Ilość węglowodanów w diecie – wpływ na długość życia

Spożywanie węglowodanów w umiarkowanych ilościach wydaje się być optymalne dla zdrowia i dłuższego życia, jak sugeruje nowe badanie opublikowane w czasopiśmie „The Lancet Public Health”.

Umiarkowana ilość węglowodanów dla długowieczności

Badanie obserwacyjne naukowców z Brigham and Women’s Hospital w Bostonie (USA) obejmujące ponad 15 400 osób z „Atherosclerosis Risk in Communities Study” (ARIC) w USA wykazało, że diety o niskiej (<40% całości wartości energetycznej diety) i wysokiej (>70% całości wartości energetycznej diety) zawartości węglowodanów wiążą się z wyższym ryzykiem przedwczesnego zgonu, niż sposób żywienia o umiarkowanej ilości węglowodanów (50-55% całości wartości energetycznej).

Główne wnioski

Główne ustalenia, potwierdzone w metaanalizie badań na temat spożycia węglowodanów, w tym dane ponad 432 000 osób z ponad 20 krajów, sugerują również, że nie wszystkie diety o niskiej zawartości węglowodanów mają takie same efekty dla zdrowia – spożywanie większej ilości białek zwierzęcych i tłuszczów z pokarmów takich jak wołowina, jagnięcina, wieprzowina, kurczak i ser zamiast węglowodanów wiązały się z większym ryzykiem przedwczesnego zgonu.

Ewentualnie spożywanie większej ilości białka i tłuszczu pochodzenia roślinnego zamiast węglowodanów, z pokarmów takich jak warzywa, rośliny strączkowe i orzechy, wiązało się z niższym prawdopodobieństwem przedwczesnej śmierci. Diety niskowęglowodanowe, w których część węglowodanów zastępuje się większym udziałem energii z białek lub tłuszczów, zyskują popularność jako strategia na rzecz utrzymania zdrowia i utraty masy ciała, szczególnie w Ameryce Północnej i Europie.

Poprzednie randomizowane badania wykazały, że dieta niskowęglowodanowa stosowana krótkoterminowo korzystnie wpływa na utratę masy ciała i zmniejsza ryzyko chorób kardiometabolicznych. Jednak dotychczasowe analizy stosowania takiej diety przez dłuży okres dały sprzeczne wyniki. Wcześniejsze badania nie dotyczyły źródła lub jakości tłuszczów i białek spożywanych z dietą, które zastępowały część węglowodanów.

Badanie

Naukowcy rozpoczęli badania z udziałem 15428 dorosłych w wieku 45-64 lat z różnych środowisk społeczno-ekonomicznych z czterech amerykańskich społeczności (Forsyth County, Jackson, Minneapolis i Washington County) zapisanych do kohorty ARIC między 1987 i 1989 rokiem. Mężczyźni biorący udział w badaniu spożywali 600-4200 kcal dziennie, natomiast kobiety – 500-3600 kcal/dzień. Uczestnicy ze skrajnym (wysokim lub niskim) spożyciem kalorii zostali wyłączeni z analizy.

Na początku badania i ponownie 6 lat później uczestnicy wypełnili kwestionariusz dietetyczny dotyczący rodzajów spożywanych pokarmów i napojów, wielkości i częstości korumpowanych porcji, a te dane naukowcy wykorzystali do oszacowania średniej ilości spożywanych węglowodanów, białek i tłuszczów. Podczas analizy zależności między ilością spożywanych węglowodanów a ryzykiem przedwczesnego zgonu brano pod uwagę takie czynniki jak: wiek, płeć, rasa, poziom wykształcenia, spożycie energii ogółem, aktywność fizyczna, dochody, palenie tytoniu oraz występowanie cukrzycy.

W trakcie trwającej średnio 25 lat obserwacji zmarły 6283 osoby.
Wykres związku między całkowitym spożyciem węglowodanów a oczekiwaną długością życia układał się w kształcie litery „U”, przy niskim (mniej niż 40% całości wartości energetycznej
z węglowodanów) i wysokim (ponad 70%) spożyciu węglowodanów, związanym z wyższym ryzykiem przedwczesnego zgonu w porównaniu z umiarkowanym spożyciem (50-55% całości energii z dietą).

Naukowcy oszacowali, że od 50 roku życia średnia długość życia wynosiła dodatkowe 33 lata w przypadku osób z umiarkowanym spożyciem węglowodanów – o 4 lata dłużej niż u osób z bardzo niskim spożyciem węglowodanów (29 lat) i o 1 rok dłużej w porównaniu z pacjentami z wysokim poziomem spożycia węglowodanów (32 lata). Autorzy podkreślają jednak, że skoro sposób odżywienia się był analizowany tylko na początku badania ARIC oraz 6 lat później, to należy mieć na uwadze to, że wzorce żywieniowe mogły się zmienić w ciągu 25 lat.

Metaanaliza danych

W kolejnym kroku autorzy przeprowadzili metaanalizę danych z ośmiu prospektywnych kohort (w tym ARIC) obejmujących dane na temat 432 179 osób w Ameryce Północnej, Europie i Azji. Ujawniło to podobną zależność – osoby spożywające dużo i mało węglowodanów żyły krócej niż ci, którzy jedli ich umiarkowane ilości. Średnia konsumpcja węglowodanów w Ameryce Północnej i Europie wynosi około 50% energii, a w Azji około 60%.
Dalsze analizy dotyczyły źródła białek i tłuszczów, które zastępują węglowodany w diecie niskowęglowodanowej – czy są pochodzenia zwierzęcego lub roślinnego. Odkryto, że zastąpienie węglowodanów białkiem i tłuszczem ze źródeł zwierzęcych było związane z wyższym ryzykiem śmiertelności niż umiarkowane spożycie węglowodanów. Natomiast zastąpienie węglowodanów pokarmami roślinnymi wiązało się z odwrotną zależnością.

Wyniki wskazują raczej na powiązania obserwacyjne niż związek przyczynowo-skutkowy. Biorąc pod uwagę dowody z innych badań, autorzy spekulują, że dieta typu zachodniego, która silnie ogranicza węglowodany w diecie, często powoduje niższe spożycie warzyw, owoców oraz produktów zbożowych pełnoziarnistych, prowadząc do większego spożycia białek i tłuszczów pochodzenia zwierzęcego – z których część ma wpływ na stymulację szlaków zapalnych, starzenie biologiczne
i stres oksydacyjny – i może być czynnikiem przyczyniającym się do podwyższenia ryzyka przedwczesnej śmiertelności. Jednak także dieta o wysokiej zawartości węglowodanów (powszechna w krajach azjatyckich i mniej uprzywilejowanych ekonomicznie), która zawiera produkty rafinowane jak biały ryż, może również przyczyniać się do chronicznie wysokiego obciążenia glikemicznego i gorszych wyników metabolicznych.

Podsumowanie

Ta praca dostarcza danych z najbardziej wszechstronnych badań dotyczących spożycia węglowodanów, które zostały wykonane do tej pory i pomaga lepiej zrozumieć związek pomiędzy określonymi składnikami diety i ich długoterminowym wpływem na zdrowie. Chociaż nie przeprowadzono randomizowanego badania w celu porównania długoterminowych skutków różnych rodzajów diet o niskiej zawartości węglowodanów, dane te sugerują, że przejście na dietę opartą w większym stopniu na produktach roślinnych może pomóc być korzystniejsze dla zdrowia.

Autorzy zauważają pewne ograniczenia, m.in. fakt, że wzorce żywieniowe oparte są na danych zgłaszanych przez samych pacjentów, co może nie odzwierciedlać dokładnie spożycia żywności przez uczestników.

Źródło: Sara B Seidelmann, Brian Claggett, Susan Cheng, Mir Henglin, Amil Shah, Lyn M Steffen, Aaron R Folsom, Eric B Rimm, Walter C Willett, Scott D Solomon. Dietary carbohydrate intake and mortality: a prospective cohort study and meta-analysis. The Lancet Public Health, 2018;