Diabulimia okiem dietetyka

Diabulimia jest to zaburzenie odżywiania występujące u osób dorosłych i młodzieży, głównie kobiet, chorych na cukrzycę typu I (ang. Type 1 diabetes mellitus – 1 DM), rzadziej cukrzycę typu II (2 DM).

Schorzenie to polega na omijaniu przez chorego podawania dawki insuliny w celu utraty masy ciała lub zapobieganiu jej zwiększenia. Pojęcie diabulimia nie jest używane jako oddzielny termin medyczny, jednak w DSM, czyli Diagnostycznym i statystycznym podręczniku zaburzeń psychicznych wydawanym przez Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne, pomijanie dawki insuliny pojawia się pod hasłem buliamia nervosa (DSM-IV) oraz anorexia nervosa (DSM-5). Można spotkać się z określeniem DWED (ang. Diabetics with Eating Disorders).

W przebiegu cukrzycy typu I, trzustka chorego jest niezdolna do produkcji insuliny, tak więc jej odpowiednia podaż utrzymuje odpowiednie stężenie glukozy we krwi. Manipulacja podaży insuliny prowadzi do stanu hiperglikemii, co w konsekwencji powoduje kwasicę ketonową. Chory zaczyna tracić wodę, w wyniku zwiększonej utraty moczu (tzw. diureza osmotyczna), co może być błędnie utożsamiane ze spadkiem masy ciała. Tym samym zwiększa się chęć do powtórzenia tego procesu. Poza tym zwiększa się katabolizm białek, chory ma biegunki oraz nudności. Co również może być przyczyną utraty wagi. Do konsekwencji kwasicy ketonowej należą: obrzęk mózgu, problemy z nerkami, sercem, a w ciężkich przypadkach zgon.

Diabulimia objawy

Do objawów diabulimii, zaliczają się:

objawy charakterystyczne dla bulimii,
wysoki poziom hemoglobiny glikowanej (HbA1c), który wywoływać może zaburzenia miesiączkowania oraz opóźnienie dojrzewania płciowego,
niewyjaśniona hiperglikemia, która prowadzi często do infekcji pęcherza moczowego lub zakażeń grzybiczych,
unikanie problemów dotyczących powikłań cukrzycy,
szybka utrata masy ciała,
obsesja na punkcie swojego ciała (kształtu, rozmiaru),
oddech ketonowy (oddech Kussmaula),
częste oddawanie moczu,
częste bóle głowy czy senność,
zaburzenia nastroju.

Manipulacja podaży insuliny ma swoje krótko i długoterminowe konsekwencje. Dochodzi do powikłań mikronaczyniowych – np. neuropatia, retinopatia, nefropatia oraz makronaczyniowych – m.in. zawał serca, udar, niedokrwienie i martwica kończyn dolnych.

Postępowanie

Chory powinien znaleźć się pod opieką lekarza: rodzinnego, diabetologa, niekiedy ginekologa oraz endokrynologa a także psychologa. Ważną częścią terapii jest edukacja dietetyczna w celu wyjaśnienia wagi odpowiedniego żywienia oraz podaży insuliny. Niekiedy terapia psychologiczna łączona jest z farmakoterapią. Chory otrzymuje leki przeciwlękowe lub antydepresyjne. Farmakoterapia obejmować może także wszelkiego rodzaju niedobory, ale również preparaty hormonalne. Próbą zapobiegania rozwojowi diabulimii może być jak najwcześniejsza edukacja dotycząca cukrzycy (rola insuliny w terapii choroby, jej powikłania czy też nauka zachowań żywieniowych). Najbardziej skuteczne okazują się być programy profilaktyczne kierowane do dzieci w wieku 10-13 lat. Dotyczy to zarówno dzieci z cukrzycą jak i zdrowych.

Diabulimia wciąż często nie jest rozpoznawalna. Badania wykazują jednak, że nawet 30% dziewcząt z cukrzycą zmaga się z zaburzeniami odżywiania. Stąd tak ważna jest wiedza na jej temat. Część objawów może zostać zauważona w gabinecie dietetycznym. Warto zwrócić uwagę, np. na to czy pacjent regularnie odkłada wyznaczone wizyty, czy ma wysoki poziom HbA1c, na poziom tkanki tłuszczowej lub wskaźnik BMI, ale również na zmiany w jego zachowaniu, np. apatia, depresja, zmęczenie, nadmierne skupianie się na kwestii jedzenia (np. wprowadzanie diet alternatywnych, takich jak wegetarianizm czy dieta bezglutenowa bez podstaw klinicznych). Warto więc wyjaśnić niejasności zadając pacjentowi dodatkowe pytania, np. dotyczące regularności miesiączek, dokładnie przeanalizować wyniki badań laboratoryjnych, ale również przeprowadzić dokładny wywiad środowiskowy, ponieważ zaburzenia odżywiania często związane są z czynnikami społecznymi oraz psychologicznymi.

Bibliografia:

Callum A. M., Lewis L. M., Diabulimia among adolescents and young adults with Type 1 diabetes, Clinical Nursing Studies, 2014
Allan J., Diabetes and eating disorders: Insulin omission and the DSM-5, Journal of Diabetes Nursing, 2014
Juruć A., Kubiak M., Wierusz-Wysocka B., Psychologiczne i medyczne problemy w profilaktyce i leczeniu zaburzeń odżywiania u osób z cukrzycą typu 1, Diabetologia Praktyczna, 2016
Yan, L., Diabulimia’a growing problem among diabetic girls, Nephrology news & issues, 2007