Owoce jagodowe znane są ze swoich wysokich wartości odżywczych i pozytywnego wpływ na zdrowie. Popularnym wyborem Polaków są truskawki, borówki i maliny. Nie są to jednak jedyne polskie superfoods.
Zainteresowanie owocami jagodowymi na rynku krajowym stale rośnie – z czego dietetycy mogą się wyłącznie cieszyć. Konsumenci szukają nowych rodzajów tych smacznych owoców. Do mniej znanych gatunków należą: jagoda kamczacka, rokitnik, głóg, jarzębina czy właśnie minikiwi.
Więcej na temat bezcennych składników, które znajdują się w minikiwi dowiesz się z dalszej części artykułu. Przejdź dalej >
Czym jest minikiwi
Minikiwi jest zaliczane do owoców jagodowych i blisko spokrewnione z powszechnie znanym owocem kiwi importowanym przeważnie z Nowej Zelandii czy Włoch.
To jeszcze stosunkowo rzadko jadany w naszym kraju owoc jagodowy, którego naukowa nazwa brzmi aktinidia ostrolistna (Actinidia arguta).
Skąd pochodzi minikiwi?
Minikiwi pochodzi ze wschodniej Syberii, Japonii, Chin, Korei i obszaru Wysp Kurylskich. Pnącze Actinidia arguta wydaje dojrzewające wczesną jesienią słodkie, soczyste i aromatyczne owoce o szerokim zastosowaniu kulinarnym.
Jak stosować minikiwi w kuchni
Jagodę kiwi można podawać na surowo ale także pod postacią dżemów, galaretek i soków czy jako dodatek do sałatek i przystawek.
Uprawa minikiwi
W anglojęzycznym nazewnictwie minikiwi bywa określane najczęściej jako kiwiberry (w Europie). W innych krajach można się również spotkać z nazwami baby kiwi, cocktail kiwi, kiwi deserowe (dessert kiwi), kiwi mrozoodporne (hardy kiwi) czy Bower Actinidia.
Te ostatnie określenia, doskonale opisują region, z którego pochodzi ta niecodzienna roślina. W stanie naturalnym minikiwi występuje we wschodniej Syberii, Japonii, Chinach, Korei i na obszarze Wysp Kurylskich.
Wymogi
Rejony te charakteryzują się dość ostrym klimatem i wydawać by się mogło, że aktinidia jest przystosowana do niskich temperatur. Nie jest to do końca prawda, gdyż są bardzo wrażliwe na wiosenne przymrozki. Dlatego, chcąc ją uprawiać, należy starannie dobrać stanowisko, na którym będzie sadzona i zwrócić uwagę na jej ochronę szczególnie wiosną.
Wymaga gleby żyznej, przepuszczalnej i lekko kwaśnej, zaś stanowiska słonecznego, jednocześnie osłoniętego od wiatru i jak najmniej narażonego na wiosenne przymrozki. Pnącza potrzebują stabilnych podpór i umiejętnego przycinania, które gdyby zostało zaniechane, pozwoliłoby urosnąć roślinie nawet do kilkunastu metrów (w swojej ojczyźnie osiąga wielkość nawet 25 metrów)! Zabieg ten jest konieczny, ponieważ ma to celu zapewnienie maksymalnego dostępu światła do owoców, co korzystnie wpływa na ich wielkość, wybarwienie i słodycz.
Owoce minikiwi
Jagody aktinidii są kulisto-podłużne a ich wielkość odpowiada dużemu winogronu. Masa ich waha się od 6 do 12 gramów, jest więc około 10 razy mniejsza niż zwykłego kiwi. Dojrzałe owoce minikiwi mają zieloną skórkę, a u niektórych odmian także z czerwonym lub różowym rumieńcem lub całkowicie czerwoną. Miąższ jest zwykle szmaragdowozielony, a u niektórych odmian także czerwony. W owocach są liczne drobne nasiona o średnicy do 2 mm.
Owoc jest bardzo aromatyczny o słodkim, intensywnym smaku porównywalnym do czarnej porzeczki, ananasa, dojrzałej truskawki, gruszki, banana, melona i innych owoców tropikalnych [1].
Działkowcy docenią z pewnością plenność tej rośliny: z jednego pnącza można zebrać między 10 a 50 kg jagód. Innym jej atutem jest jej długowieczność. Na dobrze dobranym stanowisku można uprawiać ją do 30 lat! Pnącze aktinidii z uwagi na dużą odporność na choroby i potencjalne szkodniki jest chętnie uprawiane w systemie rolnictwa ekologicznego.
Sezon na minikiwi
Okres zbiorów przypada przeważnie w miesiącach jesiennych: wrzesień – połowa października. Nie jest łatwo wyznaczyć określoną datę szczytu sezonu, gdyż wiele zależy od aktualnych warunków pogodowych oraz stopnia dojrzałości owoców.
Minikiwi to owoce klimakteryczne – jednak, gdy są zebrane zbyt wcześnie, nie osiągną smaku odpowiadającego konsumentom. Gdy owoce zbierze się zbyt późno, to owoce są nietrwałe. Przeważnie zrywa się je jeszcze przed uzyskaniem pełnego stopnia dojrzałości konsumpcyjnej i umieszcza w przechowalniach, gdzie mogą być przetrzymywane do 8 tygodni.
Wartości odżywcze minikiwi
Niektóre źródła podają, że owoce kiwi i papai są uważane za najbardziej odżywcze owoce spośród powszechnie spożywanych i można je określić jako prozdrowotne [2].
| Składnik odżywczy | w 100 g owocu |
| Kalorie | 77 kcal |
| Węglowodany | 18 g |
| Tłuszcze | 0,6 g |
| Białko | 1,2 g |
| Witamina C | 93 mg |
| Potas | 288 mg |
| Sód | 6 mg |
| Błonnik | 4 mg |
Te drobne jagody dostarczają aż 20 składników odżywczych w tym. Poniżej opisane są wybrane z nich:
Przeciwutleniacze
Jagody minikiwi są bogatym źródłem przeciwutleniaczy takich jak witamina C czy związki fenolowe, których stężenie jest 14-krotnie wyższe od tego w jabłkach czy owocach cytrusowych [3].
Co ciekawe, naukowcy wskazują, że minikiwi góruje także pod kątem zawartości antyoksydantów nad standardowym kiwi [6].
Owoce aktinidii to także znakomite źródło karotenoidów – głównie beta-karotenu, luteiny. Dieta bogata w żywność zawierającą karotenoidy jest powiązana ze zmniejszonym ryzykiem rozwoju niektórych typów nowotworów, chorób serca, zaćmy i zwyrodnienia plamki żółtej [4].
Flawonoidy, których najwięcej zawartych jest w skórce minikiwi, cieszą się dużym zainteresowaniem ze względu na ich właściwości przeciwutleniające, przeciwalergiczne, przeciwnowotworowe i przeciwzapalne.
Witaminy
- Witamina C – jej zawartość w owocach minikiwi jest pięć razy większa niż witaminy C w pomarańczy [5]. Witamina ta odgrywa rolę przy kształtowaniu odpowiedzi immunologicznej, tworzeniu tkanki łącznej, a także zwalczaniu skutków stresu oksydacyjnego.
- Witamina E – jest jej blisko dwukrotnie więcej niż w awokado, przy czym owoce minikiwi są dwukrotnie mniej kaloryczne w porównaniu do smaczliwki.
- Witamina A – niezbędna dla prawidłowego widzenia, zdrowia kości, zębów, prawidłowego przebiegu procesów reprodukcyjnych oraz kondycji skóry.
- Witaminy z grupy B – w tym B1, B2, B3, B5, B6, a także mniej znana witamina B8. Jak dowodzą badania, owoce aktinidii są uważane za najbogatsze źródło mio-inozytolu (wit. B8). Związek ten odgrywa rolę w prawidłowej pracy układu nerwowego, zapobiegając stanom depresyjnym czy zaburzeniom snu. Ma także działanie przeciwnowotworowe.
Błonnik
Minikiwi jest również dobrym źródłem błonnika (rozpuszczalnego i nierozpuszczalnego). Frakcja rozpuszczalna w wodzie powiązana jest z obniżonym ryzykiem rozwoju chorób sercowo-naczyniowych oraz cukrzycy typu 2. Błonnik nierozpuszczalny w wodzie zmniejsza ryzyko powstawania niektórych typów nowotworów, zaparć i zapalenia uchyłków.
Minikiwi to dobre źródło błonnika pokarmowego jedna porcja dostarcza go aż 4 g.
Składniki mineralne
Wśród składników mineralnych obecnych w owocach minikiwi należy wymienić:
- Potas, którego zawartość w porcji jest wyższa nawet od słynących z niego bananów. Składnik ten bierze udział z zapewnieniu równowagi wodno-elektrolitowej organizmu. Pomaga w regulacji ciśnienia tętniczego i może zapobiegać rozwojowi nadciśnienia.
- Magnez – odgrywający rolę w procesach kościotwórczych oraz regulacyjnych, w tym pracy serca, funkcji nerwowych, rozkurczu mięśni. Ponadto magnez aktywuje enzymy, które odpowiedzialne za przemiany energetyczne na poziomie komórkowym.
- Mangan – składnik biorący udział w enzymatycznych przemianach białkowych i energetycznych.
- Miedź konieczna dla prawidłowego rozwoju szkieletu, mózgu i odporności. Ponadto biorąca udział w procesach krwiotwórczych.
- Wapń – niezbędny do prawidłowego wzrostu i utrzymania kości i zębów.
- Żelazo o działaniu przeciwanemicznym.
- Fosfor, będący składnikiem DNA i RNA
- Selen, będący jednocześnie przeciwutleniaczem, ale też stymulującym procesy odpornościowe.
W minikiwi znajdziemy też niewielkie ilości chromu, uczestniczącego w regulacji pracy serca, ale też w metabolizmie węglowodanowym i cynk potrzebny w przemianach hormonalnych, a także wchodzący w skład włosów, paznokci i skóry.
Minikiwi w kuchni
Dla osób, które jeszcze nie miały okazji spróbować tych oryginalnych jagód, warto podać kilka sposobów przygotowania potraw i deserów, w których główną rolę odegrają owoce minikiwi.
Najpopularniejszą i najzdrowszą propozycją jest oczywiście podanie ich w postaci surowej. Serwuje się je podobnie jak winogrona (razem ze skórką), a ponieważ kształtem i konsystencją przypominają pomidorki koktajlowe – mogą stanowić łatwą do spakowania, wartościową – a przede wszystkim – smaczną przekąskę.
Jagody aktinidii świetnie nadają się na przetwory – wykorzystywane do przygotowania dżemów, sosów sałatkowych, salsy, jako dodatek do pieczonych i grillowanych ryb.
Sos zrobiony z minikiwi będzie dobrze komponował się z daniami z drobiu i nada im oryginalny smak. Podobnie jak z innymi daniami pikantnymi, ale też słodkimi. Co ciekawe, enzymy zwarte w tych owocach mają właściwości zmiękczające mięso, dlatego wiele osób wykorzystuje je jako marynatę.
Minikiwi należy umyć, następnie usunąć ogonki. Owoce wkładamy do garnka i gotujemy aż uzyskamy odpowiednią konsystencję. Do dżemu dodajemy zgodnie z potrzebą cukier i cukier żelujący. Gotowy dżem wkładamy do sparzonych wrzątkiem słoików i czekamy aż się domkną. Na koniec gotowe przetwory pasteryzujemy tradycyjnie lub w piekarniku.
Pokrojone owoce stanowią doskonały dodatek do ciast, babeczek, deserów bezowych czy sałatek owocowych lub przystawek. Z ciekawszych propozycji warto wymienić mieszankę różnych gatunków sałat, krewetki i właśnie jagody minikiwi doprawione oliwą z oliwek.
Można z nich przygotować aromatyczny ocet, który stanie się ciekawym dopełnieniem sałatek. Łasuchom warto zaproponować lody, sorbety czy serniki z dodatkiem tych ciekawych owoców.
Minikiwi da dobre połączenia z pomarańczami, miodem i czekoladą, co chętnie wykorzystują cukiernicy.
Aktinidia to także wiele pomysłów na niecodzienne napoje. W wersji bezalkoholowej orzeźwiający napój stworzą połączone soki z minikiwi i pomarańczy z dodatkiem wody gazowanej. Dla osób dorosłych warto polecić wina, likiery, piwa czy miody pitne na bazie lub z dodatkiem soku z aktinidii. Osoby ceniące oryginalne drinki powinny spróbować margarity z minikiwi – przygotowana z soku przecierowego z aktinidii, likieru melonowego, tequili i odrobiny soku z limonki.
Jedz minikiwi z troską o środowisko
Osoby zainteresowane ekologią i stanem środowiska powinny zwrócić uwagę właśnie na ten rodzaj owoców. Minikiwi uprawiane są w sposób zrównoważony, często w systemie ekologicznym.
Ich owoce zrywane są ręcznie, przez co wspiera się lokalne społeczności rolnicze, dając ciągłość zatrudnienia. Kwiaty aktinidii stanowią też dobry pożytek dla pszczół, których dobrobyt wielu osobom nie jest obojętny.
Jagody te stają się coraz bardziej popularne i poszukiwane przez konsumentów. W Polsce te owoce zyskują na znaczeniu w uprawie towarowej dzięki zaangażowaniu i pomysłowości naszych rolników. Jesteśmy pod tym względem pionierem uprawy minikiwi. Dopiero od niedawna pojawiło się ono także w sprzedaży w innych krajach Europy, USA, Nowej Zelandii i w Chinach.
Podsumowanie
Biorąc pod uwagę rosnące zainteresowanie konsumentów jagodami minikiwi, warto przedstawiać właściwości prozdrowotne, jak i kulinarne tego jeszcze nie do końca odkrytego owocu.
Warto przypomnieć, że owoc minikiwi zawiera ponad 20 niezbędnych składników odżywczych, co czyni go jednym z owoców o największej zawartości składników odżywczych.
Jagody aktinidii są bogate w witaminy, składniki mineralne, barwniki i związki fenolowe.
Ponadto owoce te są jednym z najbogatszych źródeł zarówno witaminy C, jak i luteiny, wśród powszechnie spożywanych owoców. Owoce minikiwi są również uważane za najbogatsze źródło mio-inozytolu (wit. B8) w diecie.
Oprócz znacznych ilości fenoli zawierają wiele niezbędnych składników mineralnych (głównie potasu, wapnia i cynku). Niektóre z tych substancji chemicznych (głównie witamina C i fenole) mają działanie przeciwutleniające.
Dieta obfitująca w te substancje skorelowana jest z mniejszym ryzykiem rozwoju chorób, u których podłoża leży stres oksydacyjny. Badacze podkreślają rolę tej żywności w dietoprofilaktyce takich chorób cywilizacyjnych jak cukrzyca, miażdżyca, choroby serca czy niektóre rodzaje nowotworów.
Ponadto substancje zawarte w jagodach minikiwi mają zdolność stymulowania układu odpornościowego, co wspiera proces rekonwalescencji.
Owoce minikiwi to skoncentrowane źródło składników odżywczych – w pełni zasługują na miano superfood.
Przypisy:
- Matich, A. J., Young, H., Allen, J. M., Wang, M. Y., Fielder, S., McNeilage, M. A., & MacRae, E. A. (2003). Actinidia arguta: volatile compounds in fruit and flowers. Phytochemistry, 63(3), 285-301.
- Ferguson, A. R., & Ferguson, L. R. (2002, September). Are kiwifruit really good for you?. In V International Symposium on Kiwifruit 610 (pp. 131-138).
- Latocha, P. (2017). The nutritional and health benefits of kiwiberry (Actinidia arguta)–a review. Plant Foods for Human Nutrition, 72(4), 325-334.
- Abdel-Aal, E. S. M., Akhtar, H., Zaheer, K., & Ali, R. (2013). Dietary sources of lutein and zeaxanthin carotenoids and their role in eye health. Nutrients, 5(4), 1169-1185.
- Xiao, X. G. (1999, January). Progress of Actinidia selection and breeding in China. In IV International Symposium on Kiwifruit 498 (pp. 25-36).
- Garcia-Herrera, P., Maieves, H. A., Vega, E. N., Perez-Rodriguez, M. L., Fernandez-Ruiz, V., Iriondo-DeHond, A., … & Sanchez-Mata, M. C. (2022). Dwarf Kiwi (Actinidia arguta Miq.), a Source of Antioxidants for a Healthy and Sustainable Diet. Molecules, 27(17), 5495.
- Data pierwotnej publikacji: 29.09.2020
- Data aktualizacji o wyniki najnowszych badań: 22.10.2023
