Mleko – alergia na białka mleka

Czwarty artykuł z cyklu: „Gdy żywność szkodzi„

Alergia ta jest odpowiedzią immunologiczną na białka mleka krowiego i jest klasyfikowana jako najczęściej występująca alergia pokarmowa u niemowląt i małych dzieci (choć rzadko zdarzają się też przypadki zachorowania w wieku dorosłym). Szacuje się, że alergia na białka mleka dotyka ok. 3% – 6% dzieci poniżej 3. roku życia, a większość z nich wyrasta z niej przed ukończeniem 5. roku życia.

Skład mleka obejmuje: białka kazeinowe (79-82%), białka serwatkowe (15-25%) oraz śladowe ilości białek otoczki tłuszczowej. Do najbardziej alergizujących zalicza się kazeinę i β- laktoglobulinę. Za pomocą pewnych sposobów technologicznych można wpływać na alergenność mleka. Wykazano, że podgrzanie mleka denaturuje niektóre białka mleka, zmniejszając ich właściwości uczulające. Stąd też u niektórych osób uczulonych na mleko krowie mleko przegotowane lub mleko w proszku jest dobrze tolerowane. Innym sposobem na zmniejszenie alergenności mleka jest zastosowanie enzymów, które trawią białka mleka z wytworzeniem krótkołańcuchowych peptydów. Fermentacja zmienia strukturę białek w niewielkim stopniu, dlatego produkty z fermentowanego mleka jak jogurt czy fermentowane sery mogą powodować objawy alergii u osób uczulonych.

Objawy

Alergia na białka mleka wiąże się z występowaniem objawów ze strony dróg oddechowych (np kichanie, świszczący oddech), skóry (np wysypka, wyprysk) i przewodu pokarmowego (np wymioty, biegunka, zaparcia).

Postępowanie dietetyczne

Postępowanie dietetyczne polega na całkowitym wyeliminowaniu z diety mleka i produktów mlecznych (jogurt, kefir, śmietana, sery, masło). Pamiętać należy, że mleko jest dodawane do różnych produktów w procesie technologicznym w związku, z czym z diety wyłączamy:

kakao, lody, słodycze, czekolady, budynie, gofry, ciastka, wyroby cukiernicze, naleśniki, herbatniki, wafle itp.

pieczywo jasne, chleb tostowy i graham, sucharki, bułeczki – maślane i francuskie

zupy i sosy zabielane śmietaną lub mlekiem

parówki i wędliny z dodatkiem mleka

margaryny z dodatkiem mleka

standardowe mleko modyfikowane i kaszki mleczne

czasami konieczne jest wyeliminowanie wołowiny i cielęciny a także mleka owczego i koziego, jeśli alergia dotyczy β- laktoglobuliny

Jeśli alergia dotyczy bardzo małych dzieci, do żywienia włącza się preparaty mlekozastępcze, zawierające silnie zhydrolizowaną kazeinę lub białka serwatkowe. Takie preparaty mają obniżoną zdolność alergenną nawet 1000 – krotnie w porównaniu z białkiem wyjściowym i są tolerowane u 90% alergików.

Zawsze należy dokładnie śledzić etykiety produktów spożywczych – na produktach wyprodukowanych po grudniu 2014 wymagana jest obowiązkowa informacja o zawartości choćby śladowych ilości mleka i to pogrubioną czcionką. Jest to bardzo ważne, gdyż jak wskazują badania rodzice dzieci z alergią na mleko czy celiakią mieli bardzo duże problemy z rozpoznaniem alergenu na podstawie składu produktu podanego na opakowaniu.

Zobacz również

Żelazo – normy, wpływ na zdrowie i źródła w diecie

Niedobory pokarmowe

Dzieci z rozpoznaną alergią na białka mleka krowiego są bardziej narażone na wystąpienie niedoborów pokarmowych – głównie wapnia i witamin, co może negatywnie wpływać na ich rozwój. Aby zminimalizować ryzyko niedoborów mali alergicy powinni być pod stałą opieką wykwalifikowanego dietetyka, który pomoże rodzicom w odpowiednim zbilansowaniu diety zgodnie z zapotrzebowaniem. Badania z 2014 polegające na analizie jadłospisów dzieci na diecie bezmlecznej wykazały braki w podaży wapnia, potasu i witaminy D natomiast nadmiar tłuszczu i białka (odpowiednio 113% i 126% normy). Chociaż część rodziców podawała dzieciom suplementy witaminowo – mineralne, to wybór padał niestety na preparaty nieadekwatne do potrzeb dzieci.

Dieta eliminacyjna dla dzieci

Dieta eliminacyjna dla dzieci ustalana jest na okres do 1 roku. Jest to czas, w którym mogą cofnąć się objawy alergii, śluzówka jelit zregeneruje się i zmniejszy się ich przepuszczalność oraz wytworzy się tolerancja na alergen. Po tym czasie warto przeprowadzić próbę prowokacyjną z podaniem mleka i obserwować reakcję dziecka. Należy jednak pamiętać, że objawy alergii w próbie prowokacji mogą być inne niż przed wprowadzeniem diety eliminacyjnej. Próba prowokacji na alergen pozwala wychwycić moment, w którym nie jest już potrzebne stosowanie diety eliminacyjnej, która zawsze niesie ryzyko wystąpienia niedoborów pokarmowych.

Literatura:

Włodarek D., Lange E., i wsp. 2014

Jakubik, N., i wsp. Interpretacja etykietek na produktach spożywczych przez rodziców dzieci na diecie bezglutenowej lub z alergii na białka mleka krowiego. Współcz. Gastroenterologia, Hepatologia i Żywienie Dziecka 6.2 (2004): 173-177.

Walczak M., i wsp. Ocena sposobu żywienia i stanu odżywienia dzieci z alergią białka mleka krowiego – badania pilotażowe. Nowiny Lekarskie2 (2013): 124-129.