
Źródło: Dane z FAO Fishery and Aquaculture Statistics. Global Aquaculture Production 1950–2019 (FishStatJ).
Wartości odżywcze
Sprawdź, dlaczego te małe, zielone kuleczki to istna skarbnica zdrowia!
Warto wiedzieć, że duży wpływ na zawartość składników odżywczych ma miejsce i rodzaj uprawy. Poniżej zostały przedstawione uśrednione, na podstawie kilku badań, zawartości składników odżywczych.
Makroskładniki-zawartość białka, tłuszczy i węglowodanów
Winogrona morskie, jak większość alg, charakteryzują się niską kalorycznością na poziomie ok. 10–15 kcal/100 g.
Zawartość białka roślinnego (10-13% suchej masy). Zbadana zawartość białka jest wyższa niż w innych algach. Zwłaszcza w porównaniu do alg brunatnych. [5] Uważa się, że Caulerpa lentillifera posiada białka o wysokiej jakości, ponieważ zawierają w sobie prawie wszystkie niezbędne aminokwasy. Dlatego porównuje się je do tych, występujących w jajach. Aminokwasy występujące w największej ilości to kwas asparaginowy oraz glutaminian. Oba zalicza się do grupy aminokwasów pobudzających. Winogrona morskie nie zawierają tylko tryptofanu. [6]
Pomimo niskiej zawartości tłuszczu, „zielony kawior” jest bogaty w wielonienasycone kwasy tłuszczowe PUFA. Do grupy tych kwasów należą kwasy omega-3 oraz omega-6. Składniki te mogą być dostarczane do organizmu tylko z pożywieniem, a katalog produktów je zawierających nie jest szeroki. Tym bardziej algi są bardzo wartościowym elementem diety, ciągle niedocenianym w naszej strefie klimatycznej.
Umibudo zawiera duże ilości błonnika (średnio 30 g/100 g). Jest to błonnik głównie frakcji nierozpuszczalnej. [6] Przyspiesza on pasaż treści jelitowej oraz zwiększa objętość mas kałowych, co może być pomocne przy zaparciach.
Mikroelementy
Winogrona morskie, to niezwykłe bogactwo witamin. Głównymi są witamina C, znana ze swoich właściwości antyoksydacyjnych oraz witaminy z grupy B. Ciekawostką jest, że witamina B2 występuje w większej ilości niż np. w roślinach strączkowych. [6] C. lentillifera uznano także za bogatą w witaminę E. [3] Daje to możliwości, w stosowaniu winogron morskich w dietach przeciwzapalnych.
Składniki mineralne występujące w „zielonym kawiorze” to sód, wapń, żelazo, jod, magnez, fosfor oraz potas.
Wskazuje się, że największa jest zawartość sodu, stąd ważne jest, aby przed spożyciem dobrze je wymoczyć. Zawartość wapnia, z kolei, jest porównywalna do zawartości wapnia w popularnych produktach takich jak nabiał czy rośliny strączkowe. Jak przystało na rośliny morskie, także zawartość jodu pozwoli na uzupełnienie zapotrzebowania na ten składnik.
Związki bioaktywne
Winogrona morskie, poza witaminami, bogate są także w związki bioaktywne jak polifenole i przeciwutleniacze. W składzie możemy znaleźć chlorofil oraz karotenoidy, które są bardzo ważnymi związkami o działaniu antyoksydacyjnym. Dodatkowo wskazuje się na obecność polisacharydów siarczanowych, które mają szerokie działanie prozdrowotne. Wartymi zaznaczenia jest ich potencjał immunomodulacyjny i przeciwzakrzepowy. [7]
Właściwości. Jak winogrona morskie wpływają na organizm?
Poniżej zostały przedstawione potencjalne korzyści zdrowotne, wynikające ze spożywania C. lentillifera. Niektóre z nich są ciągle w fazie badań, jednak wyniki są bardzo obiecujące.
Zdrowie sercowo-naczyniowe
- Umibudo mogą być pomocne we wsparciu terapii nadciśnienia tętniczego. Hydrolizaty białek, pozyskane z omawianych wodorostów, wykazały właściwości hamujące enzym konwertujący angiotensynę (ACE). Enzym ten jest odpowiedzialny za regulację ciśnienia krwi. Przeprowadzone badania wykazały korzystny wpływ na normowanie ciśnienia, jednak podkreśla się potrzebę przeprowadzenia ich większej liczby w tym zakresie. [8] Jest to jednak pozytywna informacja dla osób, które borykają się z nadciśnieniem.
- Dobre perspektywy daje badanie, którego celem było zbadanie wpływu umibudo na poziom cholesterolu. Przeprowadzono je na szczurach, którym podawano suszone winogrona morskie przez 16 tygodni. Zwierzęta obniżyły w tym czasie swoją masę ciała, zwiększyły udział HDL, zmniejszyły poziom cholesterolu całkowitego, LDL i trójglicerydów. [9] Daje to nadzieję osobom z problemem hipercholesterolemii czyli stanu podwyższonego cholesterolu, przekraczającego dopuszczalne normy.
- Na udowodnione działanie przeciwmiażdżycowe wpływają występujące w winogronach morskich karetonoidy. W C. lentillifera potwierdzono obecność ataksantyny, beta-karotenu, beta-kryptoksantyny, ksantaksantyny i zeaksantyny. Wszystkie wykazują silne działanie antyoksydacyjne. [10] Jest to wysoki potencjał, jeśli chodzi o schorzenia, będące wynikiem uszkodzenia tkanek spowodowanych przez rodniki tlenowe.
Wspomaganie odchudzania
Wodorosty mogą być elementem diety, wspomagającym utratę masy ciała dzięki niskiej kaloryczność, wysokiej zawartość błonnika oraz białka. Nie tylko zwiększona sytość po posiłku z winogronami morskimi może wspierać odchudzanie. Wykazano, że spożywanie „zielonego kawioru” wykazuje właściwości hamujące lipazę. [2]
Potencjalne działanie przeciwnowotworowe
Wspomniane już wcześniej, polisacharydy siarczanowe, występujące w winogronach morskich zostały wstępnie przebadane pod kątem hamowania wzrostu komórek nowotworowych. Badania były prowadzone w kontekście raka piersi i glejaka. Zauważono ogromny spadek żywotności komórek nowotworowych. [11]
Działanie przeciwbakteryjne
Badania na bakteriach, E.colie, S. aureus, Streptococcus sp. i Salmonella pokazały właściwości przeciwbakteryjne winogron morskich. [6] Badania donoszą, że działanie te może pomagać przy eradykacji Helicobacter Pylori . Zawarte w winogronach polisacharydy siarczynowe hamują przyleganie tej bakterii i zmniejszają zapalenie obecne w komórkach nabłonka żołądka. [12]
Działanie przeciwzakrzepowe
Wskazuje się, że związki polisacharydowe występujące w winogronach morskich mogą wydłużać czas krzepnięcia krwi. [6] Może to pomóc w schorzeniach, prowadzących do zaburzeń w układzie krzepnięcia.
Działanie przeciwcukrzycowe
W dostępnych badaniach zaobserwowano zwiększenie wydzielania insuliny przez trzustkę oraz większą wrażliwość komórek na jej działanie. Badanym myszom poprawiały się poziomy glukozy i insuliny we krwi. [13]
Działanie przeciwzapalne
Występujące w algach polisacharydy, hamowały także wytwarzanie interleukiny 1-beta, interleukiny 6 oraz czynnika martwicy nowotworu TNF-alfa. [6] Te prozapalne cytokiny są uwalniane podczas reakcji zapalnej w organizmie. Jest to kolejny powód, by uznać winogrona morskie za świetny produkt przeciwzapalny.
Działanie immunomodulujące
C. lentillifera wpływa na wytworzenie prawidłowej odpowiedzi immunologicznej organizmu przez modulowanie składu mikrobioty, dzięki dużej zawartości błonnika. Znalezione badania wskazywały na wpływ alg na stosunek Firmicutes do Bacteroides. [14]
Poza wszystkimi dobroczynnymi działaniami, wymienionymi powyżej, należy wspomnieć o dodatkowych benefitach. Obecność witaminy C i antyoksydantów w winogronach morskich może być pomocna we wspieraniu układu odpornościowego, a duża zawartość jodu wesprze funkcjonowanie tarczycy.
Ciągle brakuje badań wysokiej jakości. Zauważa się jednak coraz większe zainteresowanie winogronami morskimi w kontekście leczenia bądź zapobiegania wielu chorobom.
Nie tylko ozdoba sushi – jak jeść winogrona morskie?
Kuchnia azjatycka, ze względu na dostępność winogron morskich, zna wiele różnorodnych zastosowań tych wartościowych wodorostów. Są często używanym składnikiem sałatek, zup miso, potraw z owocami morza oraz dań z ryżem. Spożywane są także konserwowane w soli. Często są dodatkiem do sushi, dań wegetariańskich, ale także deserów i koktajli.
Winogrona morskie powinny być spożywane na surowo. Obróbka termiczna całkowicie zmienia ich konsystencję. Podczas spożywania w sałatkach, należy uważać na sosy zawierające kwasy np. ocet. Pod ich wpływem „zielony kawior” traci swoją niepowtarzalną teksturę.
Nie przejmujmy się jednak, że w naszej strefie klimatycznej nie mamy dostępu do tego produktu w świeżej formie. Suszone, mają bardzo podobne właściwości, są wygodne do użycia i przechowywania.
Morskie winogrona można zakupić przez strony internetowe sklepów zajmujących się sprzedażą produktów azjatyckich. Niestety nie ma wielu sklepów oferujących ten produkt. Sprzedawane w Polsce suszone algi pochodzą w dużej części z Wietnamu. Badania wskazują, że „zielony kawior” pochodzący z tych obszarów, ma większą zawartość wapnia i magnezu, w porównaniu przykładowo z produktem z Tajlandii czy Filipin.
Przygotowanie suszonych alg jest bardzo proste. Należy wyjąć je z opakowania, przez 10 sekund płukać pod bieżącą wodą, a następnie zalać zimną wodą i odstawić na kilka minut.
Sproszkowane winogrona morskie mogą być składnikiem odżywek i suplementów, zachowując wiele wartości odżywczych. Jednak spożywanie ich na surowo, poza właściwościami zdrowotnymi, jest ciekawym doświadczeniem kulinarnym.
Superfood w gabinecie dietetyka – jak wykorzystać winogrona morskie w planach żywieniowych?
Warto edukować pacjentów o korzyściach płynących ze spożywania różnorodnych produktów. Algi są rewelacyjnym dodatkiem do każdej zdrowej diety, jako produkt bogaty w wartości odżywcze i kuszący w swojej egzotyce. Dodatkowo same C. lentillifera mogą wzbogacić dietę o nowe doznania ze względu na ciekawą teksturę.
Algi mogą być świetnym produktem dla wegan, wegetarian, oraz osób aktywnych fizycznie ze względu na swój profil aminokwasowy i bogactwo składników odżywczych. Dzięki zawartości jodu mogą z nich korzystać także osoby z jego niedoborami.
Potencjalne przeciwwskazania i ryzyko
Warto wziąć pod uwagę:
- Wysoką zawartość jodu i bardzo ostrożnie podchodzić do wprowadzania alg do jadłospisów osób, mających problem z tarczycą.
- Możliwość reakcji alergicznych u osób wrażliwych na algi, nie są to częste przypadki, jednak trzeba być ostrożnym.
- Ryzyko zanieczyszczeń metalami ciężkimi w produktach pochodzących z niezaufanych źródeł.
- Stosunek sodu do potasu. Dobrym sposobem jest, wspomniane już wcześniej porządne wymoczenie wodorostów.
Przepis. Bowl z użyciem morskich winogron
Składniki:
- Ryż- 50 g
- Wędzony łosoś- 100 g,
- Zielony ogórek- 100 g,
- Roszponka- dwie garści,
- Morskie winogrona- łyżka,
- Sos: sos sojowy- 1 łyżka, miód- pół łyżeczki, sezam- 1 łyżeczka.
Przygotowanie:
- Ryż gotujemy zgodnie z czasem podanym na opakowaniu. Studzimy.
- Ogórka, wędzonego łososia kroimy na kawałki.
- Myjemy roszponkę
- Przygotowujemy winogrona morskie zgodnie z instrukcją z opakowania.
- Składniki sosu mieszamy.
- Wszystko wkładamy do miski, mieszamy i polewamy sosem.
Bibliografia:
- Stuthmann, LE, Brix da Costa, B., Springer, K. i in. Winogrona morskie ( Caulerpa lentillifera J. Agardh, Chlorophyta) do użytku przez ludzi: Ustrukturyzowany przegląd ostatnich badań w zakresie uprawy, wartości odżywczej i zarządzania po zbiorach. J Appl Phycol 35 , 2957–2983 (2023). https://doi.org/10.1007/s10811-023-03031-x
- Nurkolis F, Taslim NA, Qhabibi FR, Kang S, Moon M, Choi J, Choi M, Park MN, Mayulu N, Kim B. Ulvophyte Green Algae Caulerpa lentillifera: Metabolites Profile and Antioxidant, Anticancer, Anti-Obesity, and In Vitro Cytotoxicity Properties. Molecules. 2023 Jan 31;28(3):1365. doi: 10.3390/molecules28031365. PMID: 36771032; PMCID: PMC9919714.
- Pattama Ratana-arporn, and Anong Chirapart. 2006. “Nutritional Evaluation of Tropical Green Seaweeds Caulerpa lentillifera and Ulva reticulata”. Agriculture and Natural Resources 40 (6 (Suppl.). Bangkok, Thailand:75-83. https://li01.tcithaijo.org/index.php/anres/article/view/244017
- Chen X, Sun Y, Liu H, Liu S, Qin Y, Li P. Advances in cultivation, wastewater treatment application, bioactive components of Caulerpa lentillifera and their biotechnological applications. PeerJ. 2019 Jan 8;7:e6118. doi: 10.7717/peerj.6118. PMID: 30643691; PMCID: PMC6329336
- Pereira, L. (2011). A review of the nutrient composition of selected edible seaweeds. Seaweed: Ecology, nutrient composition and medicinal uses, 7(4), 15-47.
- Syakilla, N., George, R., Chye, F. Y., Pindi, W., Mantihal, S., Wahab, N. A., Fadzwi, F. M., Gu, P. H., & Matanjun, P. (2022). A Review on Nutrients, Phytochemicals, and Health Benefits of Green Seaweed, Caulerpa lentillifera. Foods, 11(18), 2832. https://doi.org/10.3390/foods11182832
- Chaiklahan R, Srinorasing T, Chirasuwan N, Tamtin M, Bunnag B. The potential of polysaccharide extracts from Caulerpa lentillifera waste. Int J Biol Macromol. 2020 Oct 15;161:1021-1028. doi: 10.1016/j.ijbiomac.2020.06.104. Epub 2020 Jun 15. PMID: 32553952.
- Joel CH, Sutopo CCY, Prajitno A, Su JH, Hsu JL. Screening of Angiotensin-I Converting Enzyme Inhibitory Peptides Derived from Caulerpa lentillifera. Molecules. 2018 Nov 16;23(11):3005. doi: 10.3390/molecules23113005. PMID: 30453595; PMCID: PMC6278394.
- Matanjun P, Mohamed S, Muhammad K, Mustapha NM. Comparison of cardiovascular protective effects of tropical seaweeds, Kappaphycus alvarezii, Caulerpa lentillifera, and Sargassum polycystum, on high-cholesterol/high-fat diet in rats. J Med Food. 2010 Aug;13(4):792-800. doi: 10.1089/jmf.2008.1212. PMID: 20482284.
- Balasubramaniam V, June Chelyn L, Vimala S, Mohd Fairulnizal MN, Brownlee IA, Amin I. Carotenoid composition and antioxidant potential of Eucheuma denticulatum, Sargassum polycystum and Caulerpa lentillifera. Heliyon. 2020 Aug 12;6(8):e04654. doi: 10.1016/j.heliyon.2020.e04654. PMID: 32817893; PMCID: PMC7426577.
- Tanawoot, V., Vivithanaporn, P., Siangcham, T., Meemon, K., Niamnont, N., Sobhon, P., Tamtin, M., & Sangpairoj, K. (2021). Hexane Extract of Seaweed Caulerpa lentillifera Inhibits Cell Proliferation and Induces Apoptosis of Human Glioblastoma Cells. Science & Technology Asia, 26(2), 128–137
- Le B, Do DT, Nguyen HM, Do BH, Le HT. Preparation, Characterization, and Anti-Adhesive Activity of Sulfate Polysaccharide from Caulerpa lentillifera against Helicobacter pylori. Polymers (Basel). 2022 Nov 18;14(22):4993. doi: 10.3390/polym14224993. PMID: 36433125; PMCID: PMC9697858.
- Sharma BR, Kim HJ, Rhyu DY. Caulerpa lentillifera extract ameliorates insulin resistance and regulates glucose metabolism in C57BL/KsJ-db/db mice via PI3K/AKT signaling pathway in myocytes. J Transl Med. 2015 Feb 15;13:62. doi: 10.1186/s12967-015-0412-5. PMID: 25889508; PMCID: PMC4350654.
- du Preez, R., Majzoub, M. E., Thomas, T., Panchal, S. K., & Brown, L. (2020). Caulerpa lentillifera (Sea Grapes) Improves Cardiovascular and Metabolic Health of Rats with Diet-Induced Metabolic Syndrome. Metabolites, 10(12), 500. https://doi.org/10.3390/metabo10120500
