Czy oczyszczanie wątroby jest skuteczne i konieczne?

Codziennie do naszego organizmu przedostają się różne substancje, w tym te niepożądane. Mogą one mieć niekorzystny wpływ na zdrowie. Przedostają się wraz z jedzeniem, piciem czy wdychanym powietrzem. Zjawisko to może wprowadzać lekki niepokój, jednak niepotrzebnie.

Organizm człowieka sprawnie radzi sobie z eliminacją substancji szkodliwych, oczywiście w określonych stężeniach.

Dlaczego organizm potrzebuje oczyszczenia?

Człowiek każdego dnia styka się z ogromną ilością związków chemicznych. Większość z nich jest dostarczana celowo (np. z pożywieniem, napojami) w celu zapewnienia odpowiednich warunków życia, rozwoju i zdrowia. Wraz z nimi przedostają się także inne składniki. Mogą one być obojętne dla zdrowia, ale część z nich negatywnie oddziałuje na funkcje organizmu, szczególnie w przypadku ich nagromadzenia. Na szczęście zdrowy człowiek jest w stanie wydalić w większości te niepożądane, a czasem wręcz szkodliwe substancje. W zależności od ich rodzaju, czy składu chemicznego, drogi usuwania będą się różnić.Najczęściej wydalane są z moczem, żółcią produkowaną w wątrobie, z wydychanym powietrzem, ze śliną oraz potem [1].

Oczyszczanie wątroby — hit czy kit?

W Internecie czy prasie kolorowej można znaleźć liczne informacje na temat receptur, technik, czy sposobów, które mają na celu oczyścić organizm z toksyn i zbędnych składników. Ze względu na to, że wątroba odgrywa kluczową rolę w detoksykacji, wiele z tych metod dotyczy właśnie tego narządu. Poniżej wymienionych zostało kilka przykładowych sposobów, które są dość chętnie stosowane. To niestety wskazuje, jak dużo osób jest skłonnych uwierzyć w to, że organizm potrzebuje pomocy w detoksykacji. Zdrowy człowiek ma w pełni rozbudowane i prawidłowo funkcjonujące drogi wydalania zbędnych substancji z organizmu (np. dzięki nerkom i wątrobie). Stosowanie „detoksów” bardzo często przynosi odwrotne skutki, od tych które deklarują ich autorzy i media, w których są one polecane. Właśnie dlatego trzeba do takich metod podchodzić z ostrożnością i dystansem. Najlepiej jest ich unikać, aby nie zaszkodzić swojemu zdrowiu.

Herbaty ziołowe detoksykacyjne

Obecnie na rynku jest szeroka gama różnorodnych herbat ziołowych, którym nadaje się funkcje detoksykacyjne. Jednak coraz częściej spotyka się również toksyczne efekty stosowania takich preparatów. Nieprawidłowe dawkowanie (np. zbyt często, za duże ilości), może nieść ze sobą poważne skutki zdrowotne. Przyczyną tego jest najczęściej nieodpowiednia wiedza konsumenta i brak świadomości zagrożeń. Niewłaściwa suplementacja mieszankami ziołowymi może prowadzić nawet do uszkodzenia wątroby, które w skutkach jest porównywalne do uszkodzenia spowodowanego lekami [2].

W przeciwieństwie do leków, w kompleksach ziołowych znajduje się wiele różnorodnych związków, co utrudnia całkowitą ocenę ich właściwości. Ponadto często ludzie nie zdają sobie sprawy, że zioła wymagają większej pracy wątroby przy ich metabolizowaniu, szczególnie w przypadku związków, które mogą wywierać działanie hepatotoksyczne (uszkadzające komórki wątroby). Dlatego ważne jest uświadamianie, że zioła nie usuwają niepożądanych substancji z organizmu. W niektórych przypadkach mogą działać moczopędnie czy żółciopędnie, co może wspomagać naturalne procesy eliminacyjne. Jednak przy nieprawidłowym stosowaniu, mogą same stać się jedną z takich szkodliwych substancji [3].

Lewatywa kawowa

Lewatywa kawowa jest jedną z najbardziej inwazyjnych metod pseudo oczyszczania. Według jej opisów ma poprawiać ogólny stan zdrowia i usuwać toksyny z organizmu. Działanie opierane jest głównie o właściwości składników przeciwutleniających, zawartych w kawie [4]. Przez to wiele osób daje się nabrać na rzekome korzyści stosowania lewatyw kawowych. Jednakże należy stanowczo podkreślić, że nie ma wystarczających dowodów naukowych potwierdzających pozytywny wpływ lewatywy kawowej na zdrowie. Osoby polecające tego typu praktyki są reprezentantami środowisk medycyny alternatywnej, która w pewnych przypadkach może być niebezpieczna dla zdrowia [5].

Badania naukowe nie potwierdzają skuteczności samodzielnego stosowania lewatywy kawowej w poprawie zdrowia i oczyszczeniu organizmu. Ponadto w przypadku samodzielnego jej stosowania, odnotowuje się liczne działania niepożądane. Wśród nich najczęściej są: oparzenia i zapalenie odbytnicy, zapalenie okrężnicy, bóle brzucha, krwawe stolce, czy zaburzenie równowagi elektrolitowej [4][5].

Diety oczyszczające

W celu oczyszczenia organizmu ludzie stosują też różne, nieprzemyślane strategie żywieniowe. Najczęściej są to diety o bardzo niskiej kaloryczności (np. diety sokowe), a nawet stosowanie środków przeczyszczających. Lekarze, dietetycy, a także instytucje związane ze zdrowiem, od dawna podkreślają i uświadamiają, że najlepszą drogą do zachowania zdrowia (czyli również prawidłowego usuwania zbędnych substancji) jest odpowiednio zbilansowana dieta oraz unikanie używek. Mimo to ludzie nadal wolą próbować nowych strategii, które w krótkim czasie mają dawać spektakularne efekty. Podobnie jak w przypadku wcześniejszych metod, wpływ stosowania określonych diet na oczyszczanie organizmu nie jest odpowiednio potwierdzony.

Istnieje bardzo niewiele badań, które wskazują na efektywność stosowania diet detoksykujących i nie mogą one stanowić dobrego źródła informacji, ze względu na wykorzystywanie wadliwych metod podczas ich realizacji. Za to w potwierdzonej naukowej literaturze można znaleźć wiele przypadków, wskazujących na możliwe wystąpienie niepożądanych skutków stosowania takich diet [6], np. uszkodzenie nerek [7]. Często podkreśla się również, że diety tego typu to po prostu chwyt marketingowy, mający na celu zwiększenie sprzedaży konkretnych produktów, bądź usług [6].

Metoda Andreasa Moritza

Jest to metoda stworzona przez Andreasa Moritza. Składa się ona z 2 etapów. Pierwszy — przygotowawczy, który polega na spożywaniu soku jabłkowego oraz wiśniowego przez 6 dni w określonych ilościach, jako dodatkowy napój w ciągu dnia. Drugi etap trwa 16-20 godzin. W tym czasie należy wypijać mikstury przygotowane z soli Epsom, wody, oliwy z oliwek oraz soku grejpfrutowego [8]. Ta metoda nie jest poparta badaniami naukowymi. Dlatego jej stosowanie nie jest uważane za bezpieczne i mogą występować efekty niepożądane lub poważniejsze skutki zdrowotne.

Metoda Huldy Clark

Metoda Huldy Clark polega na piciu roztworu siarczanu magnezu, w celu usunięcia kamieni żółciowych. Jego działanie ma polegać na rozszerzaniu dróg przewodu żółciowego, dzięki czemu organizm jest w stanie pozbyć się złogów. Autorka zaleca stosowanie tej metody do momentu, aż przy wypróżnianiu organizm przestanie wydalać kamienie żółciowe [9]. Podobnie jak w przypadku poprzedniej metody, brak jest badań i danych naukowych, które potwierdzają działanie i efekty powyższej strategii. Z tego względu trzeba mieć na uwadze, że jej stosowanie może być niebezpieczne dla zdrowia.

Bezpieczne sposoby na “odtrucie” organizmu

W przypadku zdrowia powinno się ufać jedynie sprawdzonym i popartym dowodami metodom. Kluczowa jest zawsze prawidłowa, zbilansowana dieta i aktywność fizyczna. Jeśli ktoś bardzo chce wspomóc pracę wątroby, warto zwrócić uwagę na spożywane produkty i zminimalizować ilość tych, które mają negatywny wpływ na pracę tego narządu.

Są to przede wszystkim: alkohol, wysokoprzetworzona żywność, np. fast foody, słone przekąski oraz produkty bogate w cukier [10]. Dieta śródziemnomorska jest uważana za jeden z najbardziej prozdrowotnych sposobów żywienia. Z tego względu, również w przypadku profilaktyki zdrowia wątroby, a także całego organizmu, warto o niej wspomnieć. W skład tej diety wchodzi wiele produktów o działaniu przeciwutleniającym i przeciwzapalnym [11].

Ponadto bardzo ważnym elementem, wpływającym na pracę wątroby, jest mikroflora jelitowa. Udowodniono, że skład mikroflory jest jednym z czynników regulujących regenerację wątroby. A odpowiednie stosowanie produktów probiotycznych i prebiotycznych odbudowuje oraz stabilizuje mikroflorę jelitową [12].

Podsumowanie

Zdrowy organizm człowieka jest w stanie sam wydalić zbędne dla niego składniki. Wyszukane metody, czy „cudowne diety na oczyszczanie” to najczęściej po prostu chwyt marketingowy, a ich stosowanie może nieść niekorzystne skutki dla zdrowia. Powinny o tym pamiętać szczególnie osoby cierpiące na jakiekolwiek dolegliwości bądź choroby. Najlepszym sposobem na wspomaganie pracy i zdrowia organizmu, jest zadbanie o prawidłowy sposób żywienia. Dieta zgodna z zaleceniami dostarcza wielu składników o prozdrowotnym działaniu i minimalizuje ilość związków niepożądanych i niekorzystnych dla zdrowia. Dodatkowo warunkuje ona prawidłowe funkcjonowanie organizmu, a tym samych właściwe działanie mechanizmów detoksykacji.

Bibliografia:

1. Krechniak, J. (2006). Absporpcja, dystrybucja, biotransformacja i wydalanie trucizn. W: W. Sieńczuk (red.). Toksykologia współczesna (s. 88-95), Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
2. Koenig, G., Callipari, C. i Smereck, J. A. (2021). Acute Liver Injury After Long-Term Herbal „Liver Cleansing” and „Sleep Aid” Supplement Use. The Journal of Emergency Medicine, 60(5), 610–614, doi: 10.1016/j.jemermed.2021.01.004.
3. Ballotin, V. R., Bigarella, L. G., Brandão, A. B. M., Balbinot, R. A., Balbinot, S. S. i Soldera, J. (2021). Herb-induced liver injury: Systematic review and meta-analysis. World Journal of Clinical Cases, 9(20), 5490-5513, doi: 10.12998/wjcc.v9.i20.5490.
4. Son, H., Song, H. J., Seo, H. J., Lee, H., Choi, S. M. i Lee, S. (2020). The safety and effectiveness of self-administered coffee enema: A systematic review of case reports. Medicine, 99(36), e21998, doi: 10.1097/MD.0000000000021998.
5. Lee, A. H., Kabashneh, S., Tsouvalas, C. P., Rahim, U., Khan, M. Y., Anees, M. i Levine, D. (2020). Proctocolitis From Coffee Enema. ACG Case Reports Journal, 7(1), e00292, doi: 10.14309/crj.0000000000000292.
6. Khalil, T. M. (2017). Impact of a Detox Diet paradigm in Weight Management. IZZIVI PRIHODNOSTI. Challenges of the Future, 2(4), 237-255.
7. Makkapati, S., D’Agati, V. D. i Balsam, L. (2018). „Green Smoothie Cleanse” Causing Acute Oxalate Nephropathy. American Journal of Kidney Diseases, 71(2), 281–286, doi: 10.1053/j.ajkd.2017.08.002.
8. Gupta, S. (2019). What Is in the Andreas Moritz Liver Cleanse Recipe? Pobrane z https://www.leaf.tv/8128200/what-is-in-the-andreas-moritz-liver-cleanse-recipe/
9. Pobrane z https://od-natury.pl/oczyszczanie-w%C4%85troby-metod%C4%85-dr-huldy-clark
10. Eng, J. M. i Estall, J. L. (2021). Diet-Induced Models of Non-Alcoholic Fatty Liver Disease: Food for Thought on Sugar, Fat, and Cholesterol. Cells, 10(7), 1805, doi: 10.3390/cells10071805.
11. Abenavoli, L., Procopio, A. C., Paravati, M. R., Costa, G., Milić, N., Alcaro, S. i Luzza, F. (2022). Mediterranean Diet: The Beneficial Effects of Lycopene in Non-Alcoholic Fatty Liver Disease. Journal of Clinical Medicine, 11(12), 3477, doi: 10.3390/jcm11123477.
12. Xu, Z., Jiang, N., Xiao, Y., Yuan, K. i Wang, Z. (2022). The role of gut microbiota in liver regeneration. Frontiers in Immunology, 13, 1003376, doi: 10.3389/fimmu.2022.1003376.