Rola kwasów tłuszczowych omega-3 i witaminy D w leczeniu stwardnienia rozsianego

Stwardnienie rozsiane (MS, multiple sclerosis) jest przewlekłą chorobą neurodegeneracyjną, obejmującą centralny układ nerwowy. Najczęściej dotyczy osób młodych i w średnim wieku (20-55 lat). Podwyższone markery stanu zapalnego (np. białko CRP) i uszkodzenia spowodowane przez wolne rodniki mogą odpowiadać za rozwój choroby. Dodatkowo utrzymujący się stan zapalny prowadzi do zwiększonej insulinooporności i poposiłkowej hiperinsulinemii.

Do tej pory ukazał się szereg badań dotyczących wpływu suplementacji nienasyconych kwasów tłuszczowych lub witaminy D na przebieg choroby i możliwe wsparcie leczenia. Naukowcy z Iranu prześledzili owe publikacje, a także zdecydowali się połączyć oba składniki diety i sprawdzić, czy taka kombinacja wpłynie na uzyskanie pozytywnych efektów.

Przebieg badania

W badaniu trwającym 12 tygodni wzięło udział udział 53 pacjentów cierpiących na MS, dobranych pod kątem zbliżonych wartości antropometrycznych.  Zostali oni podzieleni na dwie grupy: placebo i grupę badawczą.

Grupa pierwsza otrzymywała kapsułki z olejem słonecznikowym, druga zaś – z 500 mg kwasu DHA i 106 mg EPA dwa razy dziennie oraz cholekalcyferol w dawce 50 000 IU/2 tyg.  Między grupami starano się stosować podobną podaż pozostałych mikro- i makroskładników.

Masę ciała zważono po całonocnym poszczeniu przed rozpoczęciem badania i na jego zakończenie, tak samo uczyniono przy badaniu krwi. Oznaczono biomarkery takie jak: stężenie kalcydiolu i CRP w surowicy, stężenie tlenku azotu w komórkach, całkowitą zdolność antyoksydacyjną (TAC), glutation, dialdehyd malonowy (MDA), zmierzono także glikemię na czczo oraz wykonano profil lipidowy.

Dodatkowo dokonano oceny zaawansowania choroby na podstawie Rozszerzonej Skali Niewydolności Ruchowej (EDSS), w której pod uwagę bierze się osiem systemów funkcjonalnych (m.in. piramidowy, mózgowy, wzrokowy).

Wyniki

Wpływ na objawy kliniczne

Pacjenci cierpiący na stwardnienie rozsiane często borykają się także z chorobami sercowo-naczyniowymi, dyslipidemią czy insulinoopornością. Podaż witaminy D i kwasów omega-3 przez 12 tygodni znacząco przyczyniła się do redukcji nasilenia owych dolegliwości: zwiększeniu uległo stężenie cholesterolu HDL i wrażliwość na insulinę, zmniejszyła się glikemia na czczo.

Wyniki te są zgodne z dotychczasowymi doniesieniami o skuteczności suplementacji kwasów DHA i EPA u chorych. Poprawie uległa także ocena EDSS. Kwasy tłuszczowe omega-3 przyczyniają się do obniżenia syntezy związków prozapalnych, tj. leukotrien B4 i prostaglandyna E2, natomiast witamina D zwiększa biodostępność niektórych neurotransmiterów, czym może wpływać na poprawę stanu psychicznego u pacjentów.

Wpływ na stan zapalny i stres oksydacyjny

Dwunastotygodniowa podaż obu składników wpłynęła na redukcję stężenia CRP i MDA, a zwiększyła całkowitą zdolność antyoksydacyjną oraz stężenie GSH. Wynik ten jest w zgodzie z wcześniejszymi badaniami, gdzie suplementacja kwasów omega-3 zmniejszała syntezę cytokin prozapalnych.

Warto zauważyć, że w niektórych publikacjach nawet wysoka dawka DHA i EPA nie wpływała znacząco na redukcję stężenie związków prozapalnych, nie mniej jednak ich podaż może korzystnie wpływać na pacjentów. Witamina D natomiast może zmniejszać produkcję zarówno cytokin prozapalnych jak i reaktywnych form tlenu (ROS).

Wpływ na gospodarkę węglowodanową i lipidową

Badanie irańskich uczonych wykazało, że kwasy tłuszczowe z rodziny n-3 w połączeniu z cholekalcyferolem poprawiają metabolizm glukozy, wrażliwość na insulinę oraz profil lipidowy. Pozytywny efekt wobec gospodarki węglowodanowej wykazano również u kobiet cierpiących na cukrzycę ciężarnych, u pacjentów dializowanych, a także u zdrowych jednostek. W opozycji do tych wyników stoją inne publikacje, gdzie takich zmian nie zaobserwowano. Istnieje potrzeba kolejnych badań, które ujednolicałyby dawkę i rodzaj wykorzystanych kwasów tłuszczowych, a także czas trwania interwencji żywieniowej i dobór pacjentów.

Pomimo wielu rozbieżności w kwestiach dotyczących efektu suplementacji obu składników, wydają się mieć one pozytywny wpływ na samopoczucie pacjentów i ich stan w przebiegu choroby. Dalsze badania mogą pozwolić na określenie dokładnej dawki i czasu trwania interwencji, która przyniosłaby najlepsze wyniki.

Źródło:

Kouchaki E. i wsp.: High-dose ω-3 Fatty Acid Plus Vitamin D₃Supplementation Affects Clinical Symptoms and Metabolic Status of Patients with Multiple Sclerosis: A Randomized Controlled Clinical Trial., The Journal of Nutrition 2018, vol. 148 pp.1380-1386