Banki mleka kobiecego w Polsce. Czym są i jak działają?

Powszechnie wiadomo, że mleko kobiece jest najzdrowszym pokarmem dla noworodków i niemowląt. Mleko matki zawiera składniki odżywcze i przeciwciała niezbędne dla rozwoju dziecka. Są jednak sytuacje, w których mama nie może lub nie chce karmić piersią. Istnieją również przypadki, w których mleka jest po prostu za mało. Wtedy z pomocą można zwrócić się do Fundacji Banku Mleka Kobiecego.

Czym jest Bank Mleka Kobiecego?

Bank Mleka Kobiecego to fundacja, która pozyskuje mleko od honorowych dawczyń, które karmiąc swoje dziecko, chcą  podzielić się nadmiarem swojego mleka. Następnie Bank przekazuje pokarm oddziałom noworodkowym, z którymi współpracuje. Umożliwia to karmienie pokarmem naturalnym dzieci, które z przyczyn medycznych lub losowych nie mogą być karmione mlekiem własnej mamy. Oczywiście kobiety chętne do oddawania pokarmu są badane, szkolone i wspierane na wszystkich etapach. Oprócz tego- Banki Mleka Kobiecego zapewniają prawidłowe przechowywanie mleka, a także bada je pod kątem czystości mikrobiologicznej (m.in. na obecność bakterii). [1] 

Kto i jak może się zgłosić jako dawczyni mleka?

Dawczynią może zostać zdrowa kobieta powyżej 18. roku życia, która jest w okresie laktacji, a także nadal karmi swoje dziecko (lub dzieci) piersią. Istnieje kilka przeciwwskazań do zostania dawczynią mleka. Ma to na celu zapewnienie, że oddane mleko jest bezpieczne dla dziecka, które je otrzyma. Kobieta nie może oddawać pokarmu, jeśli:

• choruje na ostrą lub przewlekłą chorobę (która wymaga stałego przyjmowania leków),
• przyjmowała hormon wzrostu,
• przebyła transplantację narządów, gruźlicę, chorobę weneryczną,
• przyjmuje używki, pali papierosy bądź jest narażona na bierne palenie,
• przebyła operacje chirurgiczne związane z powiększeniem piersi. [1,2]

Dawstwo jest honorowe, a więc kobieta nie otrzymuje wynagrodzenia za oddanie mleka. Dawczyni otrzymuje od Banku Mleka Kobiecego odpowiednie akcesoria, które służą właściwemu odciąganiu i przechowywaniu pokarmu. Bank zapewnia sterylne butelki i etykiety, a niektóre wypożyczają również laktatory. Mleko od każdej dawczyni jest przechowywane osobno, aby zachować jak największą higienę mleka. Po pasteryzacji celem zniszczenia bakterii- pokarm może zostać podany dzieciom, które go potrzebują. [2]

Jak praktycznie wygląda oddawanie mleka do Banku Mleka Kobiecego? 

Znamy już teorię, ale jak wygląda oddawanie mleka do Banku w praktyce? 

Aby zostać dawczynią, należy zgłosić się do pracownika Banku Mleka Kobiecego. Kwalifikacja odbywa się już w trakcie karmienia swojego dziecka piersią, nie przed porodem. Obejmuje ona dwa etapy:

1. Wywiad: polega na rozmowie dotyczącej trybu życia matki, historii problemów zdrowotnych, itd.
2. Badania: na HIV (wirus wywołujący AIDS), zapalenie wątroby typu B i C, CMV i kiłę. Oczywiście badania odbywają się na koszt Banku. 

Badania dawczyń ważne są 3 miesiące. W tym czasie kobiety mogą oddawać swoją nadwyżkę pokarmu do Banku. Mleko należy ściągać w specjalnie wyznaczanych w obrębie placówki pokojach laktacyjnych. Dozwolone jest również oddawanie pokarmu w domu, przy użyciu narzędzi i wskazówek otrzymanych od Fundacji Banku Mleka. W przypadku drugiej opcji- pokarm jest odbierany od matki, a do dalszej obróbki używane jest mleko wyłącznie od tych matek, które pomyślnie przeszły procedurę kwalifikacji. Mleko przeznaczone do przechowywania jest poddawane procesowi pasteryzacji i zamrażane do temperatury -20 stopni Celsjusza. Następnie jest przechowywane w zamrażarkach typu laboratoryjnego lub wydawane na oddziały noworodkowe. [2,3,4]

Zasady kolejności podaży mleka z Banku Mleka

W Banku Mleka Kobiecego istnieje zasada kolejności podaży mleka. Ma ona na celu zapewnienie odpowiedniej pomocy dzieciom i noworodkom szczególnie tego mleka potrzebujących:

1. Żywienie chorych noworodków przedwcześnie urodzonych.
2. Żywienie „zdrowych” noworodków przedwcześnie urodzonych.
3. Żywienie chorych noworodków urodzonych o czasie.
4. Żywienie noworodków hospitalizowanych z dobrymi rokowaniami na działanie mleka z banku mleka.
5. Żywienie noworodków donoszonych, które nie są karmione mlekiem matki z różnych powodów. [5]

Dlaczego warto zostać dawczynią mleka?

Mleko kobiece jest niezwykle korzystne dla wzrostu i rozwoju wcześniaków. Matki przeważnie karmią swoje dziecko własnym mlekiem, jednak napięcie emocjonalne i troska o noworodka mogą czasami sprawić, że mama będzie mieć ograniczoną zdolność do produkcji mleka. Pasteryzowane mleko od dawczyń z Banku Mleka pomaga wtedy dziecku w rozwoju, a równocześnie gwarantuje rodzicom, że dziecko otrzyma możliwie najlepszy substytut. [6]

Mimo że kobiety nie otrzymują wynagrodzenia za oddanie mleka, to jest to idealne rozwiązanie, gdy matka ma nadwyżkę pokarmu podczas karmienia swojego dziecka. Można w ten sposób pomóc matkom, które z przyczyn medycznych lub losowych nie mogą karmić piersią, lub produkują zbyt mało pokarmu. 

Bezpieczeństwo mleka z Banku Mleka Kobiecego

Jak już wiemy, dawczyni jest wysyłana przed oddaniem mleka na obowiązkową serię badań, w kierunku HIV (wirus wywołujący AIDS), zapalenia wątroby typu B i C oraz kiły. Ma to na celu wyselekcjonowanie mleka najwyższej jakości. Konieczne jest również wystawienie opinii przez lekarza, który podejmuje decyzję o tym, czy kobieta może zostać dawczynią. 

Po odciągnięciu mleko jest pasteryzowane. Proces pasteryzacji jest monitorowany elektronicznie za pomocą czujnika temperatury, a odczyty dokonywane są co minutę. Jednak pomimo przeprowadzanej pasteryzacji – mleko zachowuje swoją wartość odżywczą i nie traci cennych właściwości. [4]

Ile jest Banków Mleka w Polsce?

Aktualnie (rok 2022) w Polsce jest dostępnych 16 Banków Mleka Kobiecego. Znajdują się one w:

• Szczecinie,
• Poznaniu,
• Toruniu,
• Gdyni,
• Gdańsku,
• Zielonej Górze,
• Wrocławiu,
• Łodzi,
• Opolu,
• Krakowie,
• Lublinie
• Rudzie Śląskiej,
• dwie placówki w Warszawie,
• dwie placówki w Rzeszowie. [7]

Czy można kupić mleko z Banku Mleka Kobiecego?

Idea Banków Mleka Kobiecego ma na celu stworzenie możliwości żywienia mlekiem kobiecym najbardziej potrzebujących hospitalizowanych noworodków; a więc ciężko chorych, czy urodzonych przedwcześnie. Dla tych dzieci mleko ludzkie jest nie tylko pożywieniem, ale także lekiem, od którego może zależeć ich życie. Mleko z Fundacji jest wydawane w odpowiedniej kolejności do oddziałów noworodkowych. Nie można zatem kupić ani zamówić takiego mleka.

To lekarz decyduje, czy podanie takiego pokarmu jest konieczne, a potrzebujące noworodki i wcześniaki otrzymują je za darmo. Oczywiście istnieją kobiety, które na własną rękę sprzedają swoje mleko przez Internet. Trzeba jednak zaznaczyć, że taki pokarm nie będzie bezpieczny. Nie wiemy, w jakich warunkach zostało pobrane i przechowywane mleko, oraz czy została wykonana niezbędna seria badań. [8]

Podsumowanie

Karmienie piersią jest rekomendowanym sposobem żywienia niemowląt przez pierwsze pół roku na całym świecie. Niestety czasami matka z przyczyn losowych lub medycznych nie może karmić piersią. Wtedy z pomocą przychodzi Fundacja Banku Mleka Kobiecego. Pomaga ona przy żywieniu noworodków, a w szczególności wcześniaków. Dawczyni może nieodpłatnie oddać nadwyżkę swojego mleka po wcześniejszym wywiadzie i przejściu serii badań, które zapewnią wysoką jakość mleka. Tylko mleko, które zostało poddane szczegółowej analizie, jest wykorzystywane w Banku i dysponowane dla oddziałów noworodkowych.

Najczęściej zadawane pytania:

Bibliografia:

1. Bank mleka kobiecego. (b. d.). Bank Mleka Kobiecego. Pobrano z: http://www.bankmleka.pl/
2. Reviriego C., Eaton T., Martin R. i wsp.: Screening of virulence determinants
   in Enterococcus faecium strains isolated from breast milk. J. Hum. Lact.,
   2005; 21: 131–137
3. Barbarska O., Zielińska M., Pawluś B. i in.: Characteristics of the regional human milk bank in Poland – donors, recipients and nutritional value of human milk. Rocz Panstw Zakl Hig.; 2017. 68(4):395-400. 
4. Bank Mleka Kobiecego // Chcę oddać mleko do banku mleka. (b. d.). Bank Mleka Kobiecego. Pobrano z: http://bankmleka.pl/33-chce-oddac-mleko-do-banku-mleka.html
5. Bank mleka kobiecego – KCGPIN. (b. d.). KCGPIN. Pobrano z:https://ginekologia.opole.pl/szpital/bank-mleka-kobiecego/
6. Leńczowska, G. (b. d.). Żywienie noworodków przedwcześnie urodzonych [Licenciate]. Repozytorium Uniwersytetu Jagiellońskiego (RUJ).
7. Bank mleka kobiecego // banki mleka w polsce. (b. d.). Bank Mleka Kobiecego. Pobrano z: http://bankmleka.pl/29-banki-mleka-w-polsce.html
8. Bank Mleka Kobiecego // Potrzebuję pokarm dla mojego dziecka. (b. d.). Bank Mleka Kobiecego. Pobrano z: http://bankmleka.pl/36-potrzebuje-pokarm-dla-mojego-dziecka.html