Cukrzyca ciążowa (GDM) to nieprawidłowa tolerancja węglowodanów rozpoznana po raz pierwszy w trakcie trwania ciąży.
Cukrzyca ciążowa. Czy to problem?
Fizjologicznie w ciąży występuje zmniejszona wrażliwość receptorów na insulinę, która nasila się w II trymestrze ciąży. Jest to wynik działania wielu hormonów. Jeżeli organizm matki nie jest w stanie wyprodukować wystarczającą ilość insuliny wtedy diagnozujemy GDM. W wyniku ww. zaburzeń dochodzi do nadmiernego przechodzenia glukozy przez łożysko, co może doprowadzić do zaburzeń rozwoju płodu.
Jednym z najczęstszych powikłań jest nadmierna masa płodu w stosunku do wieku ciąży (makrosomia), co przyczynia się do komplikacji okołoporodowych i przerostu narządów. Nadmierny wzrost płodu może skutkować niedotlenieniem, co doprowadza do rozwoju wad układu nerwowego, a nawet obumarcia. Jednak nie wolno zapominać, że prawidłowo prowadzona kobieta ciężarna, może urodzić całkowicie zdrowe dziecko, wymaga to jednak dużej samodyscypliny od matki.
Kiedy należy wykonać test na tolerancję glukozy
Każda ciężarna powinna mieć na pierwszej wizycie u ginekologa zleconą wstępną diagnostykę nietolerancji węglowodanów. Jeżeli glukoza na czczo będzie poniżej 92 [mg/dl], następna diagnostyka w postaci doustnego testu obciążenia glukozą (OGTT) zostaje zaplanowana między 24-28 tygodniem ciąży. W przypadku pacjentki, u której wynik mieści się w przedziale 92-125 [mg/dl] lub znajduje się w grupie ryzyka, zostaje ona niezwłocznie pokierowana na OGTT. Gdy wynik przekracza 126 [mg/dl], zostaje powtórzone badanie glikemii na czczo.
Kobiety w grupie ryzyka cukrzycy ciążowej charakteryzują się:
- nadmierną masą ciała
- późnym macierzyństwem (po 35 roku życia)
- cukrzycą w wywiadzie rodzinnym
- urodzeniem dziecka > 4kg
- nadciśnieniem tętniczym
- cukrzyca ciążowa w poprzednich ciążach
- zespołem policystycznych jajników (PCOS)
Przebieg testu doustnego obciążenia glukozą dla ciężarnych
Przed badaniem nie wolno ograniczać spożycia węglowodanów. Test zostaje wykonany w godzinach porannych na czczo (8h po ostatnim posiłku) i po przespanej nocy. OGTT polega na spożyciu roztworu zawierającego 75 g. glukozy, który należy pić przez 5 min małymi łykami. W ciągu trwania 2 h badania należy pozostać w spoczynku w tym czasie trzykrotnie zostanie pobrana krew.
RADA: Można dodać cytryny do roztworu, by zmniejszyć odczuwanie specyficznego smaku.
Postępowanie przy GDM
- samokontrola pacjentki
- przestrzeganie zaleceń dietetycznych
- prawidłowy przyrost masy ciała
- włącznie aktywności fizycznej (jeżeli nie ma przeciwwskazań)
- przy nieprawidłowym wyrównaniu na zaleceniach dietetycznych wprowadza się insulinoterapię
- w Polsce nie stosuje się leków przeciwcukrzycowych w trakcie trwania ciąży
Zalecenia dietetyczne
Kaloryczność diety zależy od masy ciała, wieku i aktywności fizycznej. Średnie zapotrzebowanie dobowe wynosi ok. 30 kcal/kg. n.m.c. u kobiet z prawidłową masą ciała przed ciążą. Natomiast u kobiet z nadwagą lub otyłością średnie zapotrzebowanie dobowe wynosi 25-30 kcal/kg mc.
Węglowodany: 40% – 50% na dobę (<180g/d) preferowane z niskim indeksem glikemicznym.
Białka: ok 30% na dobę (1,3g/kg. mc/d)
Tłuszcze: 20%-30% (<10% nasyconych kwasów tłuszczów)
Nie wolno zapomnieć
Kobieta z rozpoznaną wcześniej cukrzycą ciążową po urodzeniu dziecka powinna wykonać OGTT ok. 6-12 tygodni po porodzie, a także oznaczać glikemię raz w roku. Zdiagnozowanie GDM predysponuje do rozwoju w późniejszych latach życia jawnej cukrzycy. Przed planowaniem kolejnych ciąż należy za każdym razem wykonać doustny test tolerancji glukozy.
Bibliografia:
- Definition, Diagnosis and Classification of Diabetes Mellitus and its Complications. Report of a WHO Consultation. Geneva 1999.
- Korzeniowska K, Jabłecka A,:” Cukrzyca (Część I)” Farmacja Wspólczesna 2008; 1: 231-235
- Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego: „Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2018” 4(1)
- Towpik I: „Nowe kryteria diagnostyczne cukrzycy ciążowej a przebieg ciąży, stan noworodków i rozwój zaburzeń metabolicznych u badanych pacjentek” 2013
- Pawlik D, Radziszewska R’: „Cukrzyca u matki i jej konsekwencje dla dziecka” Endokrynol. Ped. 2015; 14.1 (50) 43-51.
