Słowo superfoods (superżywność) już samo w sobie jest niezwykłe i w łatwy sposób przyciągające uwagę. W końcu mowa tu o żywności, która pomoże nam w utracie masy ciała. Może nawet poprawi nasz stan zdrowia? Myśląc o niej, wyobrażamy sobie egzotyczne produkty: nasiona chia, jagody goji. Wiele osób nie podejrzewa, że może równie niezwykłe owoce i warzywa rosną na polach w Polsce. Wiele z nich można nawet mieć w swoim przydomowym ogródku.
Superżywność – czyli co dokładnie?
Nazwa „superfoods” została po raz pierwszy wykorzystana przez Aarona Mossa w czasopiśmie „Nature Nutrition” w 1998 roku. Od tej pory z roku na rok żywność ta zyskuje coraz większą sławę. Co nie oznacza, że istnieje dokładna definicja superżywności. Przyjmuje się, że jest to grupa produktów charakteryzująca się wysoką zawartością składników odżywczych. Zawierają antyoksydanty, witaminy, i składniki mineralne, które wykazują pozytywny wpływ na nasz organizm [1].
Co o superżywności sądzą badacze, lekarze i dietetycy?
Często można usłyszeć, że superfoods to produkty o leczniczych właściwościach, które mogą zapobiec wielu chorobom. Jednak w dalszym ciągu brakuje badań, które mogłyby potwierdzić ich niezwykłe działanie. Na ogół wykonuje się testy potwierdzające dobroczynny wpływ danej substancji, zawartej w żywności. Niestety nie wiadomo, w jakim stopniu zostanie ona przyswojona przez organizm.
Następną ważną kwestią jest wpływ obróbki kulinarnej. Zarówno obróbka termiczna, jak i mechaniczna wpływa na wartość odżywczą superfood. W jej trakcie związki aktywne mogą ulec rozpadowi. Konsekwencją tego jest trudność w określeniu pozytywnych właściwości tej żywności.
Poza tym pozostaje jeszcze kwestia takich produktów jak olej kokosowy, tak popularny jeszcze niedawno. Uznano ten olej za superfood, dzięki badaniom, wykazującym prozdrowotne właściwości. Wynikały one z obecności MTC, czyli średniołańcuchowych kwasów tłuszczowych [2]. Jednak w ostatnim czasie dietetycy i naukowcy zaczęli zwracać uwagę na szkodliwość tego produktu, która jest spowodowana dużym stężeniem nasyconych kwasów tłuszczowych w oleju kokosowym [3].
Warto też wspomnieć, że w 2007 roku wprowadzono zakaz umieszczania terminu superfoods na opakowaniach produktów w całej Unii Europejskiej. Spowodowane jest to brakiem możliwości kontrolowania firm oznaczających w ten sposób swoje produkty [1].
Najbardziej popularne superfoods
Najczęściej omawianą przez blogerów, czy sławne osoby superżywnością są produkty egzotyczne. W pewnym stopniu jest to spowodowane po prostu ciekawością oraz chęcią poznania żywności, której nie znamy. Nie mniej jednak są to produkty drogie, które posiadają wiele tańszych odpowiedników na polskim rynku.
Polska superżywność. Superściągawka!
| Egzotyczne | Polski odpowiednik |
| Nasiona Chia | Siemię lniane |
| Jagody goi | Żurawina i aronia |
| Amarantus | Kasza jaglana |
| Sok z aloesu | Pokrzywa |
| Grzyby shiitake | Czosnek |
| Orzechy pekan, macadamia | Orzechy włoskie |
Odkryj polską superżywność ❤️🇵🇱
Siemię lniane
Każdy z nas słyszał o nasionach chia i ich niezwykłych właściwościach. Jednak nie każdy zdaje sobie sprawę, że u nas w Polsce mamy o wiele cenniejszy produkt, jakim jest siemię lniane. Żywność ta jest dużo tańsza oraz zasobniejsza w kwasy omega-3 w porównaniu z nasionami chia. Ze względu na dużą zawartość błonnika wykorzystuje się je w przypadku problemów trawiennych, czy zaparć. Jest to też bogate źródło potasu, fosforu, wapnia oraz witaminy E. Ponadto posiadają w swoim składzie antyoksydanty tj. lignany, które regulują gospodarkę hormonalną oraz zmniejszają ryzyko powstawania i wzrost guzów nowotworowych [6].
Żurawina i aronia
Żurawina jest produktem o podobnym, a nawet lepszym, składzie od jagód goji. Odznacza się ona wysoką zawartością witaminy C. To także dobre źródło potasu i wapnia. Żurawina zawiera flawonoidy, które biorą udział w profilaktyce chorób serca i układu krążenia. Dodatkowo jest bogata w związki polifenolowe, do których należą proantocyjanidy. Związki te wykazują szczególnie silne działanie przeciwutleniające, przeciwzapalne i przeciwbakteryjne. To właśnie dzięki nim żurawina jest skuteczna w zapobieganiu infekcji dróg moczowych oraz pęcherza.
Aronia należy do niedocenianych, polskich owoców. Co prawda, ich cierpki smak nie zachęca do jedzenia na surowo. Szczęśliwie można sięgać po jej przetwory i soki. Owoce aronii są niezwykle bogate w przeciwutleniacze, które neutralizują wolne rodniki. Dzięki temu chronią nas przed powstawaniem wielu schorzeń tj. nowotwory, czy choroby układu sercowo-naczyniowego. Co więcej, wykazują działanie przeciwzapalne oraz przeciwbakteryjne. Aronia jest również bogata w witaminę C, witaminy z grupy B oraz potas, wapń, magnez i żelazo [6].
Kasza jaglana
Zamiast bardzo drogiego amarantusa, lepszą opcją jest kasza jaglana. Jej niewątpliwą zaletą jest brak glutenu, dzięki czemu mogą ją spożywać osoby cierpiące na celiakię. Posiada w swoim składzie szereg witamin z grupy B i minerałów m.in. fosfor oraz magnez. Ponadto zawarta w niej lecytyna poprawia pamięć i pracę mózgu oraz reguluje prawidłowy poziom cholesterolu [7].
Pokrzywa
Pokrzywa to źródło witamin z grypy B, K, C oraz beta-karotenu. Ponadto dostarcza dużych ilości żelaza, magnezu, potasu, fosforu i wielu innych pierwiastków. Dzięki zawartym w niej flawonoidom zmniejsza ryzyko występowania chorób cywilizacyjnych tj. miażdżycy czy nadciśnienia. Spowalnia również procesy starzenia się organizmu. Dodatkowo liście pokrzywy mają działanie moczopędne i przeciwobrzękowe [8].
Czosnek
Czosnek charakteryzuje się ostrym smakiem i zapachem. Z tego powodu częściej stosowany jest jako przyprawa niż jedzenie samo w sobie. Jednak posiada wiele właściwości zdrowotnych. Związki siarkowe zawarte w czosnku mogą nas uchronić przed wystąpieniem chorób sercowo-naczyniowych, poprzez obniżenie poziomu cholesterolu LDL oraz trójglicerydów. Czosnek może również pozytywnie wpływać na przepływ krwi w naczyniach krwionośnych. Co więcej, nawet Narodowy Instytut Raka (NCI) opisał go jako potencjalną roślinę o działaniu przeciwnowotworowym [9]. Czosnek wykazuje, także działanie przeciwbakteryjne oraz przeciwgrzybiczne [8].
Orzechy włoskie
Orzechy włoskie zawierają bardzo duże ilości antyoksydantów. Należą do nich m.in. związki fenolowe, a dokładniej kwas elagowy, wykazujący działanie przeciwnowotworowe. Do antyoksydantów należy, także zawarty w orzechach tokoferol. Jedna z jego form, gamma-tokoferol ma wpływ na zmniejszenie zapadalności na choroby układu krążenia oraz nowotwory. Poza tym badania wykazały, że przeciwutleniacze zawarte w orzechach włoskich przeciwdziałają związanemu z wiekiem spadkowi funkcji poznawczych, a nawet chorobom neurodegeneracyjnym. Orzechy włoskie posiadają w swoim składzie wysoką zawartość niezbędnych nasyconych kwasów tłuszczowych. Są również bogate w magnez, cynk, miedź oraz wapń. Ponadto orzechy włoskie są źródłem kwasu foliowego, który wpływa na prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego oraz przeciwdziała rozwojowi wad cewy nerwowej u dzieci [6].
Podsumowanie
Superżywność to dobry dodatek do naszej codziennej diety. Oczywiście nie możemy z nimi przesadzić. Pamiętajmy, że najważniejszą kwestią w naszym żywieniu jest dobrze zbilansowana dieta. Ma ona dostarczyć nam wszystkich potrzebnych składników odżywczych. Na rynku możemy znaleźć wiele tego typu produktów. Mam nadzieję, że po przeczytaniu artykułu będziecie sięgać nie tylko po zagraniczną żywność, ale również nasze polskie „superfoods”.
To nie koniec! Poznaj jak zróżnicowana i smaczna jest polska superżywność — oto one, polskie superfoods!
Bibliografia:
- Janowska S., (2019). Superfoods – fakty i mity., Biotechnologia.pl: 19090
- Boateng L., AnsongR., Owusu W.B. & Steiner-Asiedu M., (2016). Coconut oil and palm oil’s role in nutrition, health and national development: A review. NCBI: PMC5044790
- Sacks F.M., Lichtenstein A.H., Wu J.H.Y., Appel L.J., Creager M.A., Kris-Etherton P.M., Miller M., Rimm E.B., Rudel L.L., Robinson J.G., Stone N.J., Van Horn L.V., (2017). Dietary Fats and Cardiovascular Disease: A Presidential Advisory From the American Heart Association., Circulation: CIR.0000000000000510
- Sekrety Zdrowia, (2017). Polskie superfoods czyli lokalna superżywność
- Patyk K., (2018). Dobre, bo nasze – oto polskie zamienniki zagranicznych superproduktów., abcZdrowie
- Różańska M., (2017). Super żywność czyli superfoods po polsku. Kraków: Zdrowe Zdrowie
- Lokalny Rolnik, (2018). Kasza jaglana – właściwości i wartości odżywcze., LokalnyRolnik.pl
- Rojek-Ledwoch M., (2018). Polskie super foods, czyli żywność o wysokiej wartości odżywczej. Warszawa: SBM Sp. z o.o.
- National Cancer Institute, (bdw). Garlic., NCI Term Browser: C38706
